مولتی متر یک ابزار اندازهگیری است که می‌تواند برای عیب‌یابی پروژه‌های الکترونیکی بسیار مفید باشد. این کنتورهای الکترونیکی بر دو نوع آنالوگ و دیجیتال هستند که مولتی مترهای دیجیتال به دلیل قابلیت نمایش داده‌ها به‌صورت اعشاری بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این آموزش، آنچه را که برای شروع کار لازم است بدانید را به شما معرفی می‌کنیم.
مولتی متر چیست و چه چیزی را اندازهگیری می‌کند؟
آموزش کار با مولتی متر را بعد از تعریف خود مولتی متر به طور کامل برای شما شرح خواهیم داد. مولتی متر ترکیبی از ولت‌متر، آمپرمتر و اهم‌متر است و به‌عنوان قطعه‌ای از تجهیزات تست، مستقل عمل می‌کند. همچنین قابلیت اندازهگیری فرکانس، تست دیود، تست بازر، میزان ولتاژ، جریان، مقدار خازن، مقاومت و... را دارد.
به‌طورکلی دو نوع مولتی متر دیجیتال داریم: برد محدوده خودکار و برد محدوده دستی. در برد محدوده دستی، محدوده اندازهگیری را شما انتخاب می‌کنید اما در برد محدوده خودکار، محدوده اندازهگیری به‌صورت خودکار تعیین می‌شود و با توجه به اینکه برد خودکار فاقد محافظ است، در صورت استفاده نادرست از مولتی متر، ممکن است منفجر شود. اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که هنگام کار با مولتی متر باید در نظر داشته باشید، مطالعه دفترچه راهنما و رعایت نکات ایمنی است.
مولتی متر دیجیتال موارد زیر را اندازهگیری می‌کند:
مولتی متر شامل چه قطعاتی است؟
مولتی متر دارای سه قسمت است:
1.نمایش
معمولا چهار رقم بوده و توانایی برای نمایش، یک عدد منفی است.
2.دستگیره انتخاب
دستگیره انتخاب اجازه می‌دهد تا کاربر توانایی انتخاب ولتاژ، مقاومت، تست بوق و... را داشته باشد.
3.پورت‌ها
دو پروب به دو پورت جلوی دستگاه وصل می‌شود (مولتی متر دارای دو پروب قرمز و مشکی بوده که هرکدام دارای دوشاخه و یک نوار فلزی است که برای اندازهگیری اندازه DMM، به قطعات الکترونیکی متصل می‌شود).
نحوه کار با مولتی متر دیجیتال چگونه است؟
ولتاژ، اندازهگیری اختلاف‌پتانسیل بین دونقطه است. برای اندازهگیری میزان ولتاژ AC باید سلکتور مولتی متر را روی VAC قرار داده و سپس پروب قرمز و مشکی را روی دو نقطه‌ای که می‌خواهیم میزان ولتاژ آن را اندازهگیری کنیم، قرار دهیم.
در این نوع مولتی متر باید محدوده اندازهگیری را به‌صورت دستی مشخص کنیم. باید توجه داشته باشید که محدوده اندازهگیری برای ولت‌متر، آمپرمتر و اهم‌متر متفاوت است.
اکنون ممکن است 2 حالت برای شما به وجود آید:
دانستن محدوده ولتاژی که می‌خواهیم اندازه بگیریم.
از محدوده ولتاژی که می‌خواهیم اندازهگیری کنیم، هیچ‌گونه اطلاعی نداشته باشیم. در این حالت بهتر است ابتدا محدوده ولتاژ را روی بیشترین میزان قرار دهیم و اگر میزان ولتاژ پایین باشد، محدوده را کمتر در نظر بگیریم.
برای اندازهگیری ولتاژ DC باید سلکتور را روی VDC قرار دهیم و سپس پروب‌ها را با توجه به مثبت و منفی بودن نقاط، روی نقاط موردنظر قرار داده و میزان اختلاف‌پتانسیل را اندازهگیری می‌کنیم.
برای اندازهگیری ولتاژ DC با مولتی متر دارای رنج دستی باید مانند روش اندازهگیری ولتاژ AC عمل کنیم؛ اما باید محدوده ولتاژ DC را انتخاب کنیم.
اندازهگیری مقاومت با اهم‌متر دیجیتال
برای اندازهگیری میزان مقاومت باید سلکتور را روی علامت اهم قرار داده و سپس با پروب‌ها، دو سر مقاومت را اندازهگیری کنیم. باید توجه داشته باشید که در هنگام اندازهگیری میزان مقاومت، باید منبع تغذیه ما خاموش باشد. اگر منبع تغذیه روشن باشد، مولتی متر آسیب خواهد دید.
همچنین نباید هنگام اندازهگیری مقاومت، هر دو پروب با دست ما در تماس باشد. تماس هر دو پروب با دست، سبب موازی شدن میزان مقاومت با بدن ما شده و درنتیجه میزان مقاومت کمتری را نمایش می‌دهد. بهتر است برای اندازهگیری مقاومت روی مدار یک پایه مقاومت را از سطح برد جدا کرده و سپس میزان مقاومت را اندازهگیری کنیم.
اندازهگیری مقاومت با مولتی متر رنج دستی
اگر در هنگام اندازهگیری میزان مقاومت، محدوده اندازهگیری را بدانیم، بهتر است رنج اندازهگیری را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که میزان مقاومت در یک‌سوم بالای محدوده قرار گیرد. اگر از محدوده اندازهگیری هیچ‌گونه اطلاعی نداشتیم، ابتدا با محدوده بزرگ اندازهگیری می‌کنیم و اگر میزان به‌دست‌آمده کمتر بود، آن را در محدوده کمتری قرار می‌دهیم.
اندازهگیری جریان با آمپرمتر دیجیتال
برای اندازهگیری جریان باید سلکتور مولتی متر را روی آمپرمتر قرار دهیم. باید توجه داشت که در بعضی از مولتی مترهای دیجیتالی که محدوده اتوماتیک دارند، برای آمپرمتر دو یا سه محدوده در نظر می‌گیرند. در مولتی متر دیجیتال بهتر است برای اندازهگیری جریان AC و DC، بعد از انتخاب محدوده موردنظر (میکرو آمپر، میلی آمپر یا آمپر) دکمه SELECT را فشار دهید و سپس جریان از حالت DC به AC تغییر خواهد یافت.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که، برای اندازهگیری جریان باید مولتی متر با مدار به صورت سری قرار بگیرد. اگر آمپرمتر به صورت موازی با مدار قرار گیرد، سبب موازی شدن آمپرمتر با منبع تغذیه می‌شود و درنتیجه فیوز می‌سوزد.
تست دیود
یکی از امکانات مهم مولتی متر، تست دیود است. برای تست دیود بهتر است سلکتور روی حالت دیود قرار گرفته و پروب قرمز را روی آند دیود و پروب مشکی را روی کاتد دیود قرار دهیم. میزان ولتاژ نمایشی برای دیودهای سیلیسیومی بین 0.5 تا 0.7 بوده و برای دیودهای ژرمانیومی حدود 0.3 ولت است. اگر ولتاژ نمایش داده‌شده در این محدوده نباشد، دیود ما خراب است. برای تست دیود داخل مدار نیز باید منبع تغذیه ما خاموش باشد.
تست بازر یا اتصال کوتاه
تست بازر (بوق)، یک اهم‌متر است که به ما نشان می‌دهد، اتصال به‌درستی برقرار است (اگر برقرار باشد صدای بوق درمی‌آید) یا خیر. همچنین برای اطلاع از قطع و وصل بودن سیم می‌توان از تست بازر استفاده کرد؛ در صورت قطع نبودن سیم بوق به صدا درآمده و در صورت قطعی هیچ صدایی ندارد.
اندازهگیری ظرفیت خازن
برای اندازهگیری خازن سلکتور را روی نماد خازن قرار می‌دهیم و پروب را مانند ولت‌متر، روی مولتی متر قرار می‌دهیم. باید توجه داشته باشید که در خازن‌های با ظرفیت بالا، مقدار خازن دیرتر نمایش داده می‌شود. برای اندازهگیری خازن‌های الکترولیتی باید پروب قرمز را روی سر مثبت خازن و پروب مشکی را روی سر منفی خازن قرار دهید.
اندازهگیری فرکانس و Duty Cycle
برای اندازهگیری فرکانس باید سلکتور را روی حالت Hz قرار داده و پروب‌های مشکی و قرمز را روی دو سر منبع وصل کنید. اگر در این حالت دکمه Select را فشار دهید، میزان Duty Cycle را نمایش خواهد داد. قابل‌ذکر است که این امکان در همه‌ی مولتی‌مترها وجود ندارد.
اندازهگیری دما
معمولا یک دماسنج در مولتی مترهای دیجیتال قرار دارد که با فشار دادن دکمه select واحد دما به فارنهایت تغییر خواهد یافت. البته در بعضی از مولتی مترهای دیجیتال، گیرنده مادون‌قرمز قرار دارد.
فیوز مولتی متر
هنگامی‌که از آمپرمتر استفاده می‌شود، به‌منظور محافظت از مولتی متر در برابر جریان‌های بسیار بالا از فیوز استفاده می‌کنند. اگر به‌طور صحیحی از آمپرمتر استفاده نشود، سبب سوختن فیوزهای شیشه‌ای واقع در پشت مولتی متر می‌شود.
دکمه‌های روی مولتی متر دیجیتال
- دکمه SELECT مولتی متر
هنگامی‌که سلکتور دارای دو یا چند حالت باشد از این دکمه استفاده می‌شود.
به کمک این دکمه می‌توانید رنج را از حالت اتوماتیک خارج کرده و در حالت دستی قرار دهید.
این دکمه سبب صفر شدن میزان اندازهگیری قبلی خواهد شد و نیازی به انجام عملیات جمع و تفریق برای اندازهگیری بعدی نخواهد بود.
این دکمه سبب ثابت ماندن میزان به‌دست‌آمده روی نمایشگر شده و اگر مقداری این دکمه را نگه‌داریم، LED نمایشگر روشن خواهد شد.
تست باتری با مولتی متر چگونه است؟
ابتدا یک باتری 9 ولت را انتخاب کنید و برای اندازهگیری ولتاژ باتری، باید سلکتور را روی ولتاژ DC قرار دهیم. برای تست باتری با مولتی متر، پروب‌های مولتی متر را به باتری متصل کنید و باید عددی بالاتر از 7 را نمایش دهد. اگر مولتی متر، عدد بالاتر از 7 را نمایش داد یعنی باتری مدت بیشتری دوام خواهد آورد و اگر زیر 1 را نمایش دهد یعنی باتری تمام‌شده است.
نحوه سنجش باتری با مولتی متر
به‌طور متوسط میزان شدت‌جریان برق باتری حدودا 100 میلی آمپر است. قبل از اندازهگیری جریان بر حسب آمپر، باید سلکتور را روی حالت DC قرار دهید و آن را روی 200 میلی آمپر قرار دهید. پروب قرمز را به مثبت و پروب مشکی را به منفی متصل کنید. اگر باتری حدودا 100 میلی آمپر ساعت نوسان داشته باشد، به این معنی است که باتری خوب کار می‌کند و مناسب دستگاه‌های کوچک است؛ در غیر این صورت اگر نصف این مقدار را نمایش داد، یعنی باتری باید تعویض شود.
جمع بندی
در این مقاله شما را با «آموزش مولتی متر دیجیتال» آشنا کردیم. همان‌گونه که ذکر کردیم در مولتی متر دیجیتال برخلاف مولتی متر آنالوگ، نیاز به محاسبه ذهنی نخواهد بود. فروشگاه آوازک یکی از معروف‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی است که در زمینه تجهیزات الکترونیکی و صوتی فعالیت دارد. شما می‌توانید انواع مختلفی مولتی متر را در بازار، باکیفیت بالا و قیمت مناسب با ضمانت اصالت و سلامت فیزیکی کالا از آوازک خریداری کنید.
