جمعه ۱۰ تير ۱۴۰۱ | Friday, 01 July 2022
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
جمعه ۱۰ تير ۱۴۰۱ | Friday, 01 July 2022
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
لایو خبر عکس خواندنی ها اخبار ویژه
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
تماشا کنید: فساد ۱۱۰۰ میلیاردی زیر دست وزارت کشاورزی / ماجرای کوتاژ صوری؛ نهاده ای که وجود نداشت را فروختند، پولش را هم گرفتند

تماشا کنید: فساد ۱۱۰۰ میلیاردی زیر دست وزارت کشاورزی / ماجرای کوتاژ صوری؛ نهاده ای که وجود نداشت را فروختند، پولش را هم گرفتند

ویدیو / پوتین واقعا بیماری کشنده‌ای دارد؟ + زیرنویس فارسی

ویدیو / پوتین واقعا بیماری کشنده‌ای دارد؟ + زیرنویس فارسی

ویدیو / برخورد نزدیک گردشگران سافاری با یوزپلنگ گرسنه

ویدیو / برخورد نزدیک گردشگران سافاری با یوزپلنگ گرسنه

ویدیو / این هتل هوایی اتمی می‌تواند سال‌ها در هوا معلق بماند

ویدیو / این هتل هوایی اتمی می‌تواند سال‌ها در هوا معلق بماند

ویدیو / شیوه جدید قاچاق بنزین با بطری از دیوار مرزی میلک زابل

ویدیو / شیوه جدید قاچاق بنزین با بطری از دیوار مرزی میلک زابل

ویدیویی از لحظات خروج اضطراری مسافران از فوکر ۱۰۰ قشم ایر

ویدیویی از لحظات خروج اضطراری مسافران از فوکر ۱۰۰ قشم ایر

کد خبر: ۶۸۰۶۱۶
تاریخ انتشار: ۰۸ : ۱۲ - ۲۲ خرداد ۱۴۰۱
بین الملل >> سایر مناطق
پ

حاکمیت‌های جدید و سایه سنگین «انرژی» در روابط بین الملل؟

رضا مقاتلی: اندرو هیوود در کتاب سیاست جهانی خود عنوان می‌کند یکی از مفروضات اساسی رویکرد سنتی به سیاست بین الملل این است که نظام دولت‌ها در چارچوب آنارشی عمل می‌کند و به این مفهوم اشاره دارد که هیچ اقتداری بالاتر از دولت وجود ندارد، به این معنا که سیاست خارجی در «وضع طبیعی» بین المللی و به عبارتی در شرایط ماقبل جامعه‌ی سیاسی به کار بسته می‌شود.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

رضا مقاتلی: اندرو هیوود در کتاب سیاست جهانی خود عنوان می‌کند یکی از مفروضات اساسی رویکرد سنتی به سیاست بین الملل این است که نظام دولت‌ها در چارچوب آنارشی عمل می‌کند و به این مفهوم اشاره دارد که هیچ اقتداری بالاتر از دولت وجود ندارد، به این معنا که سیاست خارجی در «وضع طبیعی» بین المللی و به عبارتی در شرایط ماقبل جامعه‌ی سیاسی به کار بسته می‌شود.

آنارشی بین المللی پیامد‌های ضمنی بسیار عمیقی دارد. مهم‌تر از همه اینکه دولت‌ها ناچارند در فقدان هر نوع نیروی یاریگری برای تامین منافعشان، به "خودیاری" تکیه کنند. اگر سیاست بین الملل بر مبنای " نظام خودیار" عمل کند، تمایلات قدرت طلبانه یک دولت تنها با تمایلات رقیب در دیگر دولت‌ها تعدیل خواهد شد و این بیانگر وجود جنگ و مناقشه به مثابه ویژگی‌های اجتناب ناپذیر نظام بین الملل خواهد بود.

با ذکر آنچه در ابتدا عنوان شد قصد دارم در ارتباط با زمینه‌های جدید اعمال حاکمیت و قدرت نمایی در روابط بین الملل و البته بصورت خاص موضوع انرژی در روابط بین الملل مطالبی به رشته تحریر آورم.

نقش آفرینی انرژی در روابط بین الملل و تغییر و تحولات آن مربوط به یک یا دو دهه نیست؛ در حقیقت هرگونه تحول در بازار انرژی نه بصورت غیرمستقیم بلکه بی واسطه و مستقیم ذیل همین موضوع یعنی انرژی بر روابط بین الملل و سیاست جهانی سایه می‌افکند و ایفاگر نقش خواهد بود.

شاید پس از موضوع تحریم‌های به اصطلاح فلج کننده ایالات متحده آمریکا علیه ایران و در ابتدا همراهی هم پیمانان این کشور و در ادامه افزایش شمول کشور‌های پیرو این تحریم‌ها هیچ موضوعی جز یک جنگ تمام عیار نمی‌توانست نقش و جایگاه ژئوپولیتیک انرژی را در روابط بین الملل نظیر آنچه امروز شاهدیم پررنگ و ویژه نشان دهد. دلیل آن نیز گذشت زمان و برنامه‌ها و استراتژی‌های پیاده شده برای جبران کاهش عرضه انرژی ایران در حوزه نفت و گاز در بازار‌های جهانی و کشور‌های سنتی و البته خریدار نفت و گاز ایران بوده است.

بحران اوکراین که در ظاهر جنگی تمام عیار میان دو کشور روسیه و اوکراین، اما در حقیقت جنگی فراتر از دو کشور فوق را بنیان نهاد، زمینه‌ی لازم را برای نقش آفرینی ژئوپولیتیک و حتی ژئواستراتژیک انرژی و بازار این حوزه در سیاست جهانی و البته روابط بین الملل بیش از هر زمان در دهه‌های اخیر فراهم نموده است.

با وجود همه‌ی تلاش‌ها و برنامه‌های پیاده شده برای کاهش نیاز کشور‌ها بخصوص کشور‌های صنعتی نیازمند به واردات انرژی و در کنار آن‌ها کشور‌های در مسیر توسعه، انرژی همچنان اساسی‌ترین نیاز صنایع عظیم و در نتیجه کشور‌های دارای این صنایع و حتی تکنولوژی‌های متکی به آن محسوب می‌شود و این خود ژئوپولیتیک بودن جایگاه انرژی را بیش از پیش تثبیت می‌کند.

آنچه، اما اینک انرژی را حائز بیان و نه اهمیت صرف نشان می‌دهد، همانگونه که ذکر شد بحران - اوکراین - جدیدی است که بی هیچ واسطه بر روابط بین الملل موثر واقع شده است. ذکر این نکته در اینجا با اهمیت است که عنوان شود زمانی که در اوایل دهه ۱۹۸۰ م قیمت‌های نفت سه برابر افزایش یافت، ده سال برای کشور‌های OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) طول کشید تا مصرف نفت خود را کاهش دهند و فناوری‌های جایگزین را برای منابع انرژی ارزان‌تر توسعه داده و نصب کنند.

بر این اساس بسیار ساده لوحانه خواهد بود اینگونه تصور شود که با فرض تحریم بین المللی روسیه در حوزه انرژی و ایجاد اجماعی جهانی در این رابطه، به سرعت امکان جایگزینی انرژی روسیه در جهان ایجاد خواهد شد. برای اثبات این مدعا نیز ذکر این نکته لازم است که تحریم ایران نیز صرفا از سال ۲۰۱۸ و به یکباره صورت نگرفت چرا که این موضوع امکان پذیر نبوده است و با نگاهی به سال‌ها پیش‌تر که از سال ۲۰۰۵ ایالات متحده بر انقلاب شیل تمرکزی خاص کرد و حتی پیش‌تر از آن از حدود سال‌های ۱۹۹۸ استراتژی سیاست خرید نفت صفر از ایران را تدوین نمود، سال‌ها زمان برد تا آنچه از سال ۲۰۱۸ شاهد آن بودیم به نوعی جنبه‌ی عملیاتی پیدا کند. به این شرایط بیفزاییم که در آن زمان روسیه یکی از مهم‌ترین کشور‌های جایگزین انرژی خارج شده ایران از بازار بوده است.

روسیه ۶ درصد از نفت و ۲۰ درصد از گاز جهان را در اختیار دارد؛ ایران نیز با اندکی اختلاف بعد از روسیه دومین دارنده منابع گاز طبیعی جهان و پس از ونزوئلا، عربستان و کانادا چهارمین دارنده بزرگ منابع نفت جهان است. به عبارتی ساده‌تر ایران ۱۷ درصد از ذخایر گاز و ۹ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد؛ بنابراین تحریم و خروج هر دو کشور اثرگذار در انرژی جهان نه اینکه امکان ناپذیر بلکه در شرایط کنونی تا حدودی بعید به نظر می‌رسد.

برای درک بهتر این موضوع لازم است اشاره شود اروپا ۴۰ درصد گاز و ۲۶ درصد نفت "مصرفی" خود را از روسیه وارد می‌کند. ایالات متحده آمریکا بعنوان اصلی‌ترین منتفع جنگ مذکور در ابتدا تلاش‌های فراوانی برای تاثیرگذاری بر اصلی‌ترین منبع درآمد روسیه یعنی "بازارانرژی" صورت داد، اما با تفاصیلی که در زمینه وابستگی به انرژی این کشور بخصوص در اروپا وجود دارد تحقق این خواسته ایالات متحده حداقل در کوتاه مدت و بصورت صد در صد نه تنها بعید که عملاً غیرممکن خواهد بود.

در این میان فرصت قدرت یابی و نوعی حاکمیت در بازار انرژی برای برخی کشور‌های سنتی و جدیدتر فراهم شده است. کشور‌های غنی از منابع خدادادی انرژی در خلیج فارس کماکان نخستین کشور‌های منتفع در این زمینه محسوب می‌شوند.

قطر بر اساس سیاست نرم و خاصی که چند سالی است در سیاست خارجی خود در پیش گرفته است همواره در بازار انرژی اصلی‌ترین شریک مورد نظر برای تامین کشور‌های نیازمند این موضوع محسوب می‌شود. قطر اینک نه تنها در حوزه عرضه خام انرژی صاحب جایگاه ممتازی است بلکه در زمینه میعاناتی، چون LNG حتی ایالات متحده آمریکا را نیز در این بازار با چالش مواجه نموده و جایگاه برتر را از این کشور در این حوزه ستانده است.

عربستان سعودی و امارات متحده عربی پس از حضور بایدن در کاخ سفید و چرخش سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده در ابتدا بعنوان اهرم فشار جهت مقابله به مثل با این کشور علناً به درخواست‌های مکرر و مستمر ایالات متحده برای جبران خروج انرژی روسیه از بازار پاسخ منفی دادند. گزارش اخیر فایننشال تایمز در ارتباط با چراغ سبز بن سلمان برای جایگزینی احتمالی کاهش عرضه نفت روسیه از سوی کشورش که البته هنوز بصورت رسمی تایید نشده است نشان از به کرسی نشستن خواسته‌های عربستان سعودی و قطعا به تبع آن امارات متحده عربی خواهد بود و شاید نشانی از نزدیکی مجدد مواضع کاخ سفید و ایالات متحده به این دو کشور حاشیه خلیج فارس خواهد داشت.

اروپا، اما همچنان برای جایگزینی و کاهش وابستگی خود به نفت روسیه مشکلات فراوانی خواهد داشت و در این میان کشوری با فرصتی ویژه برای اعمال نوعی حاکمیت جدید در حوزه انرژی می‌تواند خواسته‌های چندین ساله‌ی خود را تحقق بخشد. " آذربایجان" که شاید بتواند مبدل به بزرگ‌ترین برنده در بحبوحه بحران انرژی بخصوص برای اروپا شود.

باکو با دارا بودن میادین عظیم گازی دریای خزر که از طریق شبکه خط لوله کریدور گاز جنوبی به ایتالیا و یونان متصل شده اند، در موقعیتی عالی برای کمک به پر کردن خلا ناشی از حذف مسکو قرار دارد.

لازم می‌بینم عنوان دارم که بر اساس گزارش فارین پالیسی درآمد‌های نفت و گاز باکو، آذربایجان را به سریع‌ترین رشد اقتصاد جهان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ تبدیل کرده است.

بر اساس گزارش مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک مستقر در فنلاند، مسکو در ماه‌های پس از حمله ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به اوکراین، تقریباً ۲۵ میلیارد دلار از کشور‌های اتحادیه اروپا برای گاز دریافت کرده است. این مبلغ که اکنون قرار است عملاً به کشور‌های دیگری پرداخت شود که بتوانند تقاضا را برآورده کنند، تقریباً ۱۰ برابر کل درآمد گاز آذربایجان در سال ۲۰۱۹ است. آذربایجان متحد استراتژیک ترکیه‌ای است که با اردوغان چالش‌های فراوانی با اتحادیه اروپا از موضوع عضویت در اتحادیه اروپا گرفته تا اکتشافات در میادین مشترک با یونان را در سال‌های اخیر داشته است.

این امر خود می‌تواند مسبب تنش‌ها و چالش‌های فراوانی برای اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا که اصلی‌ترین حامی تحریم گسترده روسیه می‌باشد و در نگاهی کلان‌تر روابط بین الملل باشد. سایر کشور‌های حوزه‌ی خلیج فارس و البته ونزوئلا، عراق، لیبی و دیگر کشور‌های برخوردار و غنی از منابع نفت و گاز نیز می‌توانند در این زمینه هر کدام بر اساس ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خود و البته سیاست‌های به روز شده و مطابق با تحولات در شرف وقوع ایفاگر نقش باشند و نباید از چنین کشور‌هایی نیز به سادگی غفلت نمود؛ و صد البته از کنار ایالات متحده آمریکا با ذخایر استراتژیک فراوان و نیز کانادا نیز در این رابطه نمی‌توان به سادگی عبور کرد.

ایالات متحده‌ای که بر اساس استراتژی و سیاست چند دهه‌ای خود تحریم کشور‌های رقیب در حوزه انرژی را منوط به تامین و جایگزینی به هنگام و قطعی کشور‌های نیازمند به انرژی جهت همراهی آن‌ها با سیاست‌های خود نموده است تا حاکمیت خود را در حوزه انرژی نیز بیش از گذشته بسط و توسعه بخشد. به یقین آنچه عنوان شد همه‌ی چالش‌های پیش روی روابط بین الملل ناشی از حوزه انرژی نخواهد بود، اما به نظر می‌رسد که در دهه‌ها و حداقل سال‌های آتی شاید کماکان شاهد حاکمیت بیشتر انرژی و سایه‌ی گسترده‌تر آن بر روابط بین الملل و تغییرات بنیادینی در سیاست‌های جهانی منبعث از آن باشیم.

حاکمیت‌های جدید و سایه سنگین «انرژی» در روابط بین الملل؟

رضا مقاتلی، کارشناس ارشد مطالعات منطقه‌ای خاورمیانه

لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

رازهای گفته نشده از«پسر شجاع»/ اسم واقعی پدر پسر شجاع چه بود؟

رازهای گفته نشده از«پسر شجاع»/ اسم واقعی پدر پسر شجاع چه بود؟

انتقاد روزنامه جوان از «جوکر» : چرا صداوسیما این برنامه را ممیزی نمی کند؟

انتقاد روزنامه جوان از «جوکر» : چرا صداوسیما این برنامه را ممیزی نمی کند؟

توهین برنامه «جوکر» به معلولان

توهین برنامه «جوکر» به معلولان

خواننده مشهور آمریکایی به ۳۰ سال زندان محکوم شد

خواننده مشهور آمریکایی به ۳۰ سال زندان محکوم شد

درگذشت بازیگر تونسی «سلمان فارسی»

درگذشت بازیگر تونسی «سلمان فارسی»

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
رپورتاژ / تریبون 2
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر: کنکور سراسری هنر ۱۴۰۱

تصاویر: کنکور سراسری هنر ۱۴۰۱

۲/۴
تصاویر: حاشیه جلسه هیات دولت

تصاویر: حاشیه جلسه هیات دولت

۳/۴
تصاویر: سنجش سلامت نوآموزان - همدان

تصاویر: سنجش سلامت نوآموزان - همدان

۴/۴
تصاویر: بزرگداشت شهدای ۷۲ تن در حسینیه جماران

تصاویر: بزرگداشت شهدای ۷۲ تن در حسینیه جماران

خرید و فروش بیتکوین
ببینید!

ویدیو / درگیری مسلحانه در کرج

تماشا کنید: پایین تر از گینه استوایی و بوتسوانا / قدرت خرید ایرانیان تا چه حد و چقدر آب رفته است؟

ویدیو / دیدار رئیسی و پوتین در حاشیه اجلاس کشورهای ساحلی خزر

ویدیو / اخبار راست و دروغ را چگونه تشخیص دهیم؟ + زیرنویس فارسی

تماشا کنید: تبر فاطمی امین بر کمر اقتصاد / وزیر صمت چه قولی داد، چه به بار آورد؟

ویدیو / روایت یک تعرض جنسی عجیب به یک نوجوان ساده‌لوح ۱۶-۱۷ساله؛ در برنامه زنده تلویزیونی

ویدیو / تصاویر شگفت‌انگیز از لحظه عبور ایستگاه فضایی بین‌المللی از مقابل خورشید

آرشیو
خرید و فروش بیتکوین
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

تصاویر: کنکور سراسری هنر ۱۴۰۱

سخنرانی مسیح مهاجری در یزد نیمه کاره ماند / اخلالگران هنگام تمجید مهاجری از آیت الله هاشمی، فریاد مخالفت سر دادند / برخی از آنها ملبس به لباس روحانیت بودند

مجری شبکه ورزش: سرطان خون دارم

مجسمه ۶۳ ساله فردوسی به خاطر «شست‌وشوی نیمه‌کاره»، دو رنگ شد

حمله کیهان به مسیح مهاجری؛ چرا می‌گویی اگر بهشتی زنده بود الان در حصر قرار می‌گرفت؟

تماشا کنید: فساد ۱۱۰۰ میلیاردی زیر دست وزارت کشاورزی / ماجرای کوتاژ صوری؛ نهاده ای که وجود نداشت را فروختند، پولش را هم گرفتند

بیانیه تروئیکای اروپایی: ایران در مذاکرات قطر، باز هم مطالبات فرعی و غیرواقع‌بینانه را مطرح کرد / توافق احیای کامل برجام در ماه مارس در وین حاصل شد، اما ایران از این فرصت استفاده نکرد / اقدامات ایران، پنجره‌ رسیدن به یک راهکار فوری دیپلماتیک را می‌بندد

یادداشت‌های علم، جمعه ۱۶ تیر ۱۳۴۶: شاه گفت، پاکستانی‌ها می‌خواهند کم کم «سنتو» را به هم بزنند؛ از آمریکایی‌ها که در جنگ هند و پاکستان کمک نکردند خیلی گله دارند

دادستان کل کشور: استفاده از اراذل و اوباش در ساخت‌وساز بسیار عجیب است/ این موضوع را از طریق دادستانی پیگیری کنید

تصاویر: کنکور سراسری هنر ۱۴۰۱

تصویر جدیدی که از حسین طائب منتشر شد

مذاکرات احیای برجام، توافق ابراهیم و پیمان امنیتی آمریکا - اعراب - اسرائیل؛ حالا همه شرط‌بندی‌ها بر سر پاسخ‌ ایران است

مشاهده یک توله یوزپلنگ آسیایی در حاشیه شمالی پناهگاه حیات وحش میاندشت

ویدیو / اهدای گل همایون شجریان به سحردولتشاهی، در کنسرت دیشب

ویدیو / شادی خبرساز مربی زن ایرانی در تلویزیون عراق

اضافه شدن امتیاز" تاهل" برای زنان پذیرفته شده در آزمون استخدامی آموزش و پرورش

صداوسیما: توقف پخش برنامه طبیب / مجری نتوانست اظهارات غیرعلمی مهمان درمورد نماز را تصحیح کند

وزارت کار: حقوق بازنشستگان در سه دسته جداگانه افزایش می‌یابد

ویدیو / پسر گوگوش: مصداقی شوهر مادرم من را ساعت ۳ نصف شب از خانه بیرون انداخت

سرنوشت بازیگران سریال «آینه عبرت» چه شد؟

حمید جبلی به تلویزیون بازمی‌گردد / فصل هفتم "پایتخت" ساخته می‌شود

شهردار کرج عزل شد

ویدیو / صدایی که همایون شجریان مبهوتش شد

تماشا کنید: تله برای دولت رئیسی / خوابی که جریانات ضد برجامی در ایران برای دولت و کشور دیده‌اند

ویدیو / این حیوان عجیب الخلقه در عراق، شیر منقرض شده آشوری است؟

سازمان جهانی بهداشت: قرنطینه امیکرون ۵ روز نیست

معاوضه شماره موبایل با آپارتمان لوکس / قیمت شماره‌های رند به ۵۰ میلیارد تومان رسید

شرط تحویل آپارتمان ۱۵۰ متری در نیاوران به رضا رویگری / مجری صداوسیما: مالک منزل گفته خانه را با چند پرستار آماده کرده‌ام؛ فقط رضا باید تنها بیاید / وقتش رسیده بگویم که چقدر به رضا ظلم شده / او مدت‌هاست که در روابط‌ش دچار مشکل شده / مو‌های رضا به طرز عجیبی سوزانده شده بود؛ به گریمور گفتم جوری درست کن که فکر کند مو دارد

تماشا کنید: خداحافظی ایران با ارس؟ / پروژه «داپ» ترکیه چگونه در سکوت منابع آبی ایران را خشک می کند؟

سیلی «ویل اسمیت» به صورت مجری اسکار به خاطر شوخی با همسرش / تصویر واکنش حاضران در سالن / گریه و عذرخواهی اسمیت پس از دریافت جایزه: عشق موجب می‌شود کارهای دیوانه‌واری انجام دهیم؛ وقتی در اوج هستی، شیطان دقیقا همان موقع سراغت می‌آید +عکس و ویدیو

درگذشت ناگهانی بازیگر مشهور سینمای ایران/ علت فوت به روایت خبرگزاری قوه قضاییه: خودکشی

ویدیو / حمله با چاقو به چند طلبه در حرم امام رضا؛ ضارب دستگیر شد

خرید و فروش بیتکوین
خواندنی ها
واتس‌اپ استفاده از آواتارها در تماس‌های ویدیویی را ممکن می‌کند

واتس‌اپ استفاده از آواتارها در تماس‌های ویدیویی را ممکن می‌کند

شناسایی «ستاره زامبی» در کهکشانی نزدیک به راه‌شیری؛ آیا خورشید هم زامبی می‌شود؟

شناسایی «ستاره زامبی» در کهکشانی نزدیک به راه‌شیری؛ آیا خورشید هم زامبی می‌شود؟

فخرالدین درگذشت؛ بیوگرافی جونیت آرکین ستاره مشترک سینمای ترکیه و ایران

فخرالدین درگذشت؛ بیوگرافی جونیت آرکین ستاره مشترک سینمای ترکیه و ایران

فضاپیمای چینی تصاویری تازه از کل سیاره مریخ را ثبت و ارسال کرد

فضاپیمای چینی تصاویری تازه از کل سیاره مریخ را ثبت و ارسال کرد

خرید و فروش بیتکوین
آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

امیرعبداللهیان به وزیر خارجه اوکراین: ضمن توجه به ریشه بحران، با توسل به جنگ مخالفیم / آماده‌ایم در توافقی که برای گشایش کریدور حمل غلات در دریای سیاه ایجاد می‌شود، مشارکت کنیم

وزیر دادگستری: در اجرای مردمی‌سازی یارانه‌ها یک عذرخواهی به مردم بدهکاریم

خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۹ تیر ۱۳۷۸: فلاحیان گفت سعید حجاریان و ری شهری، سعید امامی را تا سطح مدیرکل ارتقا داده بودند

وزیر خارجه عراق به امیرعبداللهیان: آماده‌ایم زمینه‌های لازم برای شروع مذاکرات سیاسی بین ایران و عربستان را فراهم کنیم

بورل: پس از بیش از یک سال مذاکره، خطر عبور نکردن از خط پایان را داریم

رئیسی به امیر قطر: توافق پایدار مستلزم لغو تحریم‌ها و کنارگذاشتن بی قید و شرط ادعاهای بی‌اساس و پایه است

بایدن: ابتدا به اسرائیل و سپس عربستان سفر خواهم کرد

استوری همسر وریا غفوری؛ جدایی کاپیتان استقلال تایید شد؟

سازندگان «جوکر»: نه بازیگران و نه سازندگان، تصور توهین به معلولان عزیز را نداشتند / ضمن عذرخواهی، نسخه نهایی اصلاح و آن نما حذف شد

امیرعبداللهیان به وزیر خارجه اوکراین: ضمن توجه به ریشه بحران، با توسل به جنگ مخالفیم / آماده‌ایم در توافقی که برای گشایش کریدور حمل غلات در دریای سیاه ایجاد می‌شود، مشارکت کنیم

وزیر دادگستری: در اجرای مردمی‌سازی یارانه‌ها یک عذرخواهی به مردم بدهکاریم

رئیسی به امیر قطر: توافق پایدار مستلزم لغو تحریم‌ها و کنارگذاشتن بی قید و شرط ادعاهای بی‌اساس و پایه است

آمریکا: ایران در مذاکرات دوحه درخواست‌های فراتر از برجام را مطرح کرد / از ماه‌ها پیش آماده به سرانجام رساندن مذاکرات وین بوده‌ایم / توپ در زمین ایران است

مسمومیت الکلی در کرمان/ یک فوتی و ۶ مسموم

درخواست بایدن از کشورهای حاشیه خلیج فارس برای افزایش تولید نفت

قیمت طلا و سکه، امروز ۹ تير ۱۴۰۱

وزیر دادگستری: افزایش بی رویه قیمت ها تا این اندازه دلیلی ندارد / این افزایش قیمت ها هیچ ربطی به ارز ترجیحی ندارد / اگر سرقت زیر ۲۰ میلیون تومان باشد، قابل گذشت است

احمد خاتمی: به رئیسی گفتم خلاصه بگویید گرانی تا کی تا ادامه دارد؛ جواب داد تمام می شود/ آمریکا همه کار را رها کرده؛ فقط پیگیر ایران است

واکنش نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان به شهادت مرزبان ایرانی: از طالبان انتظار داریم عاملان جنایت مرزی را مجازات کند

آخرین آمار کرونا در ایران، ۹ تیر ۱۴۰۱: فوت ۳ نفر در شبانه روز گذشته / شناسایی ۵۲۹ بیمار جدید

رئیس دامپزشکی: گزارشی از تب کریمه کنگو در تهران نداشتیم / ۷ تا ۸ استان درگیر این بیماری هستند؛ ۳۰ نفر مبتلا شده‌اند؛ ۲ نفر هم فوت کرده‌اند

ان‌بی‌سی: آمریکا آماده است تا در صورت شکست مذاکرات، تحریم‌های جدیدی علیه تهران اعمال کند / تمرکز این تحریم ها، صادرات نفت ایران به چین خواهد بود

رئیس جمهور چین به هنگ کنگ سفر کرد

افزایش ۱۰ درصدی ظرفیت پذیرش در کنکور امسال

وزارت خارجه: با تصمیم جدید درمورد نرخ ارزی بلیت پرواز‌های داخلی، عراقی‌ها از آمدن به ایران منصرف می‌شوند

قیمت دلار در صرافی‌های بانکی، امروز ۹ تیر ۱۴۰۱

قطع اینترنت موبایل برخی مناطق به خاطر برگزاری کنکور

نماینده مجلس: تاکنون هیچ بحثی در خصوص افزایش قیمت بنزین چه برای سال جاری و چه سال آینده مطرح نشده

رئیس حشد شعبی عراق: نامزد نخست‌وزیری نمی‌شوم

ارزیابی اطلاعاتی آمریکا: جنگ اوکراین برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت

وضعیت جاده ها و راه ها، امروز ۹ تیر ۱۴۰۱ / ترافیک در جاده چالوس و آزادراه تهران - کرج / بسته شدن موقتی محور اصفهان – شهرکرد

اوکراین روابط با سوریه را قطع کرد / علت: به رسمیت شناختن استقلال لوهانسک و دونتسک از سوی دمشق

وضعیت آب و هوا، امروز ۹ تیر ۱۴۰۱ / تداوم «گرما» طی امروز و فردا/ کاهش کیفیت هوا در تهران، البرز و قزوین

گفت‌و‌گوی وزیر خارجه قطر با امیرعبداللهیان درباره تحولات توافق هسته‌ای

کرونا در خوزستان بی‌صدا در حال خیز برداشتن است / رئیس مرکز بهداشت: احتمالا دو الی سه هفته دیگر آمار فوتی‌ها صعودی می‌شود

رسانه‌های اسرائیلی: نفتالی بنت در انتخابات آتی نامزد نمی‌شود

ادعای وزیر خارجه بحرین: در مذاکرات با همتای مصری «دخالت‌های ایران» بررسی شد / بر ضرورت پایبندی تهران به حسن همجواری و خودداری از کشاندن منطقه به رفتار‌های بر هم زننده ثبات تاکید کردیم

فرماندار هیرمند: بازداشت ۲ مرزبان ایرانی از سوی طالبان صحت ندارد

شورای حفاظت آزمون سراسری: خارج نشدن از گروه‌های مدعی تقلب در کنکور عواقب سنگینی دارد

آرشیو
خرید و فروش بیتکوین
وبگردی

درگذشت بازیگر تونسی «سلمان فارسی»

خواننده مشهور آمریکایی به ۳۰ سال زندان محکوم شد

توهین برنامه «جوکر» به معلولان

رازهای گفته نشده از«پسر شجاع»/ اسم واقعی پدر پسر شجاع چه بود؟

از شایعه تا تکذیبیه/ تلویزیون کوتاه آمد!

رابین هود تلویزیون ایران کیست؟

دختر ۱۷ساله قهر کرد و به خانه مادربزگش رفت؛ پدرش قلب او را با تفنگ نشانه رفت

مرد آدم ربا، سه روز با گروگان بیهوش خود در کامیون زندگی کرد

انتقاد روزنامه جوان از «جوکر» : چرا صداوسیما این برنامه را ممیزی نمی کند؟

حمایت از زنان آزاردیده، ترانه علیدوستی را به دادگاه کشاند

سیدجلال رسما مربی پرسپولیس شد

حمله کارگردان سینما به سازمان سینمایی/ پروانه بنی اعتماد را رد می‌کنید و به مترو پل پروانه می‌دهید؟

  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۶۸۰۶۱۶
تاریخ انتشار: ۰۸ : ۱۲ - ۲۲ خرداد ۱۴۰۱
بین الملل >> سایر مناطق
پ

حاکمیت‌های جدید و سایه سنگین «انرژی» در روابط بین الملل؟

رضا مقاتلی: اندرو هیوود در کتاب سیاست جهانی خود عنوان می‌کند یکی از مفروضات اساسی رویکرد سنتی به سیاست بین الملل این است که نظام دولت‌ها در چارچوب آنارشی عمل می‌کند و به این مفهوم اشاره دارد که هیچ اقتداری بالاتر از دولت وجود ندارد، به این معنا که سیاست خارجی در «وضع طبیعی» بین المللی و به عبارتی در شرایط ماقبل جامعه‌ی سیاسی به کار بسته می‌شود.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

رضا مقاتلی: اندرو هیوود در کتاب سیاست جهانی خود عنوان می‌کند یکی از مفروضات اساسی رویکرد سنتی به سیاست بین الملل این است که نظام دولت‌ها در چارچوب آنارشی عمل می‌کند و به این مفهوم اشاره دارد که هیچ اقتداری بالاتر از دولت وجود ندارد، به این معنا که سیاست خارجی در «وضع طبیعی» بین المللی و به عبارتی در شرایط ماقبل جامعه‌ی سیاسی به کار بسته می‌شود.

آنارشی بین المللی پیامد‌های ضمنی بسیار عمیقی دارد. مهم‌تر از همه اینکه دولت‌ها ناچارند در فقدان هر نوع نیروی یاریگری برای تامین منافعشان، به "خودیاری" تکیه کنند. اگر سیاست بین الملل بر مبنای " نظام خودیار" عمل کند، تمایلات قدرت طلبانه یک دولت تنها با تمایلات رقیب در دیگر دولت‌ها تعدیل خواهد شد و این بیانگر وجود جنگ و مناقشه به مثابه ویژگی‌های اجتناب ناپذیر نظام بین الملل خواهد بود.

با ذکر آنچه در ابتدا عنوان شد قصد دارم در ارتباط با زمینه‌های جدید اعمال حاکمیت و قدرت نمایی در روابط بین الملل و البته بصورت خاص موضوع انرژی در روابط بین الملل مطالبی به رشته تحریر آورم.

نقش آفرینی انرژی در روابط بین الملل و تغییر و تحولات آن مربوط به یک یا دو دهه نیست؛ در حقیقت هرگونه تحول در بازار انرژی نه بصورت غیرمستقیم بلکه بی واسطه و مستقیم ذیل همین موضوع یعنی انرژی بر روابط بین الملل و سیاست جهانی سایه می‌افکند و ایفاگر نقش خواهد بود.

شاید پس از موضوع تحریم‌های به اصطلاح فلج کننده ایالات متحده آمریکا علیه ایران و در ابتدا همراهی هم پیمانان این کشور و در ادامه افزایش شمول کشور‌های پیرو این تحریم‌ها هیچ موضوعی جز یک جنگ تمام عیار نمی‌توانست نقش و جایگاه ژئوپولیتیک انرژی را در روابط بین الملل نظیر آنچه امروز شاهدیم پررنگ و ویژه نشان دهد. دلیل آن نیز گذشت زمان و برنامه‌ها و استراتژی‌های پیاده شده برای جبران کاهش عرضه انرژی ایران در حوزه نفت و گاز در بازار‌های جهانی و کشور‌های سنتی و البته خریدار نفت و گاز ایران بوده است.

بحران اوکراین که در ظاهر جنگی تمام عیار میان دو کشور روسیه و اوکراین، اما در حقیقت جنگی فراتر از دو کشور فوق را بنیان نهاد، زمینه‌ی لازم را برای نقش آفرینی ژئوپولیتیک و حتی ژئواستراتژیک انرژی و بازار این حوزه در سیاست جهانی و البته روابط بین الملل بیش از هر زمان در دهه‌های اخیر فراهم نموده است.

با وجود همه‌ی تلاش‌ها و برنامه‌های پیاده شده برای کاهش نیاز کشور‌ها بخصوص کشور‌های صنعتی نیازمند به واردات انرژی و در کنار آن‌ها کشور‌های در مسیر توسعه، انرژی همچنان اساسی‌ترین نیاز صنایع عظیم و در نتیجه کشور‌های دارای این صنایع و حتی تکنولوژی‌های متکی به آن محسوب می‌شود و این خود ژئوپولیتیک بودن جایگاه انرژی را بیش از پیش تثبیت می‌کند.

آنچه، اما اینک انرژی را حائز بیان و نه اهمیت صرف نشان می‌دهد، همانگونه که ذکر شد بحران - اوکراین - جدیدی است که بی هیچ واسطه بر روابط بین الملل موثر واقع شده است. ذکر این نکته در اینجا با اهمیت است که عنوان شود زمانی که در اوایل دهه ۱۹۸۰ م قیمت‌های نفت سه برابر افزایش یافت، ده سال برای کشور‌های OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) طول کشید تا مصرف نفت خود را کاهش دهند و فناوری‌های جایگزین را برای منابع انرژی ارزان‌تر توسعه داده و نصب کنند.

بر این اساس بسیار ساده لوحانه خواهد بود اینگونه تصور شود که با فرض تحریم بین المللی روسیه در حوزه انرژی و ایجاد اجماعی جهانی در این رابطه، به سرعت امکان جایگزینی انرژی روسیه در جهان ایجاد خواهد شد. برای اثبات این مدعا نیز ذکر این نکته لازم است که تحریم ایران نیز صرفا از سال ۲۰۱۸ و به یکباره صورت نگرفت چرا که این موضوع امکان پذیر نبوده است و با نگاهی به سال‌ها پیش‌تر که از سال ۲۰۰۵ ایالات متحده بر انقلاب شیل تمرکزی خاص کرد و حتی پیش‌تر از آن از حدود سال‌های ۱۹۹۸ استراتژی سیاست خرید نفت صفر از ایران را تدوین نمود، سال‌ها زمان برد تا آنچه از سال ۲۰۱۸ شاهد آن بودیم به نوعی جنبه‌ی عملیاتی پیدا کند. به این شرایط بیفزاییم که در آن زمان روسیه یکی از مهم‌ترین کشور‌های جایگزین انرژی خارج شده ایران از بازار بوده است.

روسیه ۶ درصد از نفت و ۲۰ درصد از گاز جهان را در اختیار دارد؛ ایران نیز با اندکی اختلاف بعد از روسیه دومین دارنده منابع گاز طبیعی جهان و پس از ونزوئلا، عربستان و کانادا چهارمین دارنده بزرگ منابع نفت جهان است. به عبارتی ساده‌تر ایران ۱۷ درصد از ذخایر گاز و ۹ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد؛ بنابراین تحریم و خروج هر دو کشور اثرگذار در انرژی جهان نه اینکه امکان ناپذیر بلکه در شرایط کنونی تا حدودی بعید به نظر می‌رسد.

برای درک بهتر این موضوع لازم است اشاره شود اروپا ۴۰ درصد گاز و ۲۶ درصد نفت "مصرفی" خود را از روسیه وارد می‌کند. ایالات متحده آمریکا بعنوان اصلی‌ترین منتفع جنگ مذکور در ابتدا تلاش‌های فراوانی برای تاثیرگذاری بر اصلی‌ترین منبع درآمد روسیه یعنی "بازارانرژی" صورت داد، اما با تفاصیلی که در زمینه وابستگی به انرژی این کشور بخصوص در اروپا وجود دارد تحقق این خواسته ایالات متحده حداقل در کوتاه مدت و بصورت صد در صد نه تنها بعید که عملاً غیرممکن خواهد بود.

در این میان فرصت قدرت یابی و نوعی حاکمیت در بازار انرژی برای برخی کشور‌های سنتی و جدیدتر فراهم شده است. کشور‌های غنی از منابع خدادادی انرژی در خلیج فارس کماکان نخستین کشور‌های منتفع در این زمینه محسوب می‌شوند.

قطر بر اساس سیاست نرم و خاصی که چند سالی است در سیاست خارجی خود در پیش گرفته است همواره در بازار انرژی اصلی‌ترین شریک مورد نظر برای تامین کشور‌های نیازمند این موضوع محسوب می‌شود. قطر اینک نه تنها در حوزه عرضه خام انرژی صاحب جایگاه ممتازی است بلکه در زمینه میعاناتی، چون LNG حتی ایالات متحده آمریکا را نیز در این بازار با چالش مواجه نموده و جایگاه برتر را از این کشور در این حوزه ستانده است.

عربستان سعودی و امارات متحده عربی پس از حضور بایدن در کاخ سفید و چرخش سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده در ابتدا بعنوان اهرم فشار جهت مقابله به مثل با این کشور علناً به درخواست‌های مکرر و مستمر ایالات متحده برای جبران خروج انرژی روسیه از بازار پاسخ منفی دادند. گزارش اخیر فایننشال تایمز در ارتباط با چراغ سبز بن سلمان برای جایگزینی احتمالی کاهش عرضه نفت روسیه از سوی کشورش که البته هنوز بصورت رسمی تایید نشده است نشان از به کرسی نشستن خواسته‌های عربستان سعودی و قطعا به تبع آن امارات متحده عربی خواهد بود و شاید نشانی از نزدیکی مجدد مواضع کاخ سفید و ایالات متحده به این دو کشور حاشیه خلیج فارس خواهد داشت.

اروپا، اما همچنان برای جایگزینی و کاهش وابستگی خود به نفت روسیه مشکلات فراوانی خواهد داشت و در این میان کشوری با فرصتی ویژه برای اعمال نوعی حاکمیت جدید در حوزه انرژی می‌تواند خواسته‌های چندین ساله‌ی خود را تحقق بخشد. " آذربایجان" که شاید بتواند مبدل به بزرگ‌ترین برنده در بحبوحه بحران انرژی بخصوص برای اروپا شود.

باکو با دارا بودن میادین عظیم گازی دریای خزر که از طریق شبکه خط لوله کریدور گاز جنوبی به ایتالیا و یونان متصل شده اند، در موقعیتی عالی برای کمک به پر کردن خلا ناشی از حذف مسکو قرار دارد.

لازم می‌بینم عنوان دارم که بر اساس گزارش فارین پالیسی درآمد‌های نفت و گاز باکو، آذربایجان را به سریع‌ترین رشد اقتصاد جهان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ تبدیل کرده است.

بر اساس گزارش مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک مستقر در فنلاند، مسکو در ماه‌های پس از حمله ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به اوکراین، تقریباً ۲۵ میلیارد دلار از کشور‌های اتحادیه اروپا برای گاز دریافت کرده است. این مبلغ که اکنون قرار است عملاً به کشور‌های دیگری پرداخت شود که بتوانند تقاضا را برآورده کنند، تقریباً ۱۰ برابر کل درآمد گاز آذربایجان در سال ۲۰۱۹ است. آذربایجان متحد استراتژیک ترکیه‌ای است که با اردوغان چالش‌های فراوانی با اتحادیه اروپا از موضوع عضویت در اتحادیه اروپا گرفته تا اکتشافات در میادین مشترک با یونان را در سال‌های اخیر داشته است.

این امر خود می‌تواند مسبب تنش‌ها و چالش‌های فراوانی برای اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا که اصلی‌ترین حامی تحریم گسترده روسیه می‌باشد و در نگاهی کلان‌تر روابط بین الملل باشد. سایر کشور‌های حوزه‌ی خلیج فارس و البته ونزوئلا، عراق، لیبی و دیگر کشور‌های برخوردار و غنی از منابع نفت و گاز نیز می‌توانند در این زمینه هر کدام بر اساس ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خود و البته سیاست‌های به روز شده و مطابق با تحولات در شرف وقوع ایفاگر نقش باشند و نباید از چنین کشور‌هایی نیز به سادگی غفلت نمود؛ و صد البته از کنار ایالات متحده آمریکا با ذخایر استراتژیک فراوان و نیز کانادا نیز در این رابطه نمی‌توان به سادگی عبور کرد.

ایالات متحده‌ای که بر اساس استراتژی و سیاست چند دهه‌ای خود تحریم کشور‌های رقیب در حوزه انرژی را منوط به تامین و جایگزینی به هنگام و قطعی کشور‌های نیازمند به انرژی جهت همراهی آن‌ها با سیاست‌های خود نموده است تا حاکمیت خود را در حوزه انرژی نیز بیش از گذشته بسط و توسعه بخشد. به یقین آنچه عنوان شد همه‌ی چالش‌های پیش روی روابط بین الملل ناشی از حوزه انرژی نخواهد بود، اما به نظر می‌رسد که در دهه‌ها و حداقل سال‌های آتی شاید کماکان شاهد حاکمیت بیشتر انرژی و سایه‌ی گسترده‌تر آن بر روابط بین الملل و تغییرات بنیادینی در سیاست‌های جهانی منبعث از آن باشیم.

حاکمیت‌های جدید و سایه سنگین «انرژی» در روابط بین الملل؟

رضا مقاتلی، کارشناس ارشد مطالعات منطقه‌ای خاورمیانه

رومیس د
رازیانه د
ارسال به تلگرام
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"