دنیای اقتصاد: موتور تولید زیان در خودروسازی همچنان روشن است. صورت‌های مالی سه خودروساز بزرگ کشور در سال۱۴۰۰ که به تازگی در سامانه کدال منتشر شده است از زیان ۹هزار و ۴۵۰میلیارد تومانی تولید حکایت دارد. این در شرایطی است که زیان انباشته نیز قله ۷۵هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی را فتح کرده است. بر اساس این گزارش اگر چه سرعت تولید زیان در ۱۴۰۰ نسبت به سال۹۹ کاهش یافته، اما آمار‌ها همچنان از زیان‌سازی خودروسازان حکایت دارد. قیمت‌گذاری دستوری دلیل روشن زیان تولید و انباشته خودروسازان است حال آنکه به نظر می‌رسد سیاستگذار برنامه مشخصی برای حذف یا کاهش ضرردهی شرکت‌های خودروساز به واسطه تغییر شیوه قیمت‌گذاری ندارد. در همین حال پیش‌بینی می‌شود با توجه به رشد هزینه نهاده‌های تولید در سال جاری و اصرار سیاستگذار به تثبیت قیمت، دور چرخش زیان‌دهی در خودروسازی افزایش یابد. این در شرایطی است که امسال برای تولید یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو برنامه‌ریزی شده است.
سرعت تولید زیان در شرکت‌های خودروساز کاهش یافت. طبق صورت‌های مالی حسابرسی نشده خودروسازان در سامانه کدال هر چند سه خودروساز بزرگ کشور همچنان با زیان تولید و انباشته مواجه هستند، اما از سرعت رشد زیان‌دهی آن‌ها کاسته شده است.
بر این اساس زیان تولید در سال ۱۴۰۰ به ۹میلیارد و ۴۵۰میلیون تومان رسیده. این در شرایطی است که زیان انباشته نیز قله ۷۶هزار میلیارد تومان را فتح کرده است. بنابر گزارش ارائه‌شده از سوی سه شرکت خودروساز بزرگ کشور (ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو)، زیان تولید نسبت به سال ۹۹ حدود ۴۰ درصد کاهش یافته و از سرعت رشد زیان انباشته نیز در ۱۴۰۰ کاسته شده است. بر این اساس قیمت‌گذاری دستوری دلیل مشخص زیان تولید و انباشته خودروسازان شناخته می‌شود. این در شرایطی است که سیاستگذار خودرو برنامه تعیین‌شده‌ای برای حذف آن از خودروسازی کشور ندارد. هر چند فرامین هشت‌ماده‌ای رئیس‌جمهور مبنی بر واگذاری سهام دولت را می‌توان مبنای حذف قیمت‌گذاری دستوری از تولیدات خودروسازان عنوان کرد، با این حال فعالیت جدی برای عرضه سهام دولت دیده نمی‌شود. از سوی دیگر سیاستگذار خودرو نسبت به دیگر مسیر‌های اصلاح قیمت نیز روی خوش نشان نداده و همچنان بر قیمت‌گذاری دستوری جهت تنظیم بازار تاکید دارد. آزادسازی قیمت خودرو راهکار بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو است برای حذف زیان‌دهی تولید؛ حال آنکه وزارت صمت با واهمه از تبعات اجتماعی رشد قیمت خودرو، هیچ‌گاه روی خوش به این پیشنهاد نشان نداده است. از سوی دیگر قیمت‌گذاری خودرو در بورس کالا می‌توانست مسیری شفاف در قیمت‌گذاری و عرضه خودرو به بازار باشد که این مسیر نیز با مخالفت جدی سیاستگذار خودرو روبرو بوده است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد مسیر دیگری برای واقعی‌سازی قیمت نباشد مگر اینکه با واگذاری سهام معجزه‌ای در این زمینه رخ دهد.
در هر حال آنچه مشخص است، تا سیاستگذار خودرو نسبت به اصلاح و واقعی‌سازی قیمت تن ندهد، زیان تولید و انباشته خودروسازی همچنان روند صعودی خواهد داشت. اما آمار‌های ارائه‌شده از سوی سامانه کدال گویای واقعیت دیگری نیز هست. از ابتدای سال جاری تاکنون با توجه به روند صعودی نرخ تورم عمومی، رشد نرخ ارز و همچنین حذف ارز ۴۲۰۰تومانی هزینه خودروسازی به‌شدت رشد کرده. این در شرایطی است که سیاستگذار خودرو نیز در اظهاراتی، رشد قیمت در سال جاری را منتفی خوانده، چرا که در آذرماه سال ۱۴۰۰، رشد ۱۸درصدی قیمت بر محصولات خودروسازان اعمال شده است؛ بنابراین با توجه به رشد هزینه نهاده‌های تولید به دلیل رشد نرخ تورم و ارز و ... از یک‌سو و ثبات قیمت در سال جاری با صلاح‌دید سیاستگذار باید در انتظار رشد انفجاری زیان در شرکت‌های خودروساز باشیم. رشد زیان تولید و انباشته نیز سیگنال‌هایی است برای افت تولید و به دنبال آن اوج‌گیری دلالی و واسطه‌گری در بازار خودرو. از دیگر سو همچنین رشد زیان انباشته و تولید به طور حتم واگذاری سهام خودروسازی را با مشکلاتی روبرو خواهد کرد. اما آمار کدال مبنی‌بر کاهش سرعت تولید زیان حاوی سه نکته است. نکته اول اینکه توقف تولید محصولات زیان‌ده همچون ۴۰۵ و پراید در کاهش سرعت زیان نقش مهمی داشته؛ این در شرایطی است که پرتیراژ‌ها همچنان زیان‌ده‌ترین خودرو‌ها در این آمار شناخته می‌شوند. از سوی دیگر گروه پژو نیز زیان‌ده‌ترین محصولات در این آمار عنوان شده است.
سود و زیان فروش خودرو در ۱۴۰۰
بررسی صورت‌های مالی تلفیقی سه خودروساز بزرگ کشور مربوط به ۱۲ماهه سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد این سه شرکت در مجموع حدود ۹هزار و ۴۵۰میلیارد تومان زیان را در بخش عملیات در حال تداوم (تولید) در صورت‌های مالی خود ثبت کردند. در میان این شرکت‌های خودروساز بزرگ، سایپایی‌ها با درج زیان تولیدی حول‌وحوش ۶هزار و ۶۵۵میلیارد تومان رتبه اول جدول زیان تولید را دارد. بعد از این شرکت، ایران‌خودرو با ثبت زیان تولیدی حدود دو هزار و ۴۷۸ میلیارد تومان رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. پارس‌خودرو نیز در صورت‌های مالی تلفیقی تا پایان سال گذشته در مجموع حدود ۳۱۵میلیارد تومان زیان تولید را به خود دیده است. با توجه به زیان‌های تولید ثبت‌شده در صورت‌های مالی خودروسازان، سایپایی‌ها به‌تن‌هایی حدود ۷۰درصد زیان تولید کل را به خود اختصاص داده‌اند.
اما بررسی ریز فروش شرکت‌های خودروساز نشان می‌دهد ایران‌خودرویی‌ها در این بخش با ثبت زیان حدود ۵هزار و ۶۰۰میلیارد تومان در صدر جدول قرار دارند. آبی‌های جاده‌مخصوص طی سال گذشته در مجموع حدود ۴۵۱هزار و ۶۰۰ دستگاه از انواع محصولات خود را برای مشتریان فاکتور کردند. از محل فروش این تعداد دستگاه خودرو حدود ۱۰۹هزار و ۳۴۰میلیارد تومان به حساب خود واریز کردند. این در حالیست که تولید این تعداد خودرو هزینه حدود ۱۱۴هزار و ۹۴۰میلیارد تومانی روی دست ایران‌خودرو گذاشته است. در میان محصولات تولیدی ایران‌خودرو طبق ادوار گذشته گروه پژو بیشترین زیان فروش را در صورت‌های مالی این خودروساز ثبت کرده است. آبی‌های جاده مخصوص طی سال گذشته حول‌وحوش ۳۰۰هزار دستگاه انواع محصولات خود با برند پژو را به بازار عرضه کردند. فروش این تعداد خودرو با برند پژو زیانی حدود ۶هزار و ۸۴۰میلیارد تومانی به این خودروساز تحمیل کرده است. بعد از گروه پژو، گروه سمند در جایگاه دوم بیشترین زیان‌دهی در میان محصولات تولیدی این خودروساز قرار دارد. خودروساز ساکن کیلومتر ۱۴ جاده مخصوص از محل فروش حدود ۵۰هزار دستگاه انواع سمند عرضه‌شده بیش از هزار و ۸۰۰میلیارد تومان زیان را تجربه کرده است.
رانا نیز با درج زیان حدود ۳۱میلیارد و ۴۰۰میلیون تومانی پشت سر گروه سمند در جاده زیان‌دهی حرکت کرده است. آبی‌های جاده مخصوص طی سال ۱۴۰۰ در مجموع حدود ۲۸هزار و ۳۸۰دستگاه رانا را برای حرکت به سمت بازار آماده کردند. اما برخلاف محصولات یادشده ایران‌خودرویی‌ها در فروش دنا سودده بوده‌اند. غول آبی جاده مخصوص در ۱۲ماهه سال گذشته حدود۵۵هزار و ۷۵۰ دستگاه انواع دنا را برای مشتریان خود فاکتور کردند. فروش این تعداد دنا در سال گذشته حدود ۵۰۰میلیارد تومان سود را به حساب ایران‌خودرو واریز کرده است. آبی‌های جاده مخصوص در صورت‌های مالی تلفیقی سال گذشته خود سود و زیان هایما محصول مونتاژی چینی خود و همچنین تارا جدیدترین محصول حاضر در خطوط تولید خود را اعلام نکرده و جلوی نام دو خودروی یادشده در صورت‌های مالی خود خط تیره قرار داده‌اند. حال به سراغ وضعیت فروش دیگر خودروساز بزرگ کشور یعنی خودروسازی سایپا می‌رویم. خودروساز ساکن کیلومتر ۱۵ جاده مخصوص طی سال ۱۴۰۰ در مجموع حول‌وحوش ۳۱۰هزار و ۲۰۰ دستگاه از انواع محصولات تولیدی خود را برای مشتریان فاکتور کرد. از محل فروش این تعداد خودرو در مجموع حدود سه‌هزار و ۱۶۰میلیارد تومان زیان را در کارنامه خود ثبت کرده است.
به‌رغم توقف تولید خانواده X ۱۰۰ (پراید) نارنجی‌های جاده مخصوص همچنان از فروش این خودرو زیان را در صورت‌های مالی خود تا پایان سال گذشته درج کردند. آن‌طور که سایپایی‌ها در صورت‌های مالی خود اعلام کردند، از ناحیه فروش ۱۲۷ دستگاه انواع پراید در سال گذشته، نزدیک به یک‌میلیارد و ۵۱۰ میلیون تومان زیان دیده‌اند. خانواده X ۲۰۰ (تیبا، ساینا و کوییک)، اما بیشترین زیان را نصیب خودروساز کیلومتر ۱۵ جاده مخصوص کرده است. این خودروساز سال گذشته در مجموع نزدیک به ۲۶۳هزار و ۲۷۰ دستگاه انواع محصولات حاضر در خانواده X ۲۰۰ را به بازار عرضه کرد. فروش این تعداد از اعضای خانواده X ۲۰۰ باعث شد تا سایپایی‌ها حدود چهارهزار و ۶۱۸میلیارد تومان زیان را در صورت‌های مالی خود ثبت کنند. فروش شاهین که عنوان جدیدترین محصول گروه خودروسازی سایپا را یدک می‌کشد نیز با زیان همراه بوده است.
نارنجی‌های جاده مخصوص سال گذشته ۲۱هزار و ۹۵۰ دستگاه شاهین را در بخش فروش خود فاکتور کردند. فروش این تعداد شاهین زیانی حدود ۷۷میلیارد و ۹۰۰میلیون تومانی را به این خودروساز تحمیل کرده باشد. خودروساز ساکن کیلومتر ۱۵ جاده مخصوص سال گذشته ۴ دستگاه آریو فروخته و از محل فروش این تعداد آریو بیش از ۸۳۵میلیون تومان ضرر کرده است. اما غول نارنجی جاده خصوص در فروش وانت ۱۵۱ (وانت پراید)، چانگان و سراتو توانسته سود را به حساب خود واریز کند. سایپایی‌ها سال گذشته حدود ۲۴هزار و ۴۹۰ دستگاه وانت پراید فروختند. فروش این تعداد خودرو سودی نزدیک به ۸۲۵میلیارد و ۴۳۰میلیون تومان به حساب این خودروساز واریز کرده است. همان‌طور که عنوان شد در فروش چانگان نیز سایپایی‌ها سود کردند. این خودروساز سال گذشته در مجموع بیش از ۳۶۰ دستگاه چانگان را برای مشتریان فاکتور کرد. از محل فروش این تعداد چانگان بیش از ۷۳میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان درآمد کسب شد.
فروش یک دستگاه سراتو نیز سودی حدود ۵۳میلیون‌تومانی برای این خودروساز به همراه داشته است. حال سراغ سومین خودروساز بزرگ کشور یعنی پارس‌خودرو می‌رویم. این خودروساز سال گذشته را با فروش بیش از ۱۱۶هزار دستگاه خودرو به پایان رساند. فروش این تعداد خودرو حدود ۱۰هزار و ۴۰۰میلیارد تومان درآمد برای این خودروساز به همراه داشت. اما با توجه به اینکه این تعداد خودرو بیش از ۱۰هزار و ۸۰۰میلیارد تومان هزینه تولید روی دست پارس‌خودرو گذاشت، بنابراین سومین خودروساز بزرگ کشور نیز از محل فروش محصولات حدود ۳۹۸میلیارد تومان زیان به خود دیده است. در میان محصولات تولیدی پارس‌خودرو، فروش حدود ۶۴هزار دستگاه از خودرو‌های زیرمجموعه گروه Q ۲۰۰ زیانی بیش از ۲۸۶میلیارد و ۹۰۰میلیون تومانی را برای این خودروساز به همراه داشته است.
پارس‌خودرویی‌ها سال گذشته بیش از هزار و ۱۶۰ دستگاه برلیانس برای مشتریان فاکتور کردند. فروش این تعداد برلیانس زیانی حول‌وحوش ۱۰۶میلیارد و ۸۴۰میلیون تومان به این خودروساز تحمیل کرده است. فروش یک دستگاه خودرو از گروه رنو نیز زیان ۱۱میلیون تومانی را در صورت‌های مالی پارس‌خودرو ثبت کرده است. اما سومین خودروساز بزرگ کشور همانند شرکت مادر خود در فروش برخی از محصولات خود سودده بوده است. پارس‌خودرویی‌ها سال گذشته نزدیک به ۱۳هزار و ۶۹۰ دستگاه کوییک معمولی را برای مشتریان خود فاکتور کردند. فروش این تعداد کوییک معمولی درآمدی حدود ۱۱میلیارد و ۱۵۰میلیون تومانی برای پارس‌خودرو به ارمغان آورد؛ بنابراین شاهد هستیم سومین خودروساز بزرگ کشور برخلاف گروه Q ۲۰۰ در فروش کوییک معمولی سوددهی را تجربه کرده است. دیگر محصولی که پارس‌خودرویی‌ها توانسته‌اند در فروش آن سودی را نصیب خود کنند، گروه S ۲۰۰ است. پارس‌خودرویی‌ها طی بازه یک‌ساله سال گذشته نزدیک به ۱۲هزار و ۴۵۰ دستگاه از محصولات زیرمجموعه گروه S ۲۰۰ را به بازار عرضه کردند. فروش این تعداد خودرو بیش از ۱۶میلیارد و ۸۵۰میلیون تومان درآمد به حساب پارس‌خودرو واریز کرده است.
