یک کارشناس سیاست خارجی در تحلیل خود از آینده مذاکرات احیای برجام، بیان می‌کند که آینده نسبتا مبهم به نظر می‌رسد چرا که فرصت زیادی برای احیای برجام باقی نمانده است..
قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه در گفتگو با «انتخاب» درباره دورنمای دستیابی به توافق احیای برجام، بیان کرد: «پیش از آنکه این دور از مذاکرات دوحه شروع شود و امیدواری‌هایی به وجود بیاورد، ظواهر امر نشان می‌داد که مذاکرات به بن‌بست رسیده بود و چند ماه هم مذاکرات تعطیل شده بود. این امیدواری‌ها هر چند که اندک بود اما با اتفاقاتی که در دوحه افتاد، ظاهرا دیگر به یاس تبدیل شده است؛ هم برای طرف‌های اروپایی و هم شاید برای سایر ناظران داخلی ایران. حال بنابر ادعای طرف مقابل، ایران خواسته‌های خارج از برجام را مطرح کرده است و به این ترتیب مذاکرات به شکست برخورده.»
وی اضافه کرد: «آینده نسبتا مبهم به نظر می‌رسد چرا که فرصت زیادی برای احیای برجام باقی نمانده است. همچنین در سپتامبر که احتمالا گزارش بعدی آژانس در مورد برنامه هسته‌ای ایران و اینکه ایران با آژانس همکاری نکرده است، به شورای حکام خواهد رفت. شورای حکام ممکن است که قطعنامه جدیدی را برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت صادر کند. بنابراین اوضاع چندان روشن نیست و مبهم است. مگر اینکه تصمیماتی گرفته شود که شرایط تغییر کند.»
وی همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تحقق ضمانت‌هایی که ایران خواسته است، از جمله عدم کلید زدن مکانیزم ماشه توسط امریکا و عدم اعمال تحریم‌ها تحت عناوین دیگر، اساسا چه قدر امکان‌پذیر است، گفت: «آنچه قابل به دست آوردن است، همان چارچوب برجام و توافقاتی است که در برجام قبلا صورت گرفته است. تصور اینکه امتیازات بیشتری به دست می‌آید، به باور من تصور صحیحی نیست؛ هر چند که ممکن است طرف‌هایی مثل روسیه باشند که ایران را تشویق کنند که خواسته‌هایش را افزایش دهد تا از این طریق یا توافق صورت نگیرد یا توافق به تعویق بیافتد، اما اگر منافع ملی ایران مطرح باشد، از نظر کارشناسی به نظر می‌رسد که امکان احیای توافق و برجام در همان چارچوبی که قبلا توافق شده وجود دارد. انتظار بیشتر داشتن به معنای این است که برجام احیا نشود یا اینکه مذاکرات جدیدی را باید شروع کرد که برای یک توافق جدید زمان‌بر است.»
محبعلی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است با توجه به اتهام زنی های غربی ها علیه ایران، امریکا به این نتیجه برسد که ایران توافق را نمی‌خواهد، عنوان کرد: «این احتمال وجود دارد. البته بعید است که آنها رسما اعلام کنند ولی طبیعی است که با توجه به تحولاتی که احتمال رخ دادنش وجود دارد، یا سراغ مکانیسم ماشه بروند یا از طریق آژانس پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ضمن تاکید بر اینکه در هر حال بعید است که امریکا به طور رسمی اعلام کند که راه‌حل دیپلماتیک خاتمه پیدا کرده است، افزود: «افزون بر این، وقتی صحبت از راه‌حل دیپلماتیک می‌کنند، سایر اقدامات دیگر مثل افزایش تحریم‌ها را هم تشدید خواهد کرد. همانطور که مطلع هستید الان بایدن قرار است به منطقه سفر کند و با سران کشورهای عرب و همچنین با اسرائیلی‌ها در ریاض دیدار کند. در این شرایط این اتفاق خوشایندی نیست و فرصتی می‌دهد که ائتلافی علیه ایران شکل گیرد.»
محبعلی در پاسخ به این پرسش که اساسا نجات برجام چه‌قدر فرصت دارد، گفت: «فرصت زیادی باقی نیست. همانطور که اشاره کردم تا سپتامبر یک مقطع مهمی است. همچنین از عمر برجام هم کمتر از یک سال باقی مانده است. طبیعتا اگر تا ژوئن 2023 برجام احیا نشود، موضوع این توافق و این برنامه منتفی اعلام می‌شود و باید فکر یک توافق جدید را کرد. البته باید توجه داشت که شاید جدا از دستورالعمل‌هایی که از سوی مسئولین صادر می‌شود، تیم مذاکره‌کننده ایرانی هم از توانایی لازم برای پیشبرد مذاکرات برخوردار نیست.»
