آلودگی شدید هوا در کلانشهر‌ها باعث برخی اخطار‌های پیاپی برای گروه‌های حساس و حتی در مقاطعی برای کل شهروندان شده است. اما چرا در تابستان با وجود نبود پدیده وارونگی هوا باید درگیر آلودگی هوا باشیم؟ سیاست‌های آبی دولت‌های مختلف در چند سال اخیر نه تنها منجر به بهبود وضعیت آب و هوا نشده بلکه شدیدا به تنش آبی و آلودگی هوا دامن زده است.
محمد درویش، کارشناس محیط زیست، درباره افزایش سطح آلودگی‌هوا کلانشهر‌ها به «انتخاب» گفت: چند اتفاق در اطراف کلانشهر‌های ایران در حال وقوع است که باعث افزایش ذرات ۱۰ میکرون می‌شود و این ذرات می‌تواند بار آلودگی را افزایش دهد. ما برای تامین آب کلانشهر‌هایی که مثل قارچ در حال ایجاد سد هستند تمام آب را می‌رباییم و در نتیجه چشمه‌های تولید گرد و خاک در اطراف کلانشهر‌های اصفهان و تبریز و شیراز و تهران و کرمانشاه و اراک در حال افزایش است. این مسئله باعث افزایش سطح خشک خاک می‌شود. در تهران چیزی از حوض سلطان و کویر نمک باقی نمانده و تمام رودخانه‌هایی که به آن سمت حرکت می‌کرد یعنی جاجرود و لتیان و کرج و قره سو و قم رود و رود قزوین درگیر سد‌ها شده‌اند و عملا اجازه انتقال این آب‌ها را نمی‌دهیم. دریاچه ارومیه که از طریق زرینه‌رود پر می‌شد را فدای تامین آب تبریز کردیم و بخش قابل توجه آب، دیگر وارد دریاچه ارومیه نمی‌شود و توسعه کشاورزی نیز این فاجعه را تکمیل کرده است.
وی در ادامه افزود: در فصل گرم سال که کمتر با آلودگی‌های سمی و گاز‌های ناشی از تردد خودرو‌ها و سوخت‌های فسیلی رو به رو بودیم و پدیده وارنگی کمتر اتفاق می‌افتاد، حالا درگیر آلودگی در تابستان هستیم. الان چند سالیست که به دلیل افزایش برهنگی سطح زمین و کاهش پوشش‌های گیاهی و افت سطح آب زیرزمینی ریزگرد‌ها افزایش قابل توجهی داشته‌اند.
درویش سپس درباره نقش کوره‌های آجرپزی در آلودگی هوا اشاره کرد: فعالیت‌های معدنی این ماجرا را تشدید کرده‌اند. نقش کوره‌های آجر پزی در استان یزد و همدان و اصفهان جدی است. در تهران این کوره‌ها جمع شده‌اند. اما هر حال این کوره‌ها وضعیت را تشدید می‌کنند، هرچند در مقابل سد‌سازی‌ها خطر جدی نیستند. خطر جدی طرح انتقال آب و خشکی سطح اطراف کلانشهر‌ها است.
این فعال محیط‌زیست سپس درباره نقش کشاورزی در مصرف شدید آب و افزایش کانون‌های گرد و غبار اضافه کرد: در برخی از استان‌ها مانند استان اصفهان و کرمان و فارس این اتفاق افتاده است، اما در تهران یا مشهد که بخش قابل توجهی از آب برای آب شرب استفاده می‌شود. در تهران ۱.۱ میلیارد آب به شرب اختصاص دارد، بزرگترین مصرف‌کننده آب در مشهد و اطراف مشهد کشاورزی و صنعت نیست بلکه شرب است. در تبریز هم به این شکل است و نباید باعث شود که ما دچار آدرس اشتباه شویم.
وی در ادامه درباره وضعیت آلودگی هوا در ماه‌های پیش رو گفت: طبیعتا وقتی هوا سردتر شود وضعیت خیلی بدتر می‌شود. تا وقتی که هیچ اراده‌ای برای تغییر مبلمان شهری از خوردو محوری وجود ندارد وضعیت همین است. حتی تلاش‌های کمی هم که در دوره قبل در کلانشهر‌ها انجام شد از جمله مسیر‌های دوچرخه را کنار گذاشتند و واقعا شگفت‌آور است. ما تنها کشوری هستیم با سرعت به سمت عقب برمی‌گردیم.
درویش در پایان گفت: آلودگی سرنوشت ماست، چون هیچ اراده‌ای را برای حل آن نمی‌بینیم. در قانون هوای پاک ۱۶ دستگاه مسئول هستند و ۶ سال است که تصویب شده، اما دستگاه‌ها ترک فعل کرده‌اند. قوه قضاییه نیز نسبت به مدیران آن اعلام جرم کرده است. سازمان محیط‌زیست بدترین ترک فعل تاریخ را کرده و عملا اجرا این قانون را رها کرده است.
