اُفت کیفیت نظام آموزشی کشور، بحرانی است که سال‌هاست کارشناسان و دغدغه‌مندان صدیق نظام تعلیم و تربیت در خصوص آن گفته و اظهار نگرانی کرده‌اند.
به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، چند ماه پیش، وزارت آموزش و پرورش گزارشی در خصوص میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان پایه دوازدهم در امتحانات نهایی خرداد ماه سال ۱۴۰۲ اعلام کرد؛ موضوعی که البته چندان تازگی نداشته است؛ اما واکنش‌های بسیاری که متأسفانه عموماً سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بود در حوزه رسانه‌ای و افکار عمومی ایجاد کرد.
گزارش رسمی وزارت آموزش و پرورش
«میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در رشته تجربی ۱۱.۲۳، رشته ریاضی ۱۰.۷۹، رشته انسانی ۸.۷۵ و در رشته معارف ۱۰.۵۶ بوده است».
این آمار دقیق اعلام شده توسط محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش به منظور اطلاع خانواده‌ها، خانواده بزرگ آموزش و پرورش، کارشناسان، تحلیلگران و جامعه نخبگانی حوزه تعلیم و تربیت و البته تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان حوزه آموزش کشور در جهت ارائه نظرات و راهکارها برای تقویت مدارس و کیفیت آموزش بود.
اعداد رسمی چه می‌گویند
اعداد رسمی اعلام شده به ما می‌گویند که در یک دهه گذشته شاهد روندی نزولی در نمرات دانش‌آموزان بوده‌ایم و این اولین بار است که دولت تمام اهتمام خود را برای شفافیت و رفع این مسأله به کار گرفته است.
دستور رئیس جمهور به وزیر آموزش و پرورش: گزارش ارائه کنید
سید ابراهیم رئیسی در جلسه عصر یکشنبه ۲۴ دی سال ۱۴۰۲ هیأت دولت با تأکید بر اهمیت اعتماد خانواده‌ها نسبت به کیفیت مراکز علمی و اطمینان‌بخشی به آنها در رابطه با شرایط آموزشی، به وزیر آموزش و پرورش مأموریت داد، برای اطلاع و اطمینان خانواده‌ها از وضعیت آموزشی و نمرات دانش‌آموزان گزارشی ارائه کند.
گزارش آقای وزیر به مردم
رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش دوشنبه ۲۵ دی ماه در همایش ملی تقدیر از شوراهای آموزش و پرورش برتر سراسر کشور که با حضور وزیر کشور برگزار شد، گفت: برخی به جای آنکه امید را ببینند، اعلام کردند، میانگین معدل رشته علوم انسانی ۸.۷۵ است؛ آیا این معدل حاصل عملکرد دولت دو ساله است! این معدل پایه دوازدهم است و شفاف به مردم گفتیم «این وضعیت آموزش کشور در دولتی است که آن را تحویل گرفتیم».
وزیر آموزش و پرورش افزود: وضعیت واقعی معدل دانش‌آموزان کشور به گونه‌ای دیگر است که آن را بیان می‌کنم در دوره ابتدایی، ارزشیابی توصیفی است و معدل نداریم، در دوره متوسطه اول معدل پایه هفتم ۱۶.۹۴، پایه هشتم ۱۶.۸۵ و پایه نهم ۱۶.۸۹ است. در پایه دهم معدل دانش‌آموزان رشته تجربی ۱۵.۶۲، رشته ریاضی ۱۶.۹، علوم انسانی ۱۳.۸۴ و علوم و معارف اسلامی ۱۵.۸۴ است. در پایه یازدهم معدل دانش‌آموزان رشته ریاضی ۱۵، تجربی ۱۵.۶۱، علوم انسانی ۱۳.۸۸ و معارف اسلامی ۱۵.۱۶ است، این موارد که معدل کل است، نمرات واقعی دانش‌آموزان کشور است و ماجرای معدل کتبی تفاوت‌هایی دارد.
وی ادامه داد: چرا افرادی که نسبت به معدل پایه دوازدهم که ضریب ۴۰ درصدی قطعی در کنکور دارد، دغدغه‌مند هستند، وقتی فقط کنکور به تنهایی سهم داشت و میانگین دروس تخصصی داوطلبان کنکور در رشته ریاضی فیزیک کمتر از ۱۰ درصد بود حساس نبودند؛ هم‌اکنون معدل ۱۱.۵ از ۲۰ یعنی ۵۷.۷ از ۱۰۰ درصد و تأثیر مستقیم در راهیابی به دانشگاه.
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه رئیس جمهور نسبت به معدل دانش‌آموزان حساس هستند و چندین جلسه درباره معدل برگزار کردند، افزود: کدام رئیس جمهوری این رفتار پدرانگی را دارد؟
کاهش نمرات امتحانات نهایی در خرداد ۱۴۰۳ هم تکرار می‌شود
صحرایی ادامه داد: خرداد سال آینده علاوه بر پایه دوازدهم در پایه‌های دهم و یازدهم امتحانات نهایی برگزار می‌شود، حتماً در امتحانات نهایی کاهش نمره خواهیم داشت؛ نمی‌خواهیم با مردم دو رو باشیم در حالی که می‌توانستم به جای معدل کتبی معدل کل را منتشر کنیم اما معدل کتبی برای راهیابی به دانشگاه تأثیر دارد.
وی افزود: نهضت ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش به راه افتاده است؛ مدرسه دالان اشتغال و زندگی است نه صرفاً دالان دانش و تا پایان برنامه هفتم توسعه باید ۵۰ درصد دانش‌آموزان به هنرستان بروند. بنابراین نیاز است ۱۵۰۰ هنرستان جدید بسازیم، اما مهم‌تر از آن هنرستان‌های جوار و قلب صنایع است، در برخی استان‌ها هنرستان دریایی، بهداشت و درمان و کشاورزی داریم. همچنین باید بتوانیم رشته‌های هنرستانی را در زمان‌بندی مناسب تغییر دهیم تا به نیاز روز کشور پاسخ دهیم.
تقویت مدارس دولتی و ارتقای کیفیت سیاست راهبردی سال آینده
وزیر آموزش و پرورش گفت: سال آینده سیاست ارتقای کیفیت آموزش و تقویت مدارس دولتی را دنبال می‌کنیم، مدارس دولتی برای ما اصل هستند براین اساس تنوع مدارس کاهش پیدا می‌کند، کیفیت معلمان افزایش و همچنین آزمون هماهنگ ملی در پایان پایه ششم و نهم برگزار می‌شود؛ در بحث کیفیت آموزش با مردم شریف ایران تعارف و پنهان کاری نداریم.
صحرایی ادامه داد: امید را در کشور برجسته کنیم، ایران در دولت آقای رئیسی به کارگاه مدرسه‌سازی تبدیل و ۵ هزار مدرسه در دو سال ساخته شد؛ در شرایطی که بسیاری از پروژه‌های آموزشی به مدت ۱۵، ۱۰ و ۷ سال ناتمام باقی مانده بود؛ آیا باید امید را نشان دهیم یا کمبود یک مدرسه که البته آن هم دغدغه آموزش و پرورش و شخص رئیس جمهور است همچنین تا پایان سال ۹۵۰ مدرسه جدید در کشور می‌سازیم.
دولت سیزدهم؛ دولت شفافیت، صداقت و جبران کاستی های گذشته
افت کیفیت نظام آموزشی کشور بحرانی است که سالیان سال کارشناسان و دغدغه مندان صدیق نظام تعلیم و تربیت در خصوص آن گفته و نوشته و اظهار نگرانی کرده‌اند. این افت محسوس، پیامدی است که یک سال و ۲ سال ایجاد نشده است و روندی نامطلوب در کیفیت آموزش مدارس کشور را نشان می‌دهد که البته بیان رسمی و صادقانه آن توسط مسؤولان به جامعه ایران، نشان از عزم جدی دولت سیزدهم و شخص رئیس جمهور آن در رفع مشکلات و مسائل گذشته خصوصا در نظام تعلیم و تربیت و ارتقای کیفیت نظام آموزشی و مدارس خصوصا مدارس دولتی دارد و البته جامعه عمل پوشاندن به این شعار است که در دولت سیزدهم مردم غریبه نیستند و چیزی از آنها پنهان نمی‌ماند.
بنا براین گزارش، اعلام رسمی آمار معدل نمرات نهایی با وجود تمام تحلیل‌ها موضوعی پنهان و اما بسیار مهم و استراتژیک برای نظام آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت کشور را به خوبی و صادقانه آشکار کرد و آن تغییر رویکرد گذشته و یک تغییر مسیر برای آموزش و پرورش ایران اسلامی است.
فرصتِ مهمِ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تأثیر قطعی سابقه تحصیلی در کنکور سراسری
آموزش و پرورش مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تأثیر قطعی سابقه تحصیلی در کنکور سراسری را یک فرصت دید و این امر را مبنای یک تحول قرار داد. خروجی آموزش و پرورش به نظام آموزش عالی و جامعه چالش اصلی نظام آموزش و پرورش بود. سؤال این بود چرا دانش‌آموزان به دنبال یادگیری «کپسولی» هستند و مبتنی و با تأکید بر حافظه محوری این اتفاق رقم می‌خورد و با تأکید بر همین حافظه محوری ارزشیابی رقم می خورد.
تغییر چشمگیر میزان راهیابی داوطلبان مناطق محروم به دانشگاه‌های کشور
وزیر آموزش و پرورش در این خصوص اظهار داشت: با اجرای این مصوبه، میزان راهیابی داوطلبان مناطق محروم به دانشگاه‌های کشور به طرز چشمگیری تغییر کرده است، در استان کرمان تعداد رتبه‌های برتر ۶ برابر شده است، در گذشته ۳ هزار نفر برتر کنکور در بین ۱۱ استان تقسیم شده بود اما امروز در بین ۲۰ استان و۷ استان که سهم کمتری از رتبه‌های زیر سه هزار داشتند، جایگاه‌شان رشد کرد به عنوان مثال سهم استان سیستان و بلوچستان از ۰.۱۶ درصد به ۰.۴۸ درصد رسید، مافیای کنکور به دنبال ابطال این مصوبه بود اما شورای نگهبان مصوبه کنکوری را احیا کرد.
تغییر رویکرد در ارزشیابی آموزش و پرورش
آموزش و پرورش برای فاصله گرفتن از این حافظه محوری در ارزشیابی خود تغییر رویکرد داد، باید گفت در سال‌های قبل نظام دیگری تحت عنوان نظام سنجش در قالب آزمون‌های چهارگزینه ای و کنکور در پایان تحصیلات دانش‌آموزان به عنوان آزمون سرنوشت ساز وجود داشت که آینده دانش‌آموز را رقم می‌زد. دانش‌آموزان نیز باید خود را برای این آزمون سرنوشت‌ساز مهیا می‌کردند. موفقیت در این آزمون با تأکید بر تکنیک‌ها حاصل می‌شد و آزمونی کاملا هنجاری بود. این امر آنچنان به نظام آموزش عمومی سایه افکنده بود که حافظه محوری یک اصل برای دانش‌آموزان شده بود.
تغییر مسیر آموزش و پرورش از حافظه محوری به سمت یادگیری عمیق دانش‌آموزان
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش در این خصوص گفت: مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تأثیر قطعی سابقه تحصیلی در کنکور سراسری باعث شد آموزش و پرورش مسیر خود را از حافظه محوری به سمت یادگیری عمیق دانش‌آموزان سوق دهد و آموزش و پرورش ارزشیابی را نقطه شروعی برای یک تحول قرار داد و تصمیم بر این امر شد که ارزشیابی نقطه آغاز تحول این مسیر باشد.
وی ادامه داد: این تحول با طراحی سؤالات مبتنی بر مفهوم از خرداد ۱۴۰۱ شروع شد و با شیبی ملایم در شهریور و دی ماه ۱۴۰۱ ادامه یافت و در خرداد ۱۴۰۲ تکمیل شد. آزمون نهایی خرداد ۱۴۰۲ با رویکردی متفاوت در شیوه اجرا و طراحی سؤال برگزار شد چراکه آموزش و پرورش بنا داشت کاملا وضعیت موجود را به نمایش بگذارد.
شروعی محکم و با اراده با رفتار صادقانه با مردم
این شروعی برای یک تحول بزرگ در آموزش و پرورش است تا ریل‌گذاری آموزش و پرورش بر این اساس صورت گیرد.
طبق اعلام آموزش و پرورش، این امر به استان‌ها، مناطق و مدارس ارسال و از مدیران درخواست شده است تا بر این اساس واکاوی داشته باشند و بر این اساس برنامه‌ریزی کنند.
رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش با اشاره به اینکه تمام سؤالات امتحان نهایی تحلیل شده‌اند، خاطر نشان کرد: اگر مشکلی وجود دارد باید برای آن برنامه‌ریزی انجام شود تا این مشکلات رفع شود. به همکاران توصیه شده است تا ارزشیابی‌های داخلی و مستمر خود را مبتنی بر مفاهیم رقم بزنند تا این آمادگی در دانش‌آموزان برای آزمون نهایی فراهم شود.
وی افزود: خارج از کتب درسی هیچ سؤالی طرح نمی‌شود؛ سؤالات در چارچوب کتب درسی و بر مبنای اهداف برنامه درسی طرح شده‌اند.
