يکشنبه ۰۱ خرداد ۱۴۰۱ | Sunday, 22 May 2022
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
يکشنبه ۰۱ خرداد ۱۴۰۱ | Sunday, 22 May 2022
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
لایو خبر عکس خواندنی ها اخبار ویژه
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
ویدیو / سرقت تلویزیون از کامیون «آمازون» پشت چراغ قرمزی در امریکا

ویدیو / سرقت تلویزیون از کامیون «آمازون» پشت چراغ قرمزی در امریکا

ویدیو / پس گردنی مربی به دختر شکست خورده در مسابقات تکواندوی ترکیه

ویدیو / پس گردنی مربی به دختر شکست خورده در مسابقات تکواندوی ترکیه

ویدیو / تلف شدن یک قلاده خرس قهوه‌ای در جاده‌ لردگان

ویدیو / تلف شدن یک قلاده خرس قهوه‌ای در جاده‌ لردگان

ویدیو / انفجار بزرگ در مخزن بنزین زیرزمینی در عربستان

ویدیو / انفجار بزرگ در مخزن بنزین زیرزمینی در عربستان

ویدیو / افشاگری مجری برنامه «فوتبال یک» از فساد اخلاقی برخی مربیان فوتبال پایه

ویدیو / افشاگری مجری برنامه «فوتبال یک» از فساد اخلاقی برخی مربیان فوتبال پایه

ویدیو / سلسله گزارش های عجیب یارانه ای صداوسیما همچنان ادامه دارد!

ویدیو / سلسله گزارش های عجیب یارانه ای صداوسیما همچنان ادامه دارد!

کد خبر: ۸۲۵۳۴
تاریخ انتشار: ۰۲ : ۲۰ - ۱۴ آبان ۱۳۹۱
صفحه نخست >> سیاست
پ

راه سوم

یحیی آل اسحاق
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
از قرن پانزدهم میلادی، تئوری‌ها و مکاتب مختلفی در رابطه با نحوه مدیریت اقتصاد شکل گرفته است که شاید تعداد آن به 13 مکتب می‌رسد.

  اما این 13 مکتب به‌رغم عناوین متفاوتی که دارد در سه چارچوب کلی قابل تقسیم‌بندی است. یک گروه مدافع اقتصاد بازار‌محور هستند که معتقدند دست نامرئی بازار می‌تواند عرضه و تقاضا را به تعادل برساند و البته اینکه دولت نباید در این فرآیند هیچ نوع دخالتی داشته باشد. نقشی که این گروه در یک اقتصاد بازار‌محور برای دولت قائلند تنها به بستر‌سازی و جلوگیری از انحصار محدود می‌شود.
گروهی دیگر اما از مدیریت اقتصاد با برنامه‌ریزی متمرکز دفاع می‌کنند. مانند آنچه در دنیای شرق حاکمیت داشت. در این نوع اقتصاد‌ها مدیریت منابع و مصارف به‌طور مطلق در اختیار دولت است و مردم نیز به مثابه ابزاری در دست دولت به خدمت اجرای این سیاست‌ها در‌می‌آیند.
در میان این مکاتب، مدل دیگری نیز برای مدیریت اقتصادی وجود دارد که نه به‌طور 100 در‌صدی مبتنی بر بازار است و نه به‌طور کامل فرماندهی آن را دولت برعهده دارد. اقتصادی مبتنی بر مدل دولت- ملت که هم دولت در‌آن دخالت دارد و هم مردم. این نظریه اکنون نه‌تنها در تئوری‌ها که درحوزه عمل نیز به عنوان نظریه غالب تلقی می‌شود. همان‌گونه که در بحران مالی اخیر در اروپا و آمریکا نیز دولت‌ها با دخالت مستقیم، حمایت و سرمایه‌گذاری، بحران ایجاد‌شده را مدیریت کردند. در واقع این مدل به عنوان آخرین دستاورد صاحب‌نظران و مسوولان اجرایی در کشورهای توسعه‌یافته برای شرایط عادی و البته رویارویی با بحران تلقی می‌شود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دیدگاه‌های مختلفی در مورد نحوه مدیریت اقتصاد کشور مطرح بود. اما ‌آنچه در آغاز این مسیر به عنوان نقشه راه مورد استفاده قرار گرفت، اقتصاد متمرکز دولتی بود. نفوذ این تفکر به صحنه اقتصاد نیز منبعث از نگرش‌های احزاب سیاسی راه‌یافته به بدنه اجرایی کشور، حزب توده و البته تفکرات رادیکالی اوایل انقلاب بود که وقوع جنگ نیز تمرکز طولانی‌مدت منابع و مصارف را تقویت کرد. روشی که دولتمردان در آن زمان برای مدیریت اقتصاد کشور برگزیده بودند، به‌تدریج آثار منفی خود را نشان داد.
پس از این مرحله‌، زمان گذار از اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار فرا رسید.
در این دوره که من در سطوح مختلف به عنوان مامور خرید، معاون وزارت صنایع و پس از آن وزیر بازرگانی در بدنه دولت حضور داشتم در کنار تعداد دیگری از مدیران، معتقد به راه سوم بودیم. یعنی نه حاکمیت مطلق بازار و نه دخالت صد در‌صدی دولت. ما معتقد بودیم که اقتصاد مدیریت‌شده مدل بهینه برای اقتصاد ایران است. شاید این دوبیت برای آنچه که مقصود من است مناسب باشد:
نه در مسجد گذارندم که رندی/ نه در میخانه کاین خمار خام است
میان مسجد و میخانه راهی است/ غریبم عاشقم آن ره کدام است
من همواره یک فرآیند شش مرحله‌ای را برای مدیریت اقتصاد کشور ترسیم می‌کنم. سیاستگذاری‌، تصمیم‌گیری، اجرا، نظارت‌، کنترل و تمرکز اطلاعات.
به اعتقاد آنان که مدافع اقتصاد بازار هستند، همه این شش مرحله باید به دست نامرئی بازار سپرده شود و طرفداران اقتصاد دولت‌محور نیز دولت را برای کنترل این امور مخیر می‌دانند.
اما راه سوم این است که بخشی از این امور را دولت و بخشی دیگر را بازار مدیریت کند. اگر باور داریم که در یک کشور حاکمیت وجود دارد باید این حاکمیت را در اقتصاد نیز بپذیریم. در واقع اقتصاد بخشی از حاکمیت است.
در این تقسیم‌بندی، سیاستگذاری و تعیین خط‌مشی کلی باید در حیطه اختیارات دولت باشد. لازم است تصمیم‌گیری در مورد مسائل حیاتی و استراتژیک را که ممکن است اخلال در آن کیان یک کشور را به خطر بیندازد، به دولت سپرد. اما در حوزه اجرا تا آنجا که ممکن است باید مردم را سهیم کرد. نظارت و کنترل این امور نیز می‌تواند به صورت مشترک اعمال شود. نظارت توسط تشکل‌های مردمی‌ که با دولت نیز همکاری می‌کنند. اما تمرکز اطلاعات باید در اختیار دولت باشد، چرا که سیاستگذاری به عنوان یکی از ماموریت‌های دولت بدون اطلاعات امکان‌پذیر نیست.
بنابراین در شرایطی که سایر اقتصادها نیز در سایه مدل دولت- ملت توانسته‌اند آزمون بحران‌های مختلف اقتصادی را با پیروزی پشت سر بگذارند، به نظر می‌رسد این مکانیسم برای اقتصاد ایران نیز مناسب باشد. اگر استدلالی برای احیای نظام کوپنی وجود دارد که البته بهترین توجیه برای آزمودن آن، وقوع جنگ تحمیلی بود، باید بگویم نظام کوپنی در شرایط فعلی جواب نمی‌دهد. آرمان‌ها و چشم‌اندازهای تمام مکاتب اقتصادی دستیابی به تعادل و توسعه است. اینکه در سایه تعادل‌، توسعه و پیشرفت متوازن صورت گیرد. در چنین شرایطی اقتصاد مدیریت‌شده یا همان مدل دولت- ملت بهترین راهکار است.
برای درک بهتر این موضوع به دیدگاه‌های موجود درباره مدیریت بازار ارز اشاره می‌کنم؛ برخی براین عقیده‌اند که نرخ ارز باید توسط دولت تثبیت شود. گروهی دیگر اما معتقدند که دولت نباید دخالت کند و نرخ ارز باید براساس مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین شود. اما روش سوم مبتنی بر هیچ یک از این دیدگاه‌ها نیست و تعادل در بازار را با مدیریت عرضه و تقاضا دنبال می‌کند. به این معنا که اکنون در بازار ارز باید هم عرضه را مدیریت کنیم و هم تقاضا را. تقاضا‌های موجود در بازار ارز شامل سه گروه است؛ «نیاز‌های تجاری»، «ارز مورد نیاز برای نقل و انتقال سرمایه و حفظ ارزش دارایی» و درنهایت «نیاز‌های سفته بازان و سوداگرانه.‌«
آنچه ما در قالب اقتصاد مدیریت شده باید دنبال کنیم این است که ارز مورد نیاز حوزه بازرگانی را در اولویت قرار دهیم؛ درحالی که اکنون امکان پاسخگویی به تقاضاهای سوداگرانه ارز و انتقال سرمایه نیست‌. در چنین شرایطی اگر اختیار بازار به مکانیسم عرضه و تقاضا سپرده شود، ممکن است نیاز‌های تجاری بی‌پاسخ بماند. اكنون ما باید مدیریتی داشته باشیم كه بتوانیم عرضه و تقاضای ارز، نقل و انتقال ارز، تقسیم منابع ارزی و همچنین تقاضای سفته‌بازی ارز را مدیریت و كنترل كنیم. مجموع این موارد به اینجا می‌رسد كه دیگر نتوان گفت بازار خود قیمت‌ها را به درستی تعیین می‌كند. در چنین شرایطی كه نمی‌توان به سیستم قیمت‌گذاری بر اساس اقتصاد بازارمحور تكیه كرد باید مدیریت و برنامه‌ریزی اقتصادی را فعال كنیم.
در این میان گروهی احیای سیستم کوپنی را تنها راهکار تامین نیازهای اساسی تلقی می‌کنند؛ اما بدون شک سیستم كوپنی عوارض خاص خود را دارد. اصولاً احیای سیستم كوپنی زمانی مطرح می‌شود كه بخشی از اقتصاد كشور به شدت بیمار بوده و در حال فرو ریختن باشد.
اقتصاد با کوپن یا بدون کوپن باید به شیوه صحیح مدیریت شود. کشور در شرایط ویژه‌ای قرار دارد. اگر بحث را فارغ از استدلال‌هایی که مدافعان احیای اقتصاد کوپنی مطرح می‌کنند، دنبال کنیم به اینجا می‌رسیم كه مسلماً شرایط اقتصادی كشور به گونه‌ای‌ است كه احتیاج به یك مدیریت ویژه احساس می‌شود. از طرف دیگر پایین نگه‌ داشتن قیمت كالاها به معنای این است كه منافع را از تولیدكننده بگیریم و به مصرف‌كننده بپردازیم. مفهوم این موضوع گرایش به اقتصاد مصرفی و صدمه زدن به بخش تولید است. ما پیش از این عوارض كوپن را تجربه كرده‌ایم.
وقتی نظام کوپنی بر اقتصاد حاکم شود، منابع و مصارف به سوی سهمیه‌بندی سوق می‌یابد. در چنین سیستمی، هنگامی‌ که منابع و اختیار توزیع کالا در اختیار نهاد یا شخص خاصی قرار می‌گیرد و اعطای این منابع منوط به صدور مجوز یا امضا می‌شود، دسترسی به این منابع یا کالا‌ها تالی فساد می‌شود. من عنوان اتاق طلایی را برای این نهاد انتخاب کرده‌ام. در چنین شرایطی نه‌تنها مسیر سوءاستفاده باز می‌شود که چند‌نرخی شدن این کالاها نیز اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در این صورت فاصله نرخ کوپنی کالا و نرخی که در بازار آزاد عرضه می‌شود منجر به شکل‌گیری رانت خواهد بود. این بخشی از آثار نظام کوپنی است‌. به بیانی ساده‌تر، کسانی که به اتاق طلایی نزدیک‌ترند، از امکانات بیشتری برخوردار خواهند بود. در این روش اقتصاد به تعادل نمی‌رسد و تعادل و توسعه در سایه نظام اقتصادی مدیریت‌شده قابل تحقق است. به هر روی اما بحث من مخالفت و موافقت با سیستم كوپنی نیست بلكه می‌گویم اكنون ما به طرح و برنامه‌ای كه شرایط ویژه اقتصاد كشور را مدیریت كند نیازمندیم.
لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

نجم‌الدین شریعتی، مجری «سمت خدا»: صحبت از کناره‌گیری موقت و برکناری من نبوده است

نجم‌الدین شریعتی، مجری «سمت خدا»: صحبت از کناره‌گیری موقت و برکناری من نبوده است

زن جوان و مردی که با او ارتباط داشت، آنقدر کودک 5 ساله را کتک زدند که جان داد

زن جوان و مردی که با او ارتباط داشت، آنقدر کودک 5 ساله را کتک زدند که جان داد

اعتراض همسر داریوش مهرجویی به یک اتهام

اعتراض همسر داریوش مهرجویی به یک اتهام

مرگ تلخ خرس قهوه‌ای زیر چرخ‌های خودرو

مرگ تلخ خرس قهوه‌ای زیر چرخ‌های خودرو

قول بیرانوند به سرخ‌ها؛ در ایران فقط پرسپولیس!

قول بیرانوند به سرخ‌ها؛ در ایران فقط پرسپولیس!

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
رپورتاژ / تریبون 2
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر: حضور گردشگران در روستای جهانی پالنگان

تصاویر: حضور گردشگران در روستای جهانی پالنگان

۲/۴
تصاویر: مراسم گرامیداشت روز اهدای عضو - مشهد

تصاویر: مراسم گرامیداشت روز اهدای عضو - مشهد

۳/۴
تصاویر: پایان کار نمایشگاه کتاب

تصاویر: پایان کار نمایشگاه کتاب

۴/۴
تصاویر: ورینا؛ پشم چینی گوسفندان

تصاویر: ورینا؛ پشم چینی گوسفندان

رپورتاژ / تریبون 2
ببینید!

ویدیو / یک گزارش بحث برانگیز دیگر از صداوسیما: بدهکاران با پول یارانه حسابشان را تسویه کردند

ویدیو / گیتار نوازی وزیر خارجه آمریکا در برنامه تلویزیونی

ویدیو / بازی کردن نخست‌وزیر استرالیا با بچه‌ها

ویدیو / تصاویر جدید از حرکات زننده در جریان بازی تراکتور- پرسپولیس؛ پرتاب آب دهان به سمت مربی پرسپولیس!

ویدیو / تبریک تولد هوتن شکیبا به ایرج طهماسب به سبک بچه

ویدیو / سید مهدی رحمتی: مگر در مملکت ما چه خبر است که این همه گرانی شده؟

ویدیو / خفتگیری دو مرد از یک زن در شهریار

آرشیو
رپورتاژ / تریبون 2
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

قیمت کالاهای یارانه‌ای ایران در بازار افغانستان دو برابر شد

بازگشت مرتضی عقیلی به سینمای ایران پس از ۴ دهه

افزایش قیمت گوشت گوساله به ۲۵۰ هزار تومان

رئیسی: قرار است تصمیم‌های سختی بگیریم؛ شاید برخی موافق نباشند / دنبال عبرت‌ گرفتن از گذشته هستیم تا آینده را ترسیم کنیم / در سفرهای مختلف دیدم که کارخانه‌ها به انبار سیب‌زمینی و پیاز تبدیل شده

فارس: دومین شهر دریایی متحرک سپاه در راه است

حمله هوایی گسترده اسرائیل به جنوب دمشق

سریال قربانیان «هوتک» تمامی ندارد/ دختر بچه ۱۱ ساله به عنوان ششمین قربانی هفته اخیر جان باخت

قیمت طلا و سکه، امروز ۳۱ ارديبهشت ۱۴۰۱

فرمانده سپاه: قطعاً خداوند و امام زمان (عج) بر سرود سلام فرمانده نظر داشته است / این سرود در تاریخ کشور ماندگار خواهد شد

منابع اسرائیلی: برای اولین بار در حملات هوایی تل آویو علیه سوریه، سامانه روسیه به سوی جنگنده‌های اسرائیلی شلیک کردند

تمامی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات استان تهران فردا تعطیل شد

ویدیو / چرا ارتش روسیه ضعیف از آب درآمد؟ + زیرنویس فارسی

تصاویر: گروگانگیری در ایلام

امضا برای اخراج امبر هرد از فیلم پرفروشش به رقم باورنکردنی رسید

فرزند بریتنی اسپرز و سام اصغری سقط شد

ویدیو / دوتار نوازی عثمان محمدپرست و آواز شجریان

خداحافظی سحر قریشی از سینما / اعلام رسمی ازدواج با امیر تتلو

هتل شهر با دستور دادستان تهران تخلیه شد

روز‌های پر استرسی که همچنان ادامه دارد/ اردیبهشت ۱۴۰۱ با فیش‌های ۱۴۰۰ مستمری تامین اجتماعی!

فرمانده سپاه: قطعاً خداوند و امام زمان (عج) بر سرود سلام فرمانده نظر داشته است / این سرود در تاریخ کشور ماندگار خواهد شد

منابع اسرائیلی: برای اولین بار در حملات هوایی تل آویو علیه سوریه، سامانه روسیه به سوی جنگنده‌های اسرائیلی شلیک کردند

تمامی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات استان تهران فردا تعطیل شد

معیار دهک بندی‌ها؛ از درآمد فرزندان گرفته تا خودرو، سود‌های بانکی و گردش مالی

انتشار فیلمی از تنبیه یک دانش آموز در فارس / آموزش و پرورش: با معلم خاطی برخورد خواهد شد

زمان بازی های تیم ملی فوتبال ایران در مقدماتی جام جهانی

ویدیو / این حیوان عجیب الخلقه در عراق، شیر منقرض شده آشوری است؟

سازمان جهانی بهداشت: قرنطینه امیکرون ۵ روز نیست

معاوضه شماره موبایل با آپارتمان لوکس / قیمت شماره‌های رند به ۵۰ میلیارد تومان رسید

تماشا کنید: خداحافظی ایران با ارس؟ / پروژه «داپ» ترکیه چگونه در سکوت منابع آبی ایران را خشک می کند؟

سیلی «ویل اسمیت» به صورت مجری اسکار به خاطر شوخی با همسرش / تصویر واکنش حاضران در سالن / گریه و عذرخواهی اسمیت پس از دریافت جایزه: عشق موجب می‌شود کارهای دیوانه‌واری انجام دهیم؛ وقتی در اوج هستی، شیطان دقیقا همان موقع سراغت می‌آید +عکس و ویدیو

درگذشت ناگهانی بازیگر مشهور سینمای ایران/ علت فوت به روایت خبرگزاری قوه قضاییه: خودکشی

شرط تحویل آپارتمان ۱۵۰ متری در نیاوران به رضا رویگری / مجری صداوسیما: مالک منزل گفته خانه را با چند پرستار آماده کرده‌ام؛ فقط رضا باید تنها بیاید / وقتش رسیده بگویم که چقدر به رضا ظلم شده / او مدت‌هاست که در روابط‌ش دچار مشکل شده / مو‌های رضا به طرز عجیبی سوزانده شده بود؛ به گریمور گفتم جوری درست کن که فکر کند مو دارد

رپورتاژ / تریبون 2
خواندنی ها
اعتراض مشتریان چینی به چتر‌های لوکس 'گوچی - آدیداس'؛ چتری که چکه می‌کند / گوچی: برای استفاده تزئینی است

اعتراض مشتریان چینی به چتر‌های لوکس 'گوچی - آدیداس'؛ چتری که چکه می‌کند / گوچی: برای استفاده تزئینی است

چالش جدید بازیگر کهنه‌کار؛ آنتونی هاپکینز در نقش «فروید» ظاهر می‌شود

چالش جدید بازیگر کهنه‌کار؛ آنتونی هاپکینز در نقش «فروید» ظاهر می‌شود

بازگشت مرتضی عقیلی به سینمای ایران پس از ۴ دهه

بازگشت مرتضی عقیلی به سینمای ایران پس از ۴ دهه

خودروی "اپل" احتمالا بدون پنجره است / استفاده از نمایشگر‌های مجازی به جای پنجره‌های شفاف

خودروی "اپل" احتمالا بدون پنجره است / استفاده از نمایشگر‌های مجازی به جای پنجره‌های شفاف

رپورتاژ / تریبون 2
آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

کاخ سفید: توافق دوحه باعث تقویت طالبان شد / امریکا چاره ای جزء خروج از افغانستان نداشت

پایان درگیری طالبان و جبهه مقاومت در حصارک پنجشیر؛ بیش از ۳۰ تن از نظامیان طالبان کشته شدند

میل اخنگان، مبهم اما باشکوه و تاریخی

۳ استان درگیر یافتن کودک گمشده در کالپوش/جستجو بی‌وقفه ادامه دارد

خودسوزی یکی از کارکنان شرکت دخانیات گلستان

کاهش اهدای عضو در دوران کرونا/ فقط ۱۰ درصد از بزرگسالان کارت اهدا دارند

تزریق بیش از ۳۷هزار دُز واکسن کرونا در کشور طی شبانه روز گذشته

۳ فوتی و شناسایی ۳۱۲ بیمار جدید کرونا در کشور

قوه قضاییه: دادگاه رسیدگی به پرونده شهادت دو روحانی در حرم رضوی برگزار شد

پایان درگیری طالبان و جبهه مقاومت در حصارک پنجشیر؛ بیش از ۳۰ تن از نظامیان طالبان کشته شدند

آخرین آمار کرونا در ایران، ۱ خرداد ۱۴۰۱: فوت ۳ نفر در شبانه روز گذشته / شناسایی ۳۱۲ بیمار جدید کرونایی

شاخص کل بورس، امروز ۱ خرداد ۱۴۰۱

قیمت طلا و سکه، امروز ۱ خرداد ۱۴۰۱

تسنیم: بر خلاف آنچه گفته می‌شود، روس‌ها در نبرد با اوکراینی‌ها شکست نخوردند / علت عقب نشینی آن‌ها از کی یف، این بود که از ابتدا هم قصد اشغال آنجا را نداشتند / روس‌ها تغییر تاکتیک دادند و میوه‌اش را هم در دونباس چیدند

قیمت لیر ترکیه، امروز ۱ خرداد ۱۴۰۱

قیمت سکه پارسیان، امروز ۱ خرداد ۱۴۰۱

قیمت دلار در صرافی‌های بانکی، امروز ۱ خرداد ۱۴۰۱

رئیس سازمان تبلیغات: ما قرار است تا ابد از نظریه انقلابی دفاع کنیم

معاون محیط‌ زیست: ١٢٨ گونه جانوری در کشور در خطر انقراض است

رئیس سازمان اداری و استخدامی: ۸۰ درصد درآمد کشور تبدیل به حقوق و دستمزد می‌شود

نادران نامزد رسمی ریاست مجلس شد/ قالیباف اعلام آمادگی کرد

هوای تهران بار دیگر برای گروه‌های حساس ناسالم شد

شیوع آبله میمون در ۱۲ کشور؛ سازمان جهانی بهداشت درباره افزایش شیوع هشدار داد

رکورد ۳۸ ساله سرعت وزش باد در زابل شکسته شد / وقوع توفان با سرعت ۱۲۶ کیلومتر

بایدن: کره‌شمالی به پیشنهاد ما برای اهدای واکسن کرونا پاسخ نداده

روزنامه اصولگرا: قرار است چه اتفاقی بیفتد که رئیس جمهور می گوید آبرویم را برای جراحی اقتصادی در دست گرفته ام؟

بایدن: در صورت لزوم با سلاح اتمی از کره جنوبی دفاع می‌کنیم

دستگیری ۶۶ اخلالگر ارزی در کشور / پلیس امنیت اقتصادی: بیش از ۱۴ میلیون واحد ارز از متهمان کشف شد

مجریان زن شبکه‌های تلویزیونی افغانستان از دستور طالبان سرپیچی کردند

وزارت ورزش: دریافت سند خانه برای ضمانت اعزام ورزشکاران به خارج صحت ندارد

مسئول فضای مجازی حوزه‌های علمیه: طلبه‌ها باید در «متاورس» حضوری جریان ساز داشته باشند

اداره ورزش شهریار: متین بالسینی که از ۶ ماه پیش برای ادامه تحصیل راهی انگلیس شده بود، اعلام پناهندگی کرده / مربی دو تابعیتی شناگر ما را تشویق به مهاجرت می‌کرد

روسیه ورود بایدن و بلینکن را به خاک خود ممنوع کرد

دستگیری هشت ملوان ایرانی توسط گارد ساحلی کویت  / روزنامه کویتی: ملوانان اعتراف کرده‌اند که ۲۴۰ تن گازوئیل قاچاقی را برای فروش در یکی از کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس خریده‌اند

روزنامه دولت: با وجود افزایش قیمت مرغ، تقاضا برای خرید میگو، ماهی، گوشت قرمز و بوقلمون افزایش یافته است

نامه دبیر ستاد امر به معروف به معاون دادستان کشور: دو فیلم «دینامیت» و «گشت ارشاد ۳» به شکل سخیفی به تحقیر و تمسخر فریضه امر به معروف پرداخته اند / دستور دهید وزارت ارشاد به میزان فروش این دو فیلم برای تولید فیلمی با هدف جبران مافات در اختیار ما قرار دهد

اعزام ۴۳ نفر از وزارت کار به سوییس برای شرکت در کنفرانس "آنلاین"؟ / مشاور وزارت رفاه: هرسال همین تعداد شرکت می‌کردند

حقوق سربازان ۱۱۵ درصد افزایش یافت / مبلغ دقیق دریافتی جدید سربازان مجرد و متاهل و فوق‌العاده عملیاتی

بغداد: تا چند روز دیگر بدهی‌های گازی ایران را پرداخت می‌کنیم

آرشیو
رپورتاژ / تریبون 2
وبگردی

قول بیرانوند به سرخ‌ها؛ در ایران فقط پرسپولیس!

عکسی که مرضیه برومند از ۳۳ سالِ پیشِ ایرج طهماسب منتشر کرد

حمایت سام درخشانی از کاپیتان استقلال/ عکس

مرگ تلخ خرس قهوه‌ای زیر چرخ‌های خودرو

اعتراض همسر داریوش مهرجویی به یک اتهام

جانشین کریم باقری در تیم ملی مشخص شد

متوسط مصرف هفتگی ماهی و آبزیان؛ ایران: کمتر از ۳۰ گرم، دنیا: ۱۷۰ گرم

شروع پُرکنایه مرضیه برومند در شبکه نمایش خانگی

نجم‌الدین شریعتی، مجری «سمت خدا»: صحبت از کناره‌گیری موقت و برکناری من نبوده است

زن جوان و مردی که با او ارتباط داشت، آنقدر کودک 5 ساله را کتک زدند که جان داد

  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۸۲۵۳۴
تاریخ انتشار: ۰۲ : ۲۰ - ۱۴ آبان ۱۳۹۱
صفحه نخست >> سیاست
پ

راه سوم

یحیی آل اسحاق
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
از قرن پانزدهم میلادی، تئوری‌ها و مکاتب مختلفی در رابطه با نحوه مدیریت اقتصاد شکل گرفته است که شاید تعداد آن به 13 مکتب می‌رسد.

  اما این 13 مکتب به‌رغم عناوین متفاوتی که دارد در سه چارچوب کلی قابل تقسیم‌بندی است. یک گروه مدافع اقتصاد بازار‌محور هستند که معتقدند دست نامرئی بازار می‌تواند عرضه و تقاضا را به تعادل برساند و البته اینکه دولت نباید در این فرآیند هیچ نوع دخالتی داشته باشد. نقشی که این گروه در یک اقتصاد بازار‌محور برای دولت قائلند تنها به بستر‌سازی و جلوگیری از انحصار محدود می‌شود.
گروهی دیگر اما از مدیریت اقتصاد با برنامه‌ریزی متمرکز دفاع می‌کنند. مانند آنچه در دنیای شرق حاکمیت داشت. در این نوع اقتصاد‌ها مدیریت منابع و مصارف به‌طور مطلق در اختیار دولت است و مردم نیز به مثابه ابزاری در دست دولت به خدمت اجرای این سیاست‌ها در‌می‌آیند.
در میان این مکاتب، مدل دیگری نیز برای مدیریت اقتصادی وجود دارد که نه به‌طور 100 در‌صدی مبتنی بر بازار است و نه به‌طور کامل فرماندهی آن را دولت برعهده دارد. اقتصادی مبتنی بر مدل دولت- ملت که هم دولت در‌آن دخالت دارد و هم مردم. این نظریه اکنون نه‌تنها در تئوری‌ها که درحوزه عمل نیز به عنوان نظریه غالب تلقی می‌شود. همان‌گونه که در بحران مالی اخیر در اروپا و آمریکا نیز دولت‌ها با دخالت مستقیم، حمایت و سرمایه‌گذاری، بحران ایجاد‌شده را مدیریت کردند. در واقع این مدل به عنوان آخرین دستاورد صاحب‌نظران و مسوولان اجرایی در کشورهای توسعه‌یافته برای شرایط عادی و البته رویارویی با بحران تلقی می‌شود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دیدگاه‌های مختلفی در مورد نحوه مدیریت اقتصاد کشور مطرح بود. اما ‌آنچه در آغاز این مسیر به عنوان نقشه راه مورد استفاده قرار گرفت، اقتصاد متمرکز دولتی بود. نفوذ این تفکر به صحنه اقتصاد نیز منبعث از نگرش‌های احزاب سیاسی راه‌یافته به بدنه اجرایی کشور، حزب توده و البته تفکرات رادیکالی اوایل انقلاب بود که وقوع جنگ نیز تمرکز طولانی‌مدت منابع و مصارف را تقویت کرد. روشی که دولتمردان در آن زمان برای مدیریت اقتصاد کشور برگزیده بودند، به‌تدریج آثار منفی خود را نشان داد.
پس از این مرحله‌، زمان گذار از اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار فرا رسید.
در این دوره که من در سطوح مختلف به عنوان مامور خرید، معاون وزارت صنایع و پس از آن وزیر بازرگانی در بدنه دولت حضور داشتم در کنار تعداد دیگری از مدیران، معتقد به راه سوم بودیم. یعنی نه حاکمیت مطلق بازار و نه دخالت صد در‌صدی دولت. ما معتقد بودیم که اقتصاد مدیریت‌شده مدل بهینه برای اقتصاد ایران است. شاید این دوبیت برای آنچه که مقصود من است مناسب باشد:
نه در مسجد گذارندم که رندی/ نه در میخانه کاین خمار خام است
میان مسجد و میخانه راهی است/ غریبم عاشقم آن ره کدام است
من همواره یک فرآیند شش مرحله‌ای را برای مدیریت اقتصاد کشور ترسیم می‌کنم. سیاستگذاری‌، تصمیم‌گیری، اجرا، نظارت‌، کنترل و تمرکز اطلاعات.
به اعتقاد آنان که مدافع اقتصاد بازار هستند، همه این شش مرحله باید به دست نامرئی بازار سپرده شود و طرفداران اقتصاد دولت‌محور نیز دولت را برای کنترل این امور مخیر می‌دانند.
اما راه سوم این است که بخشی از این امور را دولت و بخشی دیگر را بازار مدیریت کند. اگر باور داریم که در یک کشور حاکمیت وجود دارد باید این حاکمیت را در اقتصاد نیز بپذیریم. در واقع اقتصاد بخشی از حاکمیت است.
در این تقسیم‌بندی، سیاستگذاری و تعیین خط‌مشی کلی باید در حیطه اختیارات دولت باشد. لازم است تصمیم‌گیری در مورد مسائل حیاتی و استراتژیک را که ممکن است اخلال در آن کیان یک کشور را به خطر بیندازد، به دولت سپرد. اما در حوزه اجرا تا آنجا که ممکن است باید مردم را سهیم کرد. نظارت و کنترل این امور نیز می‌تواند به صورت مشترک اعمال شود. نظارت توسط تشکل‌های مردمی‌ که با دولت نیز همکاری می‌کنند. اما تمرکز اطلاعات باید در اختیار دولت باشد، چرا که سیاستگذاری به عنوان یکی از ماموریت‌های دولت بدون اطلاعات امکان‌پذیر نیست.
بنابراین در شرایطی که سایر اقتصادها نیز در سایه مدل دولت- ملت توانسته‌اند آزمون بحران‌های مختلف اقتصادی را با پیروزی پشت سر بگذارند، به نظر می‌رسد این مکانیسم برای اقتصاد ایران نیز مناسب باشد. اگر استدلالی برای احیای نظام کوپنی وجود دارد که البته بهترین توجیه برای آزمودن آن، وقوع جنگ تحمیلی بود، باید بگویم نظام کوپنی در شرایط فعلی جواب نمی‌دهد. آرمان‌ها و چشم‌اندازهای تمام مکاتب اقتصادی دستیابی به تعادل و توسعه است. اینکه در سایه تعادل‌، توسعه و پیشرفت متوازن صورت گیرد. در چنین شرایطی اقتصاد مدیریت‌شده یا همان مدل دولت- ملت بهترین راهکار است.
برای درک بهتر این موضوع به دیدگاه‌های موجود درباره مدیریت بازار ارز اشاره می‌کنم؛ برخی براین عقیده‌اند که نرخ ارز باید توسط دولت تثبیت شود. گروهی دیگر اما معتقدند که دولت نباید دخالت کند و نرخ ارز باید براساس مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین شود. اما روش سوم مبتنی بر هیچ یک از این دیدگاه‌ها نیست و تعادل در بازار را با مدیریت عرضه و تقاضا دنبال می‌کند. به این معنا که اکنون در بازار ارز باید هم عرضه را مدیریت کنیم و هم تقاضا را. تقاضا‌های موجود در بازار ارز شامل سه گروه است؛ «نیاز‌های تجاری»، «ارز مورد نیاز برای نقل و انتقال سرمایه و حفظ ارزش دارایی» و درنهایت «نیاز‌های سفته بازان و سوداگرانه.‌«
آنچه ما در قالب اقتصاد مدیریت شده باید دنبال کنیم این است که ارز مورد نیاز حوزه بازرگانی را در اولویت قرار دهیم؛ درحالی که اکنون امکان پاسخگویی به تقاضاهای سوداگرانه ارز و انتقال سرمایه نیست‌. در چنین شرایطی اگر اختیار بازار به مکانیسم عرضه و تقاضا سپرده شود، ممکن است نیاز‌های تجاری بی‌پاسخ بماند. اكنون ما باید مدیریتی داشته باشیم كه بتوانیم عرضه و تقاضای ارز، نقل و انتقال ارز، تقسیم منابع ارزی و همچنین تقاضای سفته‌بازی ارز را مدیریت و كنترل كنیم. مجموع این موارد به اینجا می‌رسد كه دیگر نتوان گفت بازار خود قیمت‌ها را به درستی تعیین می‌كند. در چنین شرایطی كه نمی‌توان به سیستم قیمت‌گذاری بر اساس اقتصاد بازارمحور تكیه كرد باید مدیریت و برنامه‌ریزی اقتصادی را فعال كنیم.
در این میان گروهی احیای سیستم کوپنی را تنها راهکار تامین نیازهای اساسی تلقی می‌کنند؛ اما بدون شک سیستم كوپنی عوارض خاص خود را دارد. اصولاً احیای سیستم كوپنی زمانی مطرح می‌شود كه بخشی از اقتصاد كشور به شدت بیمار بوده و در حال فرو ریختن باشد.
اقتصاد با کوپن یا بدون کوپن باید به شیوه صحیح مدیریت شود. کشور در شرایط ویژه‌ای قرار دارد. اگر بحث را فارغ از استدلال‌هایی که مدافعان احیای اقتصاد کوپنی مطرح می‌کنند، دنبال کنیم به اینجا می‌رسیم كه مسلماً شرایط اقتصادی كشور به گونه‌ای‌ است كه احتیاج به یك مدیریت ویژه احساس می‌شود. از طرف دیگر پایین نگه‌ داشتن قیمت كالاها به معنای این است كه منافع را از تولیدكننده بگیریم و به مصرف‌كننده بپردازیم. مفهوم این موضوع گرایش به اقتصاد مصرفی و صدمه زدن به بخش تولید است. ما پیش از این عوارض كوپن را تجربه كرده‌ایم.
وقتی نظام کوپنی بر اقتصاد حاکم شود، منابع و مصارف به سوی سهمیه‌بندی سوق می‌یابد. در چنین سیستمی، هنگامی‌ که منابع و اختیار توزیع کالا در اختیار نهاد یا شخص خاصی قرار می‌گیرد و اعطای این منابع منوط به صدور مجوز یا امضا می‌شود، دسترسی به این منابع یا کالا‌ها تالی فساد می‌شود. من عنوان اتاق طلایی را برای این نهاد انتخاب کرده‌ام. در چنین شرایطی نه‌تنها مسیر سوءاستفاده باز می‌شود که چند‌نرخی شدن این کالاها نیز اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در این صورت فاصله نرخ کوپنی کالا و نرخی که در بازار آزاد عرضه می‌شود منجر به شکل‌گیری رانت خواهد بود. این بخشی از آثار نظام کوپنی است‌. به بیانی ساده‌تر، کسانی که به اتاق طلایی نزدیک‌ترند، از امکانات بیشتری برخوردار خواهند بود. در این روش اقتصاد به تعادل نمی‌رسد و تعادل و توسعه در سایه نظام اقتصادی مدیریت‌شده قابل تحقق است. به هر روی اما بحث من مخالفت و موافقت با سیستم كوپنی نیست بلكه می‌گویم اكنون ما به طرح و برنامه‌ای كه شرایط ویژه اقتصاد كشور را مدیریت كند نیازمندیم.
قران
ارسال به تلگرام
قران
قران
قران
قران
قران
قران
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"