پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : 
مرگ پاپ فرانسیس باعث گمانه‌زنی‌هایی شده که رهبر بعدی کلیسای کاتولیک ممکن است از آفریقا باشد.
اما کلیسا پیش‌تر هم رهبرانی آفریقایی داشته است.
تاریخ‌نگاران بر این باورند که سه پاپ با پیوندهایی با این قاره وجود داشته‌اند که آخرین آنها بیش از هزار و پانصد سال پیش در این مقام بوده است.
گمان می‌رود که همگی آنها تبار شمال آفریقا داشتند. امپراتوری روم در آن زمان مناطق تونس امروزی، شمال شرقی الجزایر و سواحل غربی لیبی را در بر می‌گرفت.
پیش از شکل‌گیری اسلام در قرن هفتم میلادی، مسیحیت حضوری پررنگ در این منطقه داشت.
پروفسور کریستوفر بلیتو از دانشگاه کین در آمریکا به بی‌بی‌سی گفت: «شمال آفریقا کمربند انجیلی مسیحیت باستان بود.»
اگرچه اطلاعات اندکی درباره زندگی شخصی و پیشینه سه پاپ آفریقایی در دست است، اما تاریخ‌نگاران اتفاق نظر دارند که همه آنها نقش مهمی در تاریخ اولیه کلیسای کاتولیک ایفا کردند.
هر سه پاپ در کلیسا به عنوان قدیس شناخته شده‌اند.
ویکتور اول (۱۸۹-۱۹۹ میلادی)
گمان می‌رود که پاپ ویکتور اول، از تبار بربر بوده است و در دورانی که مسیحیان به دلیل نپذیرفتن و پرستش خدایان رومی گهگاه تحت آزار و اذیت قرار می‌گرفتند، مسئولیت کلیسای کاتولیک را برعهده داشت.
او شاید بیش از همه به خاطر تضمین این که مسیحیان عید پاک را در روز یکشنبه جشن بگیرند، شناخته می‌شود.
در قرن دوم میلادی، برخی گروه‌های مسیحی در استان رومی آسیا (ترکیه امروزی) عید پاک را همزمان با عید پسح یهودیان جشن می‌گرفتند که ممکن بود در هر روزی از هفته باشد.
با این حال، مسیحیان در بخش غربی امپراتوری معتقد بودند که عیسی در روز یکشنبه رستاخیز کرده است، بنابراین عید پاک باید همیشه در روز یکشنبه جشن گرفته شود.
بحث بر سر زمان رستاخیز، به یک مسئله بسیار مناقشه‌برانگیز تبدیل شده بود.
«جدال بر سر عید پاک» نمادی از اختلافات بزرگ‌تر بین شرق و غرب بود که این موضوع را منعکس می‌کرد که آیا مسیحیان باید آیین‌های یهودی را دنبال کنند یا نه.
ویکتور اول، نخستین گردهمایی رهبران کلیسا را برای حل این بن‌بست تشکیل داد.
او این کار را با تهدید به تکفیر اسقف‌هایی که از پیروی از خواسته‌های او امتناع می‌کردند، انجام داد.
کریستوفر بلیتو از دانشگاه کین در آمریکا می‌گوید: «او صدایی بسیار قاطع برای هماهنگ کردن همه بر روی یک رویکرد مشخص بود. این موفقیتی چشمگیر بود، زیرا او اسقف رم در زمانی بود که مسیحیت در امپراتوری روم غیرقانونی بود.»
بخش مهم دیگری از میراث ویکتور اول معرفی زبان لاتین به عنوان زبان مشترک کلیسای کاتولیک بود. پیش از آن زبان یونانی باستان، زبان اصلی آیین‌های دینی و ارتباطات رسمی کلیسا بود.
ویکتور اول خود به زبان لاتین می‌نوشت و سخن می‌گفت، زبانی که در شمال آفریقا رایج بود.
میلیتادس (۳۱۱-۳۱۴ میلادی)
گمان می‌رود که پاپ میلیتادس در آفریقا به دنیا آمده باشد.
در دورانی که او پاپ بود، مسیحیت به طور فزاینده‌ای از سوی امپراتوران روم پذیرفته شد و سرانجام به دین رسمی امپراتوری تبدیل شد.
پیش از این، آزار و اذیت مسیحیان در دوره‌های مختلف تاریخ امپراتوری گسترده بود.
اما پروفسور بلیتو تاکید می‌کند که میلیتادس مسئول این تغییر نبود و می‌گوید که این پاپ بیشتر«شامل سخاوتمندی رومیان» قرار گرفت تا اینکه یک مذاکره‌کننده بزرگ باشد.
امپراتور کنستانتین به میلیتادس یک کاخ هدیه کرد و نخستین پاپی شد که اقامتگاه رسمی داشت.
او همچنین اجازه ساخت کلیسای لاتران را از کنستانتین گرفت؛ کلیسایی که اکنون قدیمی‌ترین کلیسا در رم به شمار می‌رود.
در حالی که پاپ‌های معاصر در واتیکان زندگی و کار می‌کنند، کلیسای لاتران گاهی در آیین کاتولیک به عنوان «مادر همه کلیساها» خوانده می‌شود.
ژلازیوس اول (۴۹۲-۴۹۶ میلادی)
ژلازیوس اول تنها یکی از سه پاپ آفریقایی است که تاریخ‌نگاران معتقدند در آفریقا متولد نشده است.
پروفسور بلیتو توضیح می‌دهد: «اشاره‌ای وجود دارد که او... در امپراتوری روم متولد شده بود. بنابراین نمی‌دانیم آیا او هرگز در شمال آفریقا زندگی کرده بود یا نه، اما به نظر می‌رسد که تبار شمال آفریقایی داشته است.»
به گفته پروفسور بلیتو، ژلازیوس اول مهم‌ترین نفر در میان این سه رهبر آفریقایی کلیسا بود.
ژلازیوس اول به طور گسترده به عنوان نخستین پاپی شناخته می‌شود که رسما عنوان «جانشین مسیح» را به خود اختصاص داد، اصطلاحی که نقش پاپ را به عنوان نماینده مسیح بر زمین مشخص می‌کند.
او همچنین دکترین «دو شمشیر» را توسعه داد که بر اختیارات جداگانه ولی برابر کلیسا و دولت تاکید داشت.
ژلازیوس اول این تمایز اساسی را قائل شد که هر دو قدرت توسط خدا به کلیسا داده شده و سپس اختیارات دنیوی به دولت تفویض شده و در نهایت کلیسا در موقعیت برتری است.
پروفسور بلیتو گفت: «در قرون وسطی، پاپ‌ها گاه تلاش می‌کردند انتخاب امپراتور یا پادشاه را وتو کنند، زیرا می‌گفتند خدا این قدرت را به آنها داده است.»
ژلازیوس اول همچنین به خاطر واکنش خود به «انشقاق آکاسیوس» - جدایی بین کلیساهای مسیحی شرقی و غربی از ۴۸۴ تا ۵۱۹ میلادی - به یاد آورده می‌شود.
در این دوران، ژلازیوس اول بر برتری رم و نقش پاپ بر سراسر کلیسا، چه شرق و چه غرب، تاکید کرد؛ اقدامی که کارشناسان معتقدند از پیشینیانش فراتر رفت.
ژلازیوس همچنین مسئول بنیان‌گذاری یکی از جشن‌های محبوبی است که هر ساله برگزار می‌شود: او در سال ۴۹۶ میلادی روز ولنتاین را در ۱۴ فوریه برای بزرگداشت شهید مسیحی، سن ولنتاین، بنیان گذاشت.
برخی روایت‌ها می‌گویند ولنتاین کشیشی بود که در زمانی که ازدواج‌ها توسط امپراتور کلودیوس دوم ممنوع شده بود، به صورت مخفیانه مراسم ازدواج برگزار می‌کرد.
تاریخ‌نگاران بر این باورند که روز ولنتاین ریشه در لوپرکالیا، جشنواره عشق و باروری روم باستان دارد و اقدام ژلازیوس اول تلاشی برای مسیحی کردن سنت‌های پاگانی بود.
چهره پاپ‌های آفریقایی چگونه بود؟
پس از ژلازیوس اول، هیچ پاپ دیگری که از استان رومی آفریقا آمده باشد وجود نداشت
پروفسور بلیتو می‌گوید نمی‌توان با هیچ دقتی گفت که این سه پاپ چه شکلی بودند.
او به بی‌بی‌سی گفت: «باید به یاد داشته باشیم که امپراتوری روم و البته قرون وسطی، نژاد را همانند امروز نمی‌فهمیدند. این مسئله ارتباطی به رنگ پوست نداشت.»
او گفت: «مردم در امپراتوری روم با نژاد سر و کار نداشتند، بلکه با قومیت سر و کار داشتند.»
پروفسور فیلومنا مواورا، دانشیار مطالعات دینی در دانشگاه کنیاتا در نایروبی، تاکید می‌کند که استان رومی آفریقا بسیار چند فرهنگی بود و گروه‌های محلی بربر و فنیقی، بردگان آزادشده و مهاجرانی از روم در آنجا زندگی می‌کردند.
او به بی‌بی‌سی توضیح داد: «جامعه شمال آفریقا بسیار مختلط بود و این منطقه مسیر تجاری بسیاری از کسانی بود که در دوران باستان در زمینه تجارت فعالیت داشتند.»
او می‌گوید به جای شناسایی با گروه‌های قومی خاص، «بیشتر کسانی که در مناطق تحت کنترل امپراتوری روم زندگی می‌کردند خود را رومی می‌دانستند.»
چرا از آن زمان تاکنون پاپ آفریقایی نداشته‌ایم؟
پس از ژلازیوس اول، هیچ پاپ دیگری که از استان رومی آفریقا باشد، وجود نداشته است.
پروفسور مواورا گفت: «کلیسای شمال آفریقا تحت تاثیر نیروهای زیادی تضعیف شد، از جمله سقوط امپراتوری روم و همچنین حمله مسلمانان به شمال آفریقا در قرن هفتم.»
با این حال، برخی کارشناسان می‌گویند که شیوع اسلام در منطقه توضیح کاملی برای نبود پاپ آفریقایی در دو هزار سال گذشته نیست.
پروفسور بلیتو می‌گوید روند انتخاب پاپ جدید به مرور زمان به یک «انحصار ایتالیایی» تبدیل شد.
با این وجود، او می‌گوید که احتمال انتخاب یک پاپ از آسیا یا آفریقا در دهه‌های آینده بسیار بالاست، زیرا تعداد کاتولیک‌ها در نیم‌کره جنوبی از نیم‌کره شمالی بیشتر شده است.
در واقع، کاتولیسیسم- یکی از شاخه‌های مهم مسیحیت- امروز در آفریقای جنوب صحرا سریع‌تر از هر جای دیگری در حال گسترش است.
تاتزه‌ترین آمار نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳، ۲۸۱ میلیون کاتولیک در آفریقا وجود داشت که ۲۰ درصد از جمعیت جهانی کاتولیک‌ها را تشکیل می‌دهد.
اما پروفسور مواورا معتقد است: «اگرچه مسیحیت در آفریقا بسیار قوی است، اما قدرت کلیسا همچنان در شمال است، جایی که منابع قرار داشته است.»
او گفت: «شاید وقتی این قدرت در قاره آفریقا تثبیت شود و کلیسا بتواند خودش را تامین کند، زمانی فرا برسد که یک پاپ آفریقایی داشته باشیم.»
منبع: بی بی سی
پس از ژلازیوس اول، هیچ پاپ دیگری که از استان رومی آفریقا آمده باشد وجود نداشت
