نیویورک تایمز نوشت: در حالی که دولت ترامپ تلاش می‌کند تا یک توافق هسته‌ای با ایران مذاکره کند، نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، تهدید به برهم زدن این مذاکرات از طریق حمله به تأسیسات اصلی غنی‌سازی اورانیوم ایران کرده است؛ بنا بر گزارش مقاماتی که در جریان این وضعیت قرار دارند.
سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه سی‌ان‌ان تأکید کرد که ایران تحت هیچ شرایطی از غنی‌سازی هسته‌ای چشم‌پوشی نخواهد کرد.
به گزارش سرویس بین‌الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده: این اختلاف‌نظر در مورد بهترین راه برای اطمینان از اینکه ایران قادر به تولید سلاح هسته‌ای نباشد، منجر به حداقل یک تماس تلفنی پرتنش میان ترامپ و نتانیاهو شده و همچنین مجموعه‌ای از دیدارهای اخیر میان مقامات ارشد دولت آمریکا و مقامات بلندپایه اسرائیل را رقم زده است.
ترامپ روز یکشنبه گفت که ممکن است «چیزی خوب» درباره تلاشش برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران «در دو روز آینده» اتفاق بیفتد.
افراد آگاه از مذاکرات گفتند که در بهترین حالت، تنها بیانیه‌ای از اصول مشترک صادر خواهد شد. جزئیات در حال بررسی بسیار محرمانه باقی مانده‌اند و احتمالاً فقط زمینه را برای مذاکرات بیشتر فراهم می‌کنند—از جمله اینکه آیا ایران می‌تواند به هر سطحی از غنی‌سازی ادامه دهد یا خیر، و چگونه باید ذخایر سوخت نزدیک به درجه بمب را رقیق یا از کشور خارج کند.
نیویورک‌تایمز در ماه آوریل گزارش داده بود که اسرائیل قصد داشته در همین ماه تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهد، اما ترامپ آن‌ها را از این اقدام منصرف کرده، زیرا خواهان ادامه مذاکره با تهران بود. با این حال، نتانیاهو همچنان بر انجام اقدام نظامی بدون کمک آمریکا اصرار دارد.
اسرائیل بخشی از مذاکرات میان آمریکا و ایران نیست. در قلب تنش میان نتانیاهو و ترامپ، دیدگاه‌های متفاوت آن‌ها درباره نحوه بهره‌برداری از ضعف فعلی ایران قرار دارد.
در ماه اکتبر، اسرائیل عناصر کلیدی سیستم دفاع هوایی استراتژیک ایران را که از تأسیسات هسته‌ای این کشور محافظت می‌کرد، نابود کرد. این اقدام باعث شده هواپیماهای اسرائیلی بتوانند بدون ترس از هدف قرار گرفتن، به مرزهای ایران نزدیک شوند.
همچنین اسرائیل حزب‌الله و حماس را که با پول، سلاح و راکت‌های ایرانی حمایت می‌شدند، تضعیف کرده است. با ضربه زدن به‌ویژه به حزب‌الله، اسرائیل نگرانی از تهدید هواپیماهای اسرائیلی در مسیر حمله به ایران و نیز پاسخ موشکی احتمالی پس از حمله را برطرف کرده است.
نتانیاهو استدلال می‌کند که این آسیب‌پذیری ایران دوام نخواهد داشت و اکنون زمان مناسب برای حمله است. ترامپ اما بر این باور است که ضعف ایران فرصت مناسبی برای مذاکره بر سر توقف برنامه غنی‌سازی است، مشروط به اینکه تهدید نظامی در صورت شکست مذاکرات، همچنان پابرجا باشد.
مقامات اسرائیلی نگران‌اند که ترامپ آن‌قدر مشتاق دستیابی به توافقی مختص به خود—توافقی که آن را قوی‌تر از توافق دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ معرفی خواهد کرد—باشد که حاضر شود به ایران اجازه دهد تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم خود را حفظ کند.
ماه گذشته، نتانیاهو تأکید کرده بود که تنها «توافق خوب» توافقی است که «تمام زیرساخت‌ها»ی تأسیسات وسیع هسته‌ای ایران را از بین ببرد؛ تأسیساتی که زیر بیابان در نطنز، اعماق کوه در فردو و در نقاط مختلف کشور قرار دارند.
این روایت از تنش‌ها میان این دو نفر، مبتنی بر مصاحبه با مقامات در آمریکا، اروپا و اسرائیل است—افرادی که در روند دیپلماسی و مباحثات میان دو دولت نقش داشته‌اند. آن‌ها به دلیل محرمانه بودن موضوعات دیپلماتیک، خواستار ناشناس ماندن بودند.
رون درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل، و دیوید بارنئا، رئیس موساد، روز جمعه در رم با استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد ترامپ، دیدار کردند.
این دو نفر سپس برای دیداری در روز دوشنبه با جان رتکلیف، رئیس سیا، به واشنگتن رفتند. درمر روز سه‌شنبه مجدداً با ویتکاف دیدار کرد، اگرچه موضوع آن دیدار بلافاصله مشخص نشد.
مقامات کاخ سفید در پاسخ به درخواست برای اظهارنظر، به سخنان آخر هفته ترامپ اشاره کردند که گفته بود «دوست دارم هیچ بمبی نیفتد.» دفتر نتانیاهو پس از انتشار این مقاله، در واکنش نوشت: «اخبار جعلی.»
تضاد اصلی در مذاکرات میان ویتکاف و عباس عراقچی، همتای ایرانی‌اش، بر سر موضع دولت ترامپ است که ایران باید تمام غنی‌سازی مواد هسته‌ای در خاک خود را متوقف کند. عراقچی بارها این شرط را رد کرده و در پستی در شبکه‌های اجتماعی در روز سه‌شنبه نوشت که اگر قدرت‌های غربی بر «صفر غنی‌سازی در ایران» اصرار کنند، «دیگر چیزی برای بحث در مورد مسئله هسته‌ای باقی نمی‌ماند.»
برای جلوگیری از فروپاشی مذاکرات، ویتکاف و عمان—که نقش میانجی را ایفا می‌کند—در حال بررسی گزینه‌های خلاقانه‌ای هستند. یکی از این گزینه‌ها، ایجاد یک مشارکت منطقه‌ای برای تولید سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای با مشارکت ایران، عربستان سعودی و دیگر قدرت‌های عربی و نیز با مقداری دخالت آمریکا است. اما محل انجام غنی‌سازی همچنان نامشخص است.
به گفته منابع آگاه، ویتکاف همچنین مخالفت‌های اولیه خود با تفاهم‌نامه‌ای موقت که اصول توافق نهایی را مشخص کند، کنار گذاشته است. اما این ممکن است برای اسرائیل یا نمایندگان تندروی کنگره در قبال ایران کافی نباشد.
این رویکرد یادآور آن چیزی است که دولت اوباما در سال ۲۰۱۳ انجام داد، هرچند تکمیل توافق نهایی دو سال دیگر به طول انجامید. ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی سال ۲۰۱۶ علیه این توافق موضع گرفت و آن را «فاجعه‌بار» خواند، چون اجازه می‌داد ایران به غنی‌سازی در سطح پایین ادامه دهد و نهایتاً در سال ۲۰۳۰ منقضی می‌شد.
ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن توافق خارج شد و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را مجدداً اعمال کرد.
در چهار سال گذشته، ایران نه‌تنها تأسیسات هسته‌ای خود را احیا و تقویت کرده، بلکه اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی تولید کرده است—مقداری اندک پایین‌تر از سطح «درجه بمب». بنا بر برآورد اطلاعاتی آمریکا، تبدیل آن به اورانیوم ۹۰ درصدی برای بمب تنها چند هفته زمان می‌برد، و تولید واقعی یک سلاح هسته‌ای ممکن است چند ماه تا یک سال به طول انجامد.
آقای رتکلیف ماه گذشته به اسرائیل سفر کرد تا درباره اقدامات پنهانی احتمالی علیه ایران با نتانیاهو و مقامات اطلاعاتی اسرائیل گفتگو کند. دو کشور در گذشته نیز در اقدامات پنهانی برای تضعیف توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم همکاری داشته‌اند، از جمله در دوران بوش و اوباما با استفاده از یک حمله سایبری پیشرفته.
نتانیاهو طی دهه‌ها حضور در دولت، همواره به رویکردهای دیپلماتیک با تهران بدبین بوده است. او با توافق ۲۰۱۵ مخالفت کرد و حتی برای مخالفت با آن، در جلسه مشترک کنگره آمریکا سخنرانی کرد.
این بار، مقامات اسرائیلی همان راهبرد قدیمی را دوباره در پیش گرفته‌اند: تهدید به حمله به ایران حتی بدون کمک آمریکا. آن‌ها اصرار دارند که این‌بار بلوف نمی‌زنند، هرچند طی دو دهه گذشته بارها چنین تهدیدهایی کرده و عقب‌نشینی کرده‌اند.
مقامات اسرائیلی اندکی پیش از نخستین سفر رسمی ترامپ به خاورمیانه در این ماه، به دولت او سیگنال داده بودند که در حال آماده‌سازی برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران هستند؛ طبق گفته دو منبع مطلع از این گفتگوها. همچنین اطلاعات آمریکا آماده‌سازی‌های اسرائیل برای حمله را شناسایی کرده بود.
این امر باعث شد ترامپ با نتانیاهو تماس بگیرد. نتانیاهو انکار نکرد که به ارتش و نهادهای اطلاعاتی‌اش دستور داده برای حمله آماده شوند و استدلال کرد که تنها یک بازه زمانی محدود برای اقدام وجود دارد.
اما مقامات نظامی آمریکا نسبت به اثربخشی یک حمله اسرائیلی بدون حمایت آمریکا تردید دارند. در تماس تلفنی، ترامپ اذعان کرد که ایران در وضعیت ضعف قرار دارد، اما گفت این امر به آمریکا اهرم لازم برای دستیابی به توافقی برای پایان دادن به برنامه هسته‌ای به‌طور صلح‌آمیز را می‌دهد.
اسرائیلی‌ها به‌ویژه نسبت به هرگونه توافق موقتی که ممکن است اجازه دهد تأسیسات ایران برای ماه‌ها یا سال‌ها باقی بماند، مظنون‌اند. و در ابتدا، دولت ترامپ نیز به چنین توافقی مشکوک بود. ویتکاف، مذاکره‌کننده آمریکایی، به همتای ایرانی خود گفته بود که ترامپ خواهان یک توافق نهایی ظرف حدود دو ماه است.
اما آن ضرب‌الاجل در آستانه پایان است و همچنان شکاف بزرگی بر سر اینکه آیا به ایران اجازه ادامه غنی‌سازی داده خواهد شد یا خیر، وجود دارد؛ موضوعی که تهران آن را حق خود به‌عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) می‌داند.
اکنون به نظر می‌رسد دولت ترامپ بیشتر مایل به نوعی اعلامیه موقت از اصول مشترک است، چون می‌تواند مانع از حمله اسرائیل شود.
به گفته کارشناسان، برای جلب رضایت اسرائیل و تندروهای کنگره، هر توافق موقتی تقریباً حتماً باید شامل الزام ایران به خارج کردن سوخت نزدیک به درجه بمب از کشور یا رقیق‌سازی آن تا سطحی بسیار پایین‌تر باشد. چنین اقدامی به ترامپ این امکان را می‌دهد که مدعی شود، حداقل به‌طور موقت، تهدید ایران برای دستیابی سریع به سلاح هسته‌ای را از میان برداشته است.
یکی از نگرانی‌های مقامات آمریکایی این است که اسرائیل ممکن است بدون هشدار قبلی تصمیم به حمله بگیرد. اطلاعات آمریکا برآورد کرده‌اند که اسرائیل می‌تواند در عرض تنها هفت ساعت برای حمله به ایران آماده شود—زمانی بسیار کم برای اعمال فشار بر نتانیاهو جهت منصرف کردن او.
اما همین ارزیابی نظامی آمریکایی نیز درباره اثربخشی حمله یک‌جانبه اسرائیل بدون کمک آمریکا تردیدهایی را مطرح کرده است. برخی از مقامات اسرائیلی نزدیک به نتانیاهو نیز بر این باورند که اگر ایران پاسخ نظامی بدهد، آمریکا چاره‌ای جز ورود به جنگ در کنار اسرائیل نخواهد داشت.
مقامات اسرائیلی به همتایان آمریکایی خود گفته‌اند که نتانیاهو حتی در صورت دستیابی به یک توافق موفقیت‌آمیز دیپلماتیک نیز ممکن است دستور حمله به ایران را صادر کند.
پس از دیدار نتانیاهو با ترامپ در کاخ سفید در ماه آوریل، او به مقامات امنیت ملی اسرائیل دستور داد که برنامه‌ریزی برای حمله به ایران را ادامه دهند، از جمله طراحی عملیاتی محدودتر که به کمک آمریکا نیاز نداشته باشد؛ به گفته چندین منبع مطلع از موضوع. اسرائیل هم‌اکنون برنامه‌های متعدد برای حمله دارد—از عملیات‌های جراحی محدود تا بمباران چندروزه تأسیسات هسته‌ای ایران، حتی آن‌هایی که در شهرهای شلوغ قرار دارند.
