بیبیسی: در ۱۷ ژوئیه ۱۹۹۳، یک تندیس چوبی در سواحل آقچهقوچه در استان دوزجه پیدا شد.
این سردیس، کیلومترها راه را طی کرده و با امواج به ساحل این شهر کوچک در غرب دریای سیاه رسیده بود.
خیلی زود مشخص شد که تندیس به «نام ممنوعه» آن دوران یعنی لنین تعلق دارد، ولادیمیر ایلیچ لنین، رهبر انقلاب ۱۹۱۷ و بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی. دو سال از فروپاشی شوروی گذشته بود.
فیکرت آلبایراک، شهردار آقچهقوچه برآورد کرد که این سردیس از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳ در آبهای دریای سیاه سرگردان بوده است.
هیچگاه مشخص نشد سردیس از کجا آمده است، اما آن زمان در افکار عمومی ترکیه بسیار جلب توجه کرد. رسانهها هم علاقهی زیادی نشان دادند.
سالها انتظار در انبار
بحثهایی بر سر نمایش این سردیس مطرح شد، اما هرگز عملی نشد.
سردیس در انبار قرار گرفت و سالها از چشم عموم پنهان ماند.
در انتخابات سال ۲۰۰۹، فیکرت آلبایراک از حزب جمهوریخواه خلق شهردار آقچهقوچه شد.
همان سال، انجمن روزنامهنگاران و نویسندگان گردشگری، سفری به آقچهقوچه ترتیب داد و سپس یک کارگاه گردشگری برگزار کرد.
در این کارگاه پیشنهاد شد که سردیس لنین از منظر گردشگری بررسی شود.
آلبایراک پس از آن سردیس را مرمت کرد و کارهای لازم برای نمایش آن آغاز شد.
اما از نهادهای مختلف دیدگاههای متفاوتی در مورد سرنوشت سردیس لنین مطرح میشد.
برای مثال، یاشار یاکیش، وزیر خارجه سابق و نماینده وقت دوزجه از حزب عدالت و توسعه، گفته بود: «من فکر نمیکنم نمایش سردیس مناسب باشد. درست نیست. اما این اثر هنری است، میتوان آن را نمایش داد. اگر موزهای داشتیم، میتوانست آن را در گوشهای نمایش دهد.»
با نبود چراغ سبز از آنکارا، این روند به نتیجه نرسید.
در ۲۰۱۶، بگوم اوزدن فیرات، آیلین کوریل، امره یکسان و احمد مراد اوغوت مستندی درباره داستان این سردیس ساختند.
نام مستند دقیقاً نقطه مقابل فیلم مشهور آلمانی «خداحافظ لنین» بود: «خوش آمدی لنین».
واقعیت به فیلم رسید
در سال ۲۰۲۱، فیلم داستانی بلند با الهام از سرنوشت مجسمه با نام «تو، من، لنین»، به کارگردانی توفان تاشتان و نویسندگی تاشتان و باریش بیچاخچی ساخته شد.
این فیلم طنز سیاه، داستان پیدا شدن نیمتنه لنین در ساحل یک شهر کوچک را روایت میکرد؛ شهری که امید رستگاریاش در گردشگری بود. پس از جلب توجه گردشگران، شهرداری سردیس را در میدان شهر نصب کرد.
در ادامه، سردیس ناپدید شد و برای یافتن آن دو بازرس از آنکارا اعزام شدند.
نخستین نمایش فیلم قرار بود در آقچهقوچه برگزار شود، اما مدیران وقت موافقت نکردند.
سپس اتفاق جالبی رخ داد. سردیس عملا ناپدید شد.
در سال ۲۰۲۲، محمد اوکان یانماز، شهردار وقت، اعلام کرد که «سردیس گم شده است اما آن را در اسرع وقت پیدا خواهیم کرد.»
فیکرت آلبایراک، شهردار وقت آقچهقوچه در گفتوگو با بخش ترکی بیبیسی این واقعه را با خنده چنین توصیف میکند: «آنچه در فیلم روایت شده بود، به واقعیت پیوست.»
در انتخابات سال ۲۰۱۴، حزب عدالت و توسعه پیروز انتخابات شهرداری شد و در سال ۲۰۱۹، حزب حرکت ملی پیروز انتخابات بود.
وقتی آلبایراک از حزب جمهوریخواه خلق در انتخابات محلی سال ۲۰۲۴ مجددا به عنوان شهردار انتخاب شد، مسئله دوباره به دستورکار بازگشت.
بازگشت سردیس
سردیس گمشده لنین بالاخره در یک انبار پیدا شد و اقدامات لازم برای نمایش آغاز شد.
پس از آمادهسازی لازم، اعلام شد که سردیس در یک مراسم «رونمایی» خواهد شد.
بدینترتیب، سردیس لنین بار دیگر فرصتی یافت تا در سطح ملی مورد توجه قرار گیرد.
در مراسمی که در آمفیتئاتر شهر برگزار شد، فیلم «تو، من، لنین» با حضور عوامل آن نمایش داده شد و سردیس به نمایش عمومی درآمد.
شهردار آلبایراک میگوید این سردیس در خانه فرهنگ اوزکک، که متعلق به شهرداری است، به نمایش در میآید.
آلبایراک میگوید پس از اعلام برگزاری این مراسم، از نقاط مختلف ترکیه، بهویژه از سوی چپگرایانی که گفتند میخواهند در این مراسم شرکت کنند، تماسهایی دریافت کرد.
آلبایراک معتقد است که این سردیس، که به گفته او از نظر هنری نیز ارزش دارد، سهم قابلتوجهی در گردشگری منطقه خواهد داشت.
او با خنده میگوید: «لنین در قرن بیستم اثر گذاشت. ما فکر میکنیم که سردیس لنین در شهر ما نیز در قرن بیستویکم اثر خواهد گذاشت.»
لنین که بود؟
لنین یکی از مهمترین چهرههای سیاسی قرن بیستم بود. او اندیشمندی بود که نظریههای جدیدی حول مارکسیسم ارائه داد.
او متولد ۱۸۷۰ بود. لنین در دوران تحصیل دکترای حقوق به فعالیت سیاسی روی آورد.
در طول سالها دستگیر شد، به تبعید رفت و مدتی طولانی در اروپای غربی زندگی کرد.
او حزب بلشویک را در انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ رهبری کرد و تاسیس نخستین کشور سوسیالیستی جهان را پیش برد.
پس از انقلاب، لنین اتحاد جماهیر شوروی را از جنگ جهانی اول خارج کرد، از جنگ استقلال ترکیه حمایت کرد و خواهان ایجاد روابط دوستانه با جمهوری جوان ترکیه شد.
در سال ۱۹۱۸ از یک سوءقصد جان سالم به در برد، اما سلامتیاش به مرور وخیم شد.
در سالهای پایانی عمر، او از رشد دستگاه دولتی و بوروکراسی در شوروی انتقاد کرد.
پس از مرگش در سال ۱۹۲۴، با وجود اینکه وصیتی خلاف این کرده بود، جسدش در مقبرهای در میدان سرخ دفن شد.
برای مخالفانش، لنین یک دیکتاتور بیرحم بود؛ برای هوادارانش، یک رهبر بزرگ سوسیالیست.
