قسمت هشتاد و چهارم خاطرات میلسپو: شوروی مادام که یک موافقتنامه پایاپای مورد پسندشان منعقد نشود هر کالایی را که دلشان بخواهد وارد ایران خواهند کرد و در بازار سیاه خواهند فروخت

سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی‌ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.

 

آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود‌.

 

شورویها در هر موردی مانع می شدند که دولت ایران بر واردات و صادرات شمال نظارت داشته باشد. روسها کنترل انحصاری خود را بر مرزها و بنادر و نیز باربری داخلی اعمال می کردند. کالاها را وارد می‌کردند و می فروختند قبل از آنکه حقوق گمرکی آنها را بپردازند و غالباً نیز این حقوق را نمی پرداختند و حتی به گمرک اعلام نمی کردند. آنها از راه ایران توتون حمل می کردند ولی از پرداخت هزینه های ترانزیت خودداری می کردند. بنابراین چنین می نمود که مادام که یک موافقتنامه پایاپای مورد پسندشان منعقد نشود هر کالایی را که دلشان بخواهد وارد کشور خواهند کرد و در بازار سیاه خواهند فروخت. با این وصف ما ناچار بودیم به اطلاعشان برسانیم که طبق قوانین ایران آنها نمی توانند قماش و قند و شکر وارد کنند مگر اینکه به دولت ایران بفروشند. بنابراین مرکز تدارکات خاورمیانه (شعبه تهران) با توصیه امریکائیان به ما اطلاع داد که قند و شکر و قماشهای وارداتی از شوروی ولو اینکه با اعتراض ما در بازار سیاه فروخته شود از سهمیه ایران کسر خواهد شد. در همین احوال یعنی در پائیز ١٩٤٤ بود که شورویها نه تنها با تخطی از قوانین ایران بلکه با بی اعتنائی به نظارت مرکز تدارکات خاورمیانه و قانون وام و اجاره شروع به وارد کردن قماش و قند و شکر و فروختن آن در بازار سیاه کردند. دلیل این کار هم این بود که دولت ایالات متحد طبق قانون وام و اجاره به شورویها قند و شکر تحویل می‌داد. بموجب گزارشهای موثق شورویها لاستیکهای اتومبیل را نیز که طبق قرارداد وام و اجاره دریافت کرده بودند فروختند. شگفت آنکه در همین حال مقامات نظامی شوروی تقاضای خرید قند از تصفیه خانه های ایران داده بودند!