در زندگی مشترک، مهریه بهعنوان یکی از مهمترین حقوق مالی زن، جایگاه ویژهای دارد. این حق، از لحظه عقد نکاح به زن تعلق میگیرد و او میتواند هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. اما گاهی اوقات، با وجود مطالبه مهریه، مرد از پرداخت آن امتناع میورزد و در چنین شرایطی، زن ناچار به پیگیری حقوقی برای احقاق حق خود میشود. یکی از پرسشهای اساسی که در این مرحله مطرح میشود، این است که آیا امکان توقیف خانه برای مطالبه مهریه وجود دارد یا خیر؟ و در صورت امکان، مراحل قانونی آن چگونه است؟
دادخواست مطالبه کردن مهریه اولین گام برای شروع روند قانونی است. این فرآیند با ثبت دادخواست در مراجع قضایی آغاز میشود. برای اینکار، زن باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را به همراه مدارک لازم، از جمله سند ازدواج، ارائه دهد. پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده میشود.
پیش از هر اقدامی برای توقیف اموال، باید دادخواست مطالبه کردن مهریه را در دادگاه خانواده ثبت کنید. این دادخواست شامل مشخصات زوجین، میزان مهریه و درخواست مطالبه آن است. مدارک لازم برای ثبت دادخواست شامل اصل و کپی سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی زوجین میشود. پس از ثبت دادخواست، دادگاه به زوجین ابلاغ میکند و زمانی برای جلسه رسیدگی تعیین میشود.
پس از صدور حکم به نفع زن و تعیین میزان مهریه، اگر مرد از پرداخت آن خودداری کند، زن میتواند تقاضای صدور اجراییه کند. اجراییه مهریه سندی است که به زن اجازه میدهد تا برای وصول مهریه خود، اقدام به توقیف اموال مرد کند. این اجراییه پس از قطعی شدن حکم دادگاه صادر میشود و به مرد ابلاغ میگردد. همچنین، در صورت عدم پرداخت در مهلت قانونی (معمولاً ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجراییه)، زن میتواند درخواست توقیف اموال کند.
پس از صدور اجراییه و قبل از اقدام برای توقیف، ضروری است که اموال قابل توقیف همسر برای مهریه شناسایی شوند. اینکار از طریق استعلام از مراجع مختلف انجام میشود. دادگاه یا اداره اجرای احکام میتواند از اداراتی مانند اداره ثبت اسناد و املاک، اداره راهنمایی و رانندگی (برای خودرو) و بانکها (برای حسابهای بانکی) استعلام بگیرد تا لیست اموال منقول و غیرمنقول مرد مشخص شود. در واقع، این استعلامها به زن کمک میکند تا بداند چه اموالی از مرد موجود است و کدام یک از آنها قابلیت توقیف دارند.
شناسایی اموال قابل توقیف همسر برای مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس قانون، تمام اموال منقول و غیرمنقول مرد، بهجز مستثنیات دین، میتواند بابت مهریه توقیف شود. این اموال شامل خانه، زمین، خودرو، حسابهای بانکی، سهام و حتی حقوق و دستمزد میشود.
توقیف خانه برای مطالبه مهریه یکی از رایجترین اقدامات در این زمینه است. اگر مرد دارای ملک مسکونی، تجاری یا زمین باشد، این اموال میتوانند به دستور دادگاه توقیف شوند. برای توقیف ملک، باید مشخصات دقیق ملک، از جمله پلاک ثبتی، به دادگاه اعلام شود. پس از توقیف، امکان نقل و انتقال آن از بین میرود و در صورت عدم پرداخت مهریه، ملک از طریق مزایده به فروش میرسد و مهریه زن از محل فروش آن پرداخت میشود. اما نکته مهم اینجاست که خانه تنها در صورتی توقیف میشود که جزو مستثنیات دین نباشد.
علاوهبر اموال غیرمنقول، اموال قابل توقیف همسر برای مهریه شامل اموال منقول نیز میشود. خودرو، حسابهای بانکی و حتی حقوق و مزایای مرد نیز میتوانند توقیف شوند. برای توقیف خودرو، باید مشخصات آن به اداره راهنمایی و رانندگی اعلام شود.
توقیف حساب بانکی نیز از طریق نامه دادگاه به بانک انجام میشود و بانک مکلف است موجودی حساب را به میزان مهریه توقیف کند. همچنین، بخشی از حقوق مرد (معمولاً یک چهارم یا یک سوم) میتواند بابت مهریه توقیف شود، مگر اینکه مرد زن و فرزند دیگری تحت تکفل داشته باشد که در این صورت میزان توقیف کمتر خواهد بود.
یکی از مهمترین محدودیتها در توقیف اموال، بحث مستثنیات دین است. مستثنیات دین اموالی هستند که حتی با وجود بدهی، نمیتوان آنها را توقیف کرد. این اموال برای تامین حداقل زندگی بدهکار و افراد تحت تکفل او ضروری هستند.
شامل منزل مسکونی که عرفاً در شأن مدیون باشد، اثاثیه مورد نیاز زندگی، ابزار کار، کتب و وسایل آموزشی و پژوهشی متناسب با شأن مدیون و مقداری از حقوق و مزایای دریافتی که برای امرار معاش ضروری است، میشود. بنابراین، اگر تنها منزل مرد، مسکن ضروری او و خانوادهاش باشد، توقیف خانه برای مطالبه مهریه ممکن نیست. تشخیص مستثنیات دین نیز با دادگاه است.
توقیف خانه برای مطالبه مهریه یک فرآیند حقوقی پیچیده است که نیازمند دقت و رعایت کامل قوانین است. این فرآیند پس از صدور اجراییه مهریه و شناسایی ملک مورد نظر آغاز میشود.
پس از استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک و شناسایی ملک متعلق به مرد، زن باید درخواست توقیف ملک را به دادگاه یا اداره اجرای احکام ارائه دهد. در این درخواست، باید مشخصات کامل ملک (پلاک ثبتی، آدرس و ...) ذکر شود. پس از بررسی درخواست، دستور توقیف ملک صادر و به اداره ثبت اسناد و املاک ابلاغ میشود. اداره ثبت نیز موظف است بلافاصله مراتب توقیف را در پرونده ثبتی ملک درج کند. این اقدام از هرگونه نقل و انتقال ملک توسط مرد جلوگیری میکند.
یکی از نکات مهمی که بسیاری از افراد از آن بیاطلاع هستند، امکان توقیف اموال همسر در همان ابتدای دادخواست مطالبه کردن مهریه است. یعنی، لازم نیست حتماً منتظر بمانید تا حکم قطعی صادر شود. زن میتواند همزمان با ثبت دادخواست مهریه، تقاضای توقیف اموال آقا برای مهریه (اعم از خانه، خودرو، حساب بانکی و...) را به دادگاه ارائه دهد.
این اقدام که به آن قرار تأمین خواسته گفته میشود، به زن کمک میکند تا از نقل و انتقال اموال توسط مرد جلوگیری کند و تضمینی برای وصول مهریه خود داشته باشد. همچنین، این توقیف تا زمان صدور حکم نهایی و اجرای آن، اعتبار خواهد داشت.
گرچه امکان پیگیری پرونده مهریه و توقیف خانه برای مطالبه مهریه بدون وکیل نیز وجود دارد، اما با توجه به پیچیدگیهای حقوقی و مراحل قانونی این فرآیند، حضور یک وکیل متخصص میتواند بسیار کمک کننده باشد. سوالی که پیش میآید این است که آیا برای توقیف خانه نیاز به وکیل داریم؟ پاسخ به این سوال بستگی به دانش حقوقی و میزان توانایی فرد در پیگیری پرونده دارد. وکیل با آگاهی کامل از قوانین و رویههای قضایی، میتواند بهسرعت و با دقت بیشتری مراحل را طی کند، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کند، و شانس موفقیت در پرونده را افزایش دهد. همچنین، وکیل میتواند در تنظیم دادخواست، شناسایی اموال، پیگیری اجراییه، و دفاع در برابر اعتراضات احتمالی مرد، نقش موثری ایفا کند.
در صورتیکه مرد پس از توقیف ملک و گذشت مهلت قانونی، همچنان از پرداخت مهریه خودداری کند، ملک توقیفی از طریق مزایده به فروش میرسد. اداره اجرای احکام، با همکاری کارشناس رسمی دادگستری، قیمت ملک را ارزیابی میکند و سپس آگهی مزایده منتشر میشود. پس از برگزاری مزایده و فروش ملک به بالاترین پیشنهاد، مبلغ حاصل از فروش به میزان مهریه به زن پرداخت میشود و مازاد آن (در صورت وجود) به مرد برگردانده میشود.
سخن آخر
پیگیری مهریه از طریق مسیرهای قانونی، نیازمند آگاهی دقیق از مقررات و رویههای قضایی است. بر اساس قوانین جاری، اموال منقول و غیرمنقول مرد در صورت عدم پرداخت مهریه قابل توقیفاند، مگر آنکه جزو مستثنیات دین باشند. با اینکه این روند بدون وکیل طی خواهد شد اما، تجربه نشان داده است که حضور یک وکیل متخصص در دعاوی خانواده، روند رسیدگی را تسهیل کرده و احتمال موفقیت را افزایش میدهد.
توقیف خانه، خودرو، حساب بانکی و سایر اموال مرد تنها در صورتی مجاز است که مدارک مالکیت روشن باشد و تقاضای قانونی از سوی زن به دادگاه ارائه گردد. آگاهی از حقوق قانونی، اولین گام در مسیر احقاق حق و جلوگیری از اطاله دادرسی است.
