هیچکس از گذر بیامان زمان در امان نیست؛ اما افرادی که بیش از ۱۱۰ سال عمر میکنند ــ توانایی خارقالعادهای در بهتعویق انداختن این سرنوشت اجتنابناپذیر دارند.
به گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert ؛ ارزیابی دقیق وضعیت سلامت یکی از مسنترین انسانهای تاریخ، ماریا برانیاس، نشان میدهد یکی از دلایل رسیدن او به سن ۱۱۷سالگی، برخورداری از ژنومی بهطور غیرمعمول «جوان» بوده است.
برخی از گونههای ژنتیکی نادر او با طول عمر بالا، عملکرد قوی سیستم ایمنی، و سلامت قلب و مغز ارتباط دارند.
.
دانشمندان اسپانیایی میگویند اکنون از این یافتهها برای «نگاهی تازه به زیستشناسی پیری انسان، شناسایی نشانگرهای سالمندی سالم، و بررسی راهبردهای بالقوه برای افزایش طول عمر» استفاده میکنند.
این نتایج بر پایهی نمونههای خون، بزاق، ادرار و مدفوع بهدست آمدهاند که برانیاس پیش از درگذشتش در سال ۲۰۲۴ ــ زمانی که مسنترین فرد زندهی جهان بود ــ داوطلبانه در اختیار پژوهشگران قرار داده بود.
سلولهایی که «جوانتر از سن واقعی» رفتار میکردند
به گفتهی تیمی به سرپرستی پژوهشگران مؤسسهی پژوهشی سرطان خون ژوزپ کارِراس در بارسلونا، سلولهای بدن برانیاس بهگونهای «احساس» یا «عمل» میکردند که انگار بسیار جوانتر از سن تقویمی او هستند.
او بیش از ۳۰ سال از میانگین امید به زندگی زنان در زادگاهش، کاتالونیا، فراتر رفت.
در این سن بسیار بالا، برانیاس از سلامت عمومی خوبی برخوردار بود؛ سلامت قلبیعروقی عالی و سطح بسیار پایین التهاب، از ویژگیهای بارز وضعیت جسمانی او بهشمار میرفت.
با وجود کهولت سن، سیستم ایمنی و میکروبیوم رودهی او نشانگرهایی داشتند که معمولاً در افراد بسیار جوانتر دیده میشود. همچنین سطح کلسترول «بد» و تریگلیسرید در بدن او بهشدت پایین و سطح کلسترول «خوب» بهطور چشمگیری بالا بود.
مجموعهی این عوامل میتواند توضیحدهندهی سلامت استثنایی و طول عمر خارقالعادهی او باشد.
تناقض طول عمر افراطی
پژوهشگران به سرپرستی الوی سانتوس-پوخول و آلکس نوگوئرا-کاستِلس، متخصصان اپیژنتیک، مینویسند:
«طول عمر افراطی در انسان، که در ابرصدسالهها دیده میشود، یک تناقض اساسی در درک پیری ایجاد میکند: با وجود سن بسیار بالا، این افراد از سلامت نسبتاً خوبی برخوردارند.»
برانیاس زندگیای فعال از نظر ذهنی، اجتماعی و جسمی داشت؛ اما از نظر ژنتیکی هم خوشاقبال بود.
اگرچه رژیم غذایی مدیترانهای ــ بهویژه مصرف زیاد ماست ــ ممکن است در طول عمر او نقش داشته باشد، اما دانشمندان تأکید میکنند که طول عمر بسیار بالا احتمالاً نتیجهی تعامل پیچیدهای از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
معمای تلومرها
نکتهی جالب توجه این بود که دانشمندان شاهد «فرسایش شدید» در تلومرهای برانیاس بودند؛ ساختارهایی محافظتی در انتهای کروموزومها.
تلومرها از مادهی ژنتیکی ما محافظت میکنند و کوتاه بودن آنها معمولاً با افزایش خطر مرگ همراه است. با این حال، پژوهشهای اخیر نشان میدهد در میان مسنترینِ مسنها، تلومرها الزاماً نشانگر مناسبی برای پیری نیستند.
حتی ممکن است داشتن تلومرهای بسیار کوتاه، به شکلی paradoxical، به نفع برانیاس بوده باشد. نویسندگان بهطور فرضی مطرح میکنند که عمر کوتاه سلولهای بدن او ممکن است مانع از رشد و گسترش سرطان شده باشد.
پیری الزاماً به معنای بیماری نیست
نویسندگان مطالعه مینویسند:
«تصویری که از پژوهش ما بهدست میآید ــ هرچند مبتنی بر بررسی تنها یک فرد استثنایی است ــ نشان میدهد سن بسیار بالا و سلامت ضعیف لزوماً به هم گره نخوردهاند.»
البته پژوهش روی یک نفر، آن هم فردی تا این حد منحصربهفرد، محدودیتهای جدی دارد. پژوهشگران اسپانیایی نیز تأکید میکنند برای تعمیم این نتایج، به بررسی گروههای بزرگتر نیاز است.
با این حال، مطالعات گستردهتر روی افراد بسیار سالمند در مقایسه با همسالان کوتاهعمرترشان نیز نشان داده است برخی نشانگرهای زیستی و ویژگیهای منحصربهفرد میتوانند به انسانها در مقاومت در برابر بیماری کمک کنند.
امروزه، صدسالهها سریعترین گروه در حال رشد جمعیتی در جهان هستند؛ اما تنها یک نفر از هر ده نفری که به ۱۰۰سالگی میرسد، دههی بعدی عمرش را هم میبیند.
فرصتی نادر برای علم
آنچه برانیاس در اختیار دانشمندان قرار داده، فرصتی کمنظیر برای بررسی مسیرهایی است که طول عمر افراطی انسان را ممکن میسازند.
پژوهشگران در جمعبندی مینویسند:
«این یافتهها نگاهی تازه به زیستشناسی پیری انسان ارائه میدهد و میتواند به شناسایی نشانگرهای سالمندی سالم و راهبردهای بالقوه برای افزایش طول عمر کمک کند.»
این مطالعه در مجلهی Cell Reports Medicine منتشر شده است.
