علی اکبر ولایتی که این روزها بیش از هر زمان دیگری در معرض اخبار قرار گرفته و علاوه بر موضوعات ادبی و مسائل بین المللی، در ارتباط با مباحث سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و کلان کشور نیز اظهارنظرهای متفاوتی می کند. شاید کسانی که از ایام مطرح بودن دکتر ولایتی برای پست نخست وزیری و پس از آن در کسوت 16 ساله وزارت امور خارجه که او را تبدیل به ماندگارترین وزیر در یک وزارتخانه مبدل ساخته، می شناسندش، معتقد باشند که در شرایط فعلی تجربیات او بیش از هر زمان دیگری برای کشور به کار می آید، حال آنکه خودش هم با چنین اعتقادی وارد عرصه شده و بیشتر تمایل دارد تجربیاتش را در اختیار کشور قرار دهد.
دکتر ولایتی حساسیت خاصی در ارتباط با موضوع کاندیداتوری اش در انتخابات دارد و هرگاه سعی کردیم به نوعی او را در کسوت یک کاندیدا ببینیم با به کار بردن عباراتی نظیر « به احتمال خیلی دور» و خنده هایی معنادار موضوع را به سمت دیگری سوق بدهد و فعلا در این باره اظهار نظری نکند. البته خود او خوب می داند که خواه ناخواه یکی از کاندیداهای بالقوه انتخابات آتی خواهد بود. موضوع رسانه ای تر شدن دکتر و سفرهای خارجی نظیر سفر به پاکستان، دیدار با رئیس جمهور این کشور و مذاکره درباره موضوع خط لوله صلح نیز این موضوع را پررنگ تر می کند.
ولایتی در این گفتگو اظهارنظرهای کارشناسانه ای هم در ارتباط با موضوع هدفمندی یارانه ها داشت و تاکید کرد که این تصمیم، تصمیم نظام است و حتی قبل از دولت احمدی نژاد مطرح بوده است. او در پاسخ به سئوالی درباره سکوتش در ارتباط با عملکرد دولت نیز گفت: هر سکوتی به معنای رضایت نیست و با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب در ارتباط با جلوگیری از ایجاد تنش در کشور، بهتر است فعلا از کش و واکش بپرهیزیم. ولایتی پیشنهاداتی هم برای کاندیداها در انتخابات داشت و تاکیدش بر این بود که بهتر است کاندیداها برنامه های خود را تشریح کنند و از تخریب یکدیگر و گذشته پرهیز کنند، چرا که مردم ما طرفدار اعتدال هستند.
آنچه در ادامه می آید بخش پایانی گفتگوی دکتر علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین الملل با خبرنگاران مهر است.
* اگر شما بخواهید کاندیدا شوید یک سوال اساسی که در ذهن مردم وجود دارد این است که اقای دکتر ولایتی حتما حرف های متفاوتی برای گفتن خواهد داشت با توجه به اینکه جزو اولین کسانی بودید که در باره رفتار فتنه گران اعلام موضع کردید، در سالهای گذشته به کرات شاهد قانون گریزی بوده ایم، چرا شما نسبت به رفتار دولت سکوت کرده اید؟
- عوامل مختلفی در تصمیم گیری افراد برای اظهار نظر و اقدام درباره یک عمل باید مورد نظر باشد. یکی از موضوعات این است که چرا دربرابر برخی بی قانونی ها سکوت کرده ایم. سوال این است که آیا باید سکوت کرد یا خیر؟ می توان اینگونه پاسخ داد که در این مورد از یک طرف نهی مقام معظم رهبری را داریم که توصیه مکرر و صریح ایشان این است که از ایجاد تنش در جامعه جلوگیری شود و از کش و واکش ها و مجادلات داخل حکومتی جلوگیری به عمل آید.
عده ای دشمن را برای راه اندازی 28 مرداد دیگر دعوت کردند
آنچه بنده درباره فتنه موضع گرفتم برای این بود که صرف نظر از فهمیدن و نفهمیدن به دلیل نداشتن درک درست از شرایط کشور برخی اقدام به کارهایی کردند که با اساس انقلاب مخالف بود. البته کارهای آنان به این دلیل بود که درک و شناخت درستی از مسائل تاریخی سیاسی و ژئوپولوتیک منطقه نداشتند و بنا به برخی منافع شخصی کارهایی انجام می دادند. بنده در وسع خودم می فهمیدم کاری که اینها می کنند اساس تمامیت ارضی و هویت ملی و اسلامی را به خطر می اندازد .برخی ازآنها با کارهایشان، مصاحبه با رسانه های بیگانه و عمل و هماهنگی شان بر اساس خواسته های خارجی گویی داشتند دشمن را دعوت می کردند که 28 مرداد دیگری در کشور به راه بیاندازند و برخی از آنها نمی فهمیدند دارند چه کاری می کنند. مگر می شود آدم در مقابل از بین رفتن استقلال هویت دینی و ملی و تمامیت ارضی و اصل ایران و اسلام ساکت باشند هرکس درآن برهه داد نمی زد مقصر بود. اینجاست که می توان گفت: اگر بینی که نابینا و چاه است اگر خاموش بنشینی گناه است.
* برنامه انتخاباتی شما برای نقد کردن شرایط چیست؟ بنای به نقد دولتهای گذشته را دارید؟
مردم افراطیون 2 جناح را کنار می زنند
- به نظر بنده هر کس به جای نفی کردن به صورت اثباتی وارد شود و بگوید من می خواهم این کار را بکنم غیر مستقیم معنایش این است که اگر اقدامی غیر از این مد نظر ما نیست، لذا به جای اینکه شروع به تخریب دیگری کنیم معتقدم در مبارزات انتخاباتی هر کس تنها کاری که می تواند انجام دهد را بگوید. اتفاقا خوب است که در مبارزات انتخاباتی هرکس ان کاری را که می تواند بکند، مورد اشاره قرار دهد. اگر کاندیدا شرایط خود را برای کار در حوزه فرهنگ، سیاست، اقتصاد، جامعه و... بگوید و تاکید کند که آنچه غیر از این باشد را قبول ندارد، بهترین روش و شیوه انتخاباتی خواهد بود و تاثیر آن درمردم با توجه به اینکه آنها اهل اعتدال هستند و دنبال جنجال نمی گردند بسیار زیاد خواهد بود. مردم ما اهل اعتدال را می پسندند و قطعا افراطیون هر دو جناح را برای انتخابات آتی کنار خواهند زد. صرف تخریب دیگران امتیازی برای انسان محسوب نمی شود چراکه خراب کردن آسان است آنچه اهمیت بسزایی دارد سازندگی و داشتن فکر سازنده است.
* این روش انتخاباتی شماست یا پیشنهاد و توصیه به کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری آینده؟
- بنده توصیه ام این است. البته ما درائتلاف سه گانه تاکنون راجع به این موضوعات بحث نکردیم که ببینیم چه شیوه ای بهتر است وچه کاری باید ا نجام دهیم اما سلیقه شخصی بنده و روش کاری ام این است.
* به عنوان کاندیدای بالقوه-ولایتی با خنده: با احتمال خیلی دور- وقتی بخواهید با مردم مواجهه داشته باشید و از آنان تقاضای رای کنید طبیعی است که مردم بپرسند شما چه تفاوتی با دولت و فرد قبلی دارید؟
- درست است، این موضوع مربوط به زمان تبلیغات انتخابات است که در آن موقع بیان می شود.
* بیان این موضوعات که در شرایط فعلی ایرادی ندارد آقای دکتر؟
اعضای ائتلاف سه گانه از تبلیغ برای خودشان پرهیز می کنند
- نه خیر دیگر این می شود تبلیغات انتخابات- فرمودند زودرس وارد نشوید- ما در حال حاضر بر روی کلیات بحث می کنیم. من الان این را می گویم ولی هنوز معلوم نیست که چه کسی کاندیدای نهایی است. ما در ائتلاف سه گانه یک فکر را مطرح کردیم و در حال دفاع از آن هستیم پس تبلیغ انتخاباتی برای خود نباید بکنیم، چراکه ممکن است هر کسی حرفی بزند تبلیغات انتخاباتی به حساب بیاید ولو باچند دست رابطه و چند پیچ و خم. به نظر بنده درزمان انتخابات باید نظرات را عنوان کرد و طبیعی است در آن زمان نقد هم صورت بگیرد.
* یکی از سوالات اساسی مردم دراین دوره از انتخابات این است که کاندیداها درباره ادامه هدفمندی چه خواهند کرد؟ بر اساس اعلام دیوان محاسبات 50 درصد پول پرداختی به مردم از محل آزادسازی قیمتها و 50 درصد دیگر از محل منابع غیر قانونی بوده است. شما دراین رابطه چه خواهید کرد؟
هدفمندی مربوط به قبل از دولت احمدی نژاد است
- واقع بینی اگر نباشد حرف ها پشت درهای بسته می ماند و چیزی نصیب مردم نمی شود. اصل هدفمندی از قبل در نظام تایید شده و قرار بر این بود که پیگیری شود. در این رابطه چند نکته حائز اهمیت است در وهله اول اصل هدفمندی بسیار پسندیده است که در نظام از سالها پیش از دولت اقای حمدی نژاد توسط کارشناسان مورد بحث قرار گرفته. یعنی اینکه برای اقشاری که در فشار اقتصادی هستند، مبلغی کمک نقدی در نظر گرفته شده و به آنها کمک شود این فلسفه هدفمندی است.
همه موضوعات در رابطه با هدفمندی بین دولت و مجلس مورد بررسی قرار گرفت و قرار شد که از مابه التفاوت بنزین و اجناس دیگر درآمدی برای دولت حاصل شود که بخشی از آن به مردم اختصاص یابد. اکنون همه چیز گران شده وعملا آن چه موردنظر هدفمندی بود و مورد پیش بینی بود به دلیل موانع نشده است. برخی می گویند اگر 50 درصدهدفمندی حاصل شده نصف آن را به مردم بدهند یعنی به جای 45 هزار و 500 تومان 22 هزار و 250 تومان به عنوان یارانه نقدی به مردم تعلق بگیرد. اما متاسفانه قیمت نان دو سه برابر شده، حقوق اقشار متوسط و کم درآمد 10 درصد افزایش یافته، میوه کرایه تاکسی و... گران شده است و معنای این موضوع این است که دود گرانی ناشی از هدفمندی یارانه ها به چشم طبقه فقیر جامعه رفته ومی رود. این جا هر کس دیگری به جای دولت بود یا باید موضوع را ادامه می داد ویا به مردم می گفت که از شما عذر خواهی می کنم که بیشتر از این نرسید و نمی توان کاریش کرد که این نحوه پاسخ دادن به مردم درست نیست. باید به هر شکلی مشکل حداقل معیشت مردم را حل کرد و لذا هدفمندی یک اصلی است که ربطی هم به این دولت فعلی ندارد، بلکه تصمیم نظام است وحتما باید ادامه پیدا کند، منتها باتدابیر بهترو بیشتر.
باید تفاوت درآمد و هزینه را در هدفمندی کم کرد
بایدکاری کرد که تفاوت بین درآمد وهزینه کمتر شود. شما ببینید اگر قرار است این تفاوتها را بدهید بنزین قیمتش فلان قدر اضافه می شود که این موضوع از قدرت تحمل مردم خارج است بنابراین تصویب می کنند که در ادامه موضوع وضعیت ارزاق مردم و بودجه دیده وشود و بر اساس واقعیتهای موجود تصمیم بگیرد. از سویی به مردم قول هایی داده ایم واز طرفی هم اجناس گران شده است به یارانه ها که می رسیم می گوییم ببخشید درآمد حاصل نشد حتما باید به قولی که به مردم داده ایم عمل کنیم و بعد برویم فکر چاره باشیم. وقتی می نشینیم پشت صندلی دولت، وزارت اقتصاد و کمیسیون های مجلس می بینید آنچه فکر و تصویب می کنید با آنچه اتفاق می افتدمتفاوت است نه اینجا بلکه همه جای دنیا به همین شکل است. اگر غیر از این بود یک دولت مقتدری مثل امریکا با 15 هزار میلیارد دلار تولید ناخالص ملی نباید 16 هزار میلیارد دلار کسری موازنه پرداخت داشته باشد. این همه اقتصاد دان در اختیارشان است اما آنچه فکر می کنند با آنچه اتفاق می افتد متفاوت است. عرض من دفاع یا انتقاد از دولت نیست اما این نوع پدیده ها غیر منتظره نیست.
البته اگر قرار است اصلاح صورت گرفته و یا تصمیمی گرفته شود باید از طریق قانون و توافق دو طرفه باشد به همین دلیل مجلس و دولت بنا به توصیه رهبر معظم انقلاب درحال حاضر نشست هایی این برگزار می کنند تا در خصوص بهبود وضعیت معیشتی مردم به تصمیمی مرضی الطرفین برسند.
* آقای دکتر یک حکایت تاریخی برای این ایام سیاسی کشور درذهن دارید که بگویید؟
- (بامکث) بله یاد یک جاهایی می افتم ولی نمی خواهم بگویم(خنده حاضرین)
* مربوط به بعد از انقلاب است یا قبل از انقلاب؟
- مربوط به قبل از انقلاب است.
*پیشتر در جایی گفته بودید که یک زمانی خیلی عصبانی شده بودید و شروع کرده بودید به سیگار کشیدن-ولایتی با خنده: البته یک سیگار کشیدم– منظور این است که تند تند به سیگار پک می زدید؟
در مذاکرات 598 فیلتر سیگار را هم کشیدم!
- بله اتفاقا فیلترش را هم کشیدم ماجرا مربوط به مذاکرات 598 بود. در ماجرای مذاکره ایران وعراق بعد از قبول آتش بس به سازمان ملل رفته بودم و طارق عزیز هم هنوز نیامده بود. منتظر بودیم او بیاید دبیر کل تازه آمده بود و تا نشست پشت میز (بعد از اینکه یک سال آنها اصرار داشتند ایران باید قطعنامه را بپذیرد) یک تلکس به ما دادند مبنی بر اینکه منافقین حمله کرده وعراقی ها هم پشتیبانی کرده اند دراین تلکس نوشته شده بودکه آنها آمده اند از اسلام اباد رد شده و پشت دروازه های کرمانشاه رسیده اند خوب خیلی برای من سخت بود.
* هیچ دیگر شرایطش پیش نیامد؟ حالا سیگار کشیدنش نه اینکه آن حس برای یک اتفاق سیاسی برایتان پیش بیاید؟
روایت سخت ترین لحظه عمر ولایتی
- نه دیگر، واقعا سخت ترین لحظه درعمر سیاسی من آن لحظه بود که به امید آتش بس و بر اساس قطعنامه 598 عمل کرده و قرارداد 75 را اجرا کنیم اما بعد می بینیم که عراقی‌ها آمدند به چند جای دیگر حمله کردند و حتی مردم عادی را به عنوان اسیر گرفته بودند.
* قبول داریدکه شرایط اقتصادی و معیشتی مردم بسیار سخت است؟
- کاملا صحیح است.
* تاحالا پیش آمده برای شما وخانواده تان که نیاز مالی داشته باشید؟
برای تهیه خانه یک میلیون پول قرض گرفتم
- فراوان، درمواقعی برای من وخانواده ام نیاز مالی پیش آمده و برای رفع نیاز قرض کرده ایم به عنوان مثال زمانی که در سال 61 می خواستم خانه ای تهیه کنم یک میلیون تومان قرض گرفتم.
* تحلیل شخصی شما در باره طرح موضوع انتخابات آزاد درشرایطی که 6 ماه مانده به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری چیست؟
- اصل موضوع طرح انتخابات آزاد به معنای این است که در یکی از اصولی ترین مبانی حاکمیت که مردم سالاری دینی است از سوی عده ای ایجاد تشکیک می شود. حکومت ما با 2 رکن اساسی شناخته می‌شود که پایه این ارکان مردم سالاری دینی است. مردم سالاری باید در چارچوب دین باشد.
مطرح کنندگان انتخابات آزاد خودشان را زیر سئوال می برند
پیغمبر اکرم(ص) هر گاه می خواستند تصمیم مهمی بگیرند با مردم مشورت می کردند مثلا در صلح حدیبیه که از مردم بیعت گرفتند درموارد مختلف از آنها نظر خواهی کرده و سپس بیعت که به معنای همین رای دادن است، می گرفتند. در نظامی که 34 سال سابقه دارد و تاکنون بیش از 30 انتخابات برگزار کرده که عمدتا همه این افراد در گذشته مسئولیت داشته اند و با این ساز و کار انتخاب شده اند زیر سوال بردن مردم سالاری جفا است. کسانی که موضوع انتخابات آزاد را مطرح می کنند، خودشان را نباید زیر سوال ببرند. بالاخره اگر انتخابات آزاد نیست معنایش این است که دیگران هر طوری که بخواهند انتخابات را برگزار می کنند، ما سرمان کلاه می رود. مواردی بوده که سر آنها بی کلاه نمانده و در دوره هایی افرادی که اکنون ادعا دارند انتخابات باید آزاد باشد رای آورده اند.
روایت سابقه ای از آزادی و سلامت انتخابات
جالب این است که از درون دولتهای مختلف، دولتهایی که دیدگاههای مخالف داشته اند، درآمده است. درزمان ریاست جمهوری آقای هاشمی و وزارت کشوری آقای بشارتی، آقای خاتمی انتخاب شد، درزمان ریاست جمهوری وی و وزارت کشوری آقای موسوی لاری، آقای احمدی نژاد انتخاب شد و این سلامت و سابقه آزادی انتخابات را نشان می دهد.
* شما سال 84 درعهد دوجانبه ای که داشتید به نفع آقای هاشمی کنار رفتید و البته آقای هاشمی هم اعلام کرده بود که اگر شما بیایید وارد انتخابات نمی شود، برای این دوره از انتخابات با آقای هاشمی مشورت کرده اید؟
درباره سال 84 بعدا گفتنی‌ها را می‌گویم
- در آن زمان شرایط خاصی وجود داشت و ایشان گفته بودند که اگر ولایتی بیاید من نمی آیم و بنده هم متقابلا اعلام کردم که اگر هاشمی بیاید من نخواهم آمد. بخشی از مسائل و مطالبی که مربوط به آن زمان است الان قابل گفتن نیست و انشاء الله در آینده خواهم گفت.
