الحاق ترکیه و عربستان به مذاکرات پنج به علاوه یک با ایران؟!

احمد داووداغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که قصد دارد حق مشارکت کامل در مذاکرات بین ایران و گروه پنج به علاوه یک را کسب کند. داووداغلو پیشنهاد کرد که فرمت گروه «پنج به علاوه یک» را به «پنج به علاوه سه» تغییر دهند تا این کار میسر شود. بدین ترتیب اعضای دایمی شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان و همچنین ترکیه و عربستان سعودی در مذاکرات با ایران حضور خواهند داشت. استانیسلاو تاراسوف سیاست پرداز روس در این باره می گوید: «دور بعدی مذاکرات میان نمایندگان گروه پنج به علاوه یک با ایران بر سر مسئله هسته ای ایران، در روز 26 فوریه در شهر آلماتی قزاقستان برگزار خواهد شد. طی روزهای آتی، قرار است که نماینده رسمی سازمان بین المللی انرژی اتمی به تهران سفر کند. طبق ارزیابی های نماینده رسمی وزارت خارجه روسیه، حضور نماینده سازمان می تواند گامی مهم در آماده سازی دور بعدی مذاکرات باشد. جو بایدن معاون رییس جمهور نیز خبرداد که امریکا آماده مذاکره با ایران در فرمت گفتگوهای دوجانبه و همچنین در گروه پنج به علاوه یک است. اگرچه تهران عدم آمادگی خود را برای گفتگوی دوجانبه با امریکا اعلام کرده، این جریان نشانه خوبی است. در حال حاضر غرب موضوع حمله نظامی به واحدهای اتمی ایران را از دستور کار روز خارج کرده است. ویکتوریا نولاند سخنگوی رسمی وزارت خارجه امریکا گفت که واشنگتن امیدوار است تهران با آمادگی کامل برای بحث و بررسی مسایل پیش رو در آلماتی حاضر شود. اگر چنین باشد، بعید نیست که در این دور مذاکرات برخی از مسایل حل و فصل شوند.

الحاق یکی دیگر از کشورهای منطقه یا گروهی از کشورها به روند مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران، می تواند ثمربخش باشد. بویژه اینکه ترکیه تجربه حضور موفق به عنوان میانجی در برقراری «پل ارتباطی» میان ایران و غرب را دارد. برگزاری مهمترین دور مذاکرات ایران با گروه پنج به علاوه یک در استانبول که سال گذشته انجام گرفت، این موضوع را اثبات کرد. تهران چندین مرتبه به صراحت درباره اعتماد سیاسی خود به آنکارا سخن گفته است. با این حال، امروز مناسبات تهران با آنکارا تغییر کرده است. زمانی که پیشنهاد برگزاری مذاکرات در استانبول مطرح شد، علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران گفت که ترکیه نمی تواند محلی برای برگزاری این مذاکرات باشد. به گفته تحلیل گران نیویورک تایمز، دلیل اصلی این واکنش ایران، موضع گیری ترکیه نسبت به دو مسئله بود: مسئله اول بحران سوریه و مسئله دوم استقرار سامانه موشکی پاتریوت در مرزهای این کشور است.

به نظر می رسد که تهران تصمیم گرفته در صورت لزوم با هر فرمتی وارد مذاکره با غرب شود، و بهتر است که این مذاکرات بدون حضور میانجی صورت بگیرد. بی دلیل نیست که گهگاه رسانه های جهانی اخباری راجع به آمادگی ایران برای گشایش نمایندگی واشنگتن در ایران و پروازهای مستقیم با امریکا منتشر می کنند.

ایران سعی دارد جامعه جهانی را نسبت به توانایی خود برای ساخت بمب متقاعد کند. و در عین حال به آنها بفهماند که شاید دست به کار ساختن بمب نشود. ایران می خواهد همچون ژاپن عمل کند، یعنی با وجود داشتن امکانات برای ساخت بمب اتمی، از ساخت سلاح خودداری نماید. همین مساله سبب می شود که جایگاه ایران تا حد یک قدرت هسته ای بالا برود و موقعیت ژئوپولیتیکی این کشور را در خاور میانه مستحکم کند. داووداغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز می خواهد در این جریان پیشدستی کرده و پیشنهاد می کند که ترکیه و عربستان سعودی در روند مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران حضور داشته باشند. اما سوال اینجاست. آیا آنکارا کمی دیر به این فکر نیافتاده است؟