ازدواج پدرخوانده و دخترخوانده ممنوع شد

مهر: لایحه حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، برای سازمان بهزیستی که از سال 88 تا به حال منتظر تصویب آن بود، لایحه پر پیچ و خمی به حساب می آمد. لایحه ای که 3سال در مجلس منتظر ماند و در دست نمایندگان دو دوره از مجلس چرخید تا بالاخره دیروز به تصویب رسید.

نمایندگان دیروز یک تبصره ماده 27 از این لایحه را تصویب کردند که بر اساس آن، ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است؛ مگر در شرایط خاص. شرایطی که دادگاه آن را مشخص می کند و در واقع بعد از مشورت با سازمان بهزیستی به این نتیجه می‌رسد که چنین ازدواجی به مصلحت فرزندخوانده است. اما تا قبل از تصویب این ماده اوضاع چطور بود؟

بر اساس قواعد شرع اسلام، منعی برای ازدواج پدرخوانده با دختری که به فرزندی پذیرفته وجود ندارد و دخترخوانده مادامی که اقدامی برای محرمیت او به پدرخوانده‌اش انجام نشود، به او نامحرم است و مثل هر نامحرم دیگری می تواند به عقد مرد درآید.

با این حال، توصیه تمام مراجع در چنین شرایطی اعمال محرمیت در فرزندخواندگی است که معمولا از طریق ازدواج و روابط نسبی اتفاق می افتد.

آیت الله‌العظمی خامنه ای، درباره حکم محرمیت فرزندخوانده می فرمایند: «فرزند خوانده حکم فرزند ندارد و با مرد و زنی که اورا بزرگ می کنند محرم نمی شود مگر به وسیله رضاع با مراعات شرایط آن و یا ازدواج پس از بلوغ و رشد و قبل از بلوغ با اذن حاکم شرع و رعایت مصلحت طفل عقد موقت اشکال ندارد.»

آیت‌الله مکارم شیرازی هم در پاسخ به استفتایی درباره محرم شدن فرزندخوانده به پدر می گویند: «هرگاه مرد پدرى داشته باشد و این دختر به ازدواج موقت او درآید بر این مرد و فرزندان او محرم مى‌شود و اگر پسرانى از همسر دیگر دارد صیغه موقت دختر را براى خودش بخواند تا براى پسرانش محرم شود ولى در این صورت نسبت به خودش بعد از پایان مدت عقد موقت، محرم نخواهد بود.»

آیت‌الله محمد سعید حکیم هم در پاسخ به استفتای مردی که دختری را به فرزندی پذیرفته اما این دختر از همسرش شیر نخورده است، می گویند: «بر تو محرم نمى‌شود و فامیل تو نمى‌شود و از تو ارث نمى‌برد و تو از آن ارث نمى‌برى و اگر بزرگ شود نمى‌توانى به او نگاه کنى.»

در پاسخ به استفتای دیگری که از آیت الله فاضل لنکرانی انجام شده هم ایشان گفته اند: «اگر کودک دختر شیرخواره باشد، با این روش ها به پدرخوانده محرم می شود:

1ـ شیر همسر انسان را بخورد، که در این صورت دختر رضاعى مرد مى شود.

2ـ شیر مادر مرد را بخورد، که در این صورت خواهر رضاعى مرد مى شود.

3ـ شیر خواهر مرد را بخورد، که دختر خواهر رضاعى مرد مى شود و یا شیر دختر خواهر مرد را بخورد.

4ـ شیر زن برادر مرد را بخورد، که دختر برادر رضاعى او مى شود و یا شیر دختر برادر او را بخورد.

5ـ اگر شیرخوار نباشد یا اگر شیرخوار است، افراد مذکور وجود ندارند مى توان به وسیله صیغه نکاح موقت بین دختر و پدر مرد یا پدر بزرگ او محرمیت ایجادکرد. که در این صورت این دختر، زن باباى مرد مى شود، ولى باید توجه داشت که اگر دختر نابالغ باشد، نکاح مذکور باید به اذن ولى شرعى او باشد. و در صورت نبودن ولى، باید از مجتهد جامع الشرایط اذن گرفت. و در هرصورت نباید صیغه محرمیت براى دختربچه مفسده داشته باشد. بلکه رعایت مصلحت او لازم است. کما اینکه اگر دختر بالغ باشد اذن پدر یا جد پدرى به احتیاط واجب معتبر است. و اگر کودک پسر و شیرخوار باشد، از راه هاى زیر مى توان بین او و زن (مادر خوانده) ایجاد محرمیت کرد:

1ـ شیر همان زن را بخورد، که فرزند رضاعى او مى شود.

2ـ شیر مادر زن را بخورد، که برادر رضاعى زن مى شود.

3- شیر خواهر زن را بخورد، که پسر خواهر رضاعى زن مى شود یا شیر دختر خواهر زن را بخورد.

4ـ شیر زن برادر زن را بخورد، که پسر برادر رضاعى زن مى شود یا شیر دختر برادرزن را بخورد.
... البته راه هاى دیگرى هم وجود دارد، که فعلا محل ذکر آنها نیست.»