وقتي امثال بيضايي کار نمي‌کنند، کوتوله‌ها وارد تئاتر مي‌شوند!

به گزارش «باني فيلم»،داريوش مؤدبيان (مترجم و کارگردان و بازيگر)، کوروش سليماني (بازيگر)، محمد خداوردي (دستيار اول کارگردان) و سهيلا غفاري‌‌راد (دستيار کارگردان و روابط عمومي گروه تئاتر «مردم») از حاضران اين نشست بودند. داريوش مؤدبيان کارگردان «قرارداد با مرگ» در پاسخ به پرسش خبرنگار «باني فيلم» در خصوص اينکه دليل جهاني شدن نويسندگاني چون مروژک چيست که حتي يک کارگردان ايراني نيز مي‌تواند آن را با توجه به شرايط و اقتضائات جامعه خود روي صحنه ببرد، گفت: اين نه فقط درباره مروژک بلکه درباره همه نويسندگان تئاتر نوين جهان مثل آلبي و ممت که آثارشان به زبان‌هاي مختلف دنيا ترجمه شده نيز صدق مي‌کند. همين طور در مورد ياسمينا رضا که نوشته‌هايش به سرعت تکثير مي‌شود و آثارش نه تنها در فرانسه که همزمان در همه دنيا روي صحنه مي‌رود. وقتي نمايشنامه «هنر» او را ترجمه و اول بار در راديو اجرا کردم، دو ترجمه ديگر هم به بازار آمد و اجراهاي همزمان پيدا کرد. حتي به اتفاق آقايان نصيريان و آييش همان 15 سال پيش قصد داشتم اين نمايش را براي احياي گروه تئاتر «مردم» روي صحنه ببرم که البته اين اتفاق نيفتاد. آيا اين نشر و تکثير آثار ناشي از تبليغات غرب درباره صاحبان فرهنگي خودشان است؟ که پاسخ از جهاتي مي‌تواند مثبت باشد، اما دليل اصلي اين اتفاق را بايد در خود متن جستجو کرد. مروژک مي‌گويد: هنر من هنر تفسيرکننده نيست، تغيير‌دهنده است، چون اعتقاد دارد که تفسيرها پايداري چنداني ندارند. تئاتر نوين در پي تغيير است. مروژک به عنوان اصل مهم نمايشي و دراماتيک بيش از هر چيز بر موقعيت تکيه دارد. هر نمايشنامه از سه محور اصلي و بنيادين تشکيل مي‌شود که همچون تثليث شکل مقدسي هم پيدا مي‌کند: 1- داستان- مضمون، 2- شخصيت نمايشي و 3- موقعيت.

مؤدبيان در اين باره افزود: هر کدام از نويسندگان معمولاً روي يکي از اين محورها تکيه و تأکيد بيشتري دارد. گاهي داستان برجسته مي‌شود و گاه شخصيت يا موقعيت اهميت بيشتري پيدا مي‌کند.

تئاتر نوين پس از انديشه تغيير- که بيشتر با برشت دامن زده مي‌شود- مي‌گويد که تغيير در موقعيت به وجود مي‌آيد و امکان‌پذير مي‌شود، چون موقعيت بر اصول و کنش متقابل استوار است. براي همين است که با يک داستان ساده و دو شخصيت، اما با استفاده از کنش متقابل مي‌توانيد يک نمايش برگزار کنيد. کاري که مروژک در «قرارداد» مي‌کند. مرحله بعدي هويت نگاري موقعيت است، چون در موقعيت است که ما شخصيت را مي‌شناسيم. موقعيت هويت نگارترين عنصر تئاتري است که در همان پيچش‌هاي داستان وجود دارد. بنابراين با موقعيتي مواجهيم که تعميم‌پذير است و همين ويژگي‌ است که آن را جهاني مي‌کند، زيرا از زمان و مکان خارج است.

مترجم، کارگردان و بازيگر «قرارداد با مرگ» در ادامه گفت: ژان پل‌سارتر نخستين کسي است که پس از برشت سعي مي‌کند موقعيت نمايشي را تعريف کند و آن را با نمايشنامه‌هايي که مي‌نويسد، تطبيق دهد.

سارتر بيش از هر نويسنده‌اي واژه موقعيت را به کار مي‌برد. او حتي نام مقالات و رساله‌هايش را هم «موقعيت» مي‌گذارد و مجموعه نوشته‌ها و سخنراني‌هايش با موضوع تئاتر را در کتابي با عنوان «تئاتر موقعيت» گردآوري مي‌کند. خود سارتر در جايي گفته: تئاتر نوين، تئاتر موقعيت است.

نمايش «قرارداد با مرگ» نوشته اسلاومير مروژک، با ترجمه و کارگرداني داريوش مؤدبيان و بازي داريوش مؤدبيان و کوروش سليماني هر شب ساعت 21 در سالن استاد سمندريان تماشاخانه ايرانشهر روي صحنه مي‌رود.