اکونوميست: چه کسي، چگونه و از چه راهي به سوريه سلاح مي‌فرستد؟

با در نظر داشتن تصميم آمريکا به کمک تسليحاتي به شورشيان سوري، نشريه اکونوميست به بررسي نقشه کنترل مناطق مختلف سوريه از جانب نيروهاي درگير، راههاي رساندن سلاح به شورشيان و عواقب آن پرداخته است.

با در نظر داشتن تصميم آمريکا به کمک تسليحاتي به شورشيان سوري، نشريه اکونوميست به بررسي نقشه کنترل مناطق مختلف سوريه از جانب نيروهاي درگير، راههاي رساندن سلاح به شورشيان و عواقب آن پرداخته است.

به گزارش «تابناک» و به نقل از اکونوميست، يکي از موانع تصميم دولت اوباما به دادن سلاح به مخالفان دولت سوريه ترس ار مقصد نهايي اين سلاح‌ها است. اکنون دولت اوباما تصميم دارد از طريق سليم ادريس ژنرال فراري ارتش سوريه جريان سلاح را به اين کشور راه بيندازد ولي با وجود اين، اطميناني از مقصد نهايي سلاح‌ها وجود ندارد. اکنون جريان سلاح به سوريه چنان گسترده شده است که کسي نمي‌تواند به دقت طرف دريافت کننده سلاح‌هاي ارسالي را پيدا کند.

مسير اصلي ارسال سلاح از سريق ترکيه به شمال سوريه است که مخالفين مناطق وسيعي و از جمله همه گذرگاه‌هاي مرزي با ترکيه را در کنترل خود دارند. بيشتر محموله‌هاي سلاح به وسيله قطر و از مبدا ليبي تامين مي‌شود. عوامل اطلاعاتي ترکيه محموله‌ها را همراهي مي‌کنند تا به گروه‌هاي مورد نظر و از جملهگروه بزرگ لواءالتوحيد در حلب تحويل داده شود تا از طريق سلسله مراتب اين گروه توزيع شود.

بنا به گفته شورشيان سوري، سياست نرم دولت ترکيه اجازه مي‌دهد که افراد حامي شورشيان سوري نيز بتوانند سلاح به سوريه قاچاق کنند. بخشي از اين سلاح از ليبي و بخشي ديگر توسط شيوخ ثروتمند در حاشيه خليج فارس تامين مي‌شود. يک بازار سياه فعال نيز وجود دارد. همين بازار سياه منبع تامين بعضي اقلام پيشرفته براي شورشيان سوري است. نيويورک‌تايمز گزارش کرده است که قطر علي‌رغم مخالفت‌هاي آمريکا تعدادي سلاح دوش پرتاب ضد هوايي در اختيار شورشيان گذاشته است.

تا پيش از اين دولت آمريا به طور رسمي از طريق همين مسير در شمال سوريه، اقلام غيرکشنده و از جمله غذا و تجهيزات مخابراتي در اختيار شورشيان مي‌گذاشت. ولي احتمالا تصميم خود براي ارسال سلاح به سوريه را از طريق مسير دوم در جنوب سوريه و از راه کشور اردن عملي خواهد ساخت.

سال گذشته که دولت عربستان سعودي از بي‌پروايي قطر در ارسال سلاح به تندروترين گروه‌هاي تروريستي در سوريه نگران شده بود، پايگاه‌هاي خود را از ترکيه به اردن منتقل کرد. سعودي‌ها سال گذشته با کمک عوامل سي‌آي‌اي براي شورشيان در جنوب سوريه سلاح فرستادند هر چند که شورشيان در جنوب به پيشرفت چنداني دست پيدا نکرده‌اند. اين سلاح‌ها که از کرواسي خريداري شده بود از جنوب و شهر درعا به گروه‌هاي شورشي تحت عنوان لواءالاسلام تحويل داده شد.

اردن بر مرز خود با سوريه به دقت تمرکز کرده است تا از بازگشت سلاح‌ها به خاک اين کشور و رسيدن آن به دست مخالفان دولت اين کشور جلوگيري کند. گفته مي‌شود سلاح‌هاي ارسالي از راه اردن کمتر از مسير ترکيه است.

چگونگي هماهنگي بين شورشيان در جنوب و شمال سوريه روشن نيست. هيو گريفيث از موسسه تحقيقات در استکهلم سوئد از افزايش پروازها از اردن به ترکيه خبر مي‌دهد. اين بدان معناست که سعودي‌ها هنوز بخشي از سلاح‌هاي خود را از راه شمالي مي‌فرستند.

کانال‌هاي کوچکتر ارسال سلاح به سوريه نيز وجود دارد. وسام حسن رئيس سابق دستگاه اطلاعاتي لبنان که در انفجاري در ماه اکتير گذشته در بيروت کشته شد، متهم است که حداقل يک محموله سلاح را از راه لبنان به سوريه فرستاده است، اما مسير لبنان مسيري است که تنها قاچاقچيان مي‌توانند از آن استفاده کنند و دولتها به طور مستقيم امکان استفاده از آن را ندارند. حجم محدودي از سلاح نيز از طريق استان مرزي ديرالزور و از طريق کشور عراق به دست شورشيان و به خصوص تندروترين آنها مي‌رسد.

آمريکايي‌ها احتمالا مسير جنوبي و از طريق اردن را براي ارسال سلاح به شورشيان انتخاب خواهند کرد. در جنوب سوريه، منطقه تحت کنترل شورشيان کوچکتر است، عناصر افراطي کمتري در آن حضور دارند و ماموران اطلاعاتي اردني و اسرائيلي با اين منطقه آشنايي خوبي دارند. آمريکا هم اکنون، هفتصد نظامي، همراه با جنگنده‌هاي اف-16 و موشک‌هاي پاتريوت را در اردن مستقر کرده است.

مساله مهم در اين ميان، ان است که ارسال سلاح از مسيرهاي مختلف نتايج متفاوتي دارد. ارسال سلاح به شمال سوريه مي‌تواند به اهداف سياسي آمريکا در سوريه کمک بهتري بکند. شورشيان منطقه وسيع‌تري را در اختيار دارند که به فرماندهان انها و از جمله عبدالجبار العقيدي فرمانده آنها در حلب امکان داده است که در داخل سوريه فعاليت کنند. گروه موسوم به ائتلاف ملي سوريه که اصلي‌ترين تشکيلات سياسي مخالفين است، پيشنهاد کرده است که در صورت فراهم شدن امکان حفاظت از انها در مقابل حملات نيروهاي دولتي، دولت مخصوص خود را در اين منطقه بر پا کند.

به همين سبب است که عده‌اي معتقدند که آمريکا بايد به هر دو جبهه شمالي و جنوبي سوريه و آن هم سلاح‌هاي پيشرفته‌تر ارسال کند. اين مساله تا حد زيادي به امکان نظارت آمريکا بر مسير ارسال سلاح بستگي دارد. در دهه 1980 ميلادي، وقتي که آمريکا به افغانها سلاح مي‌داد، تنها حدود پنجاه نفر از عوامل اطلاعاتي سي‌آي‌اي بر جريان سلاحي نظارت داشتند که عربستاني تهيه مي‌کردند و به وسيله عوامل سرويس‌هاي اطلاعاتي پاکستان توزيع مي‌شد.

با توجه به گزارش اکونوميست، به نظر مي‌رسد که همچنان تامين سلاح براي شورشيان سوري که گروه‌هاي افراطي وهابي زيادي در ميان آنها وجود دارد تحت تاثير رقابت‌هاي کشورهاي عرب حاشيه خليج فارس از سويي و بي‌پروايي ايالات متحده در همکاري با چنين گروه‌هايي ادامه خواهد يافت. اين در حالي است که همچنان بعضي کشورهاي اروپايي نيز با توجه به عواقب خطرناک چنين اقدامي با ارسال سلاح براي شورشيان سوري مخالف هستند.