آیا تهران واقعاً قصد بستن تنگه هرمز را را دارد؟/اخطار اوباما به ایران از طریق کانال های ارتباطی

 اندیشکده «شورای سیاست خارجی آمریکا»  نوشت: همزمان با کمرنگ شدن اهمیت عراق و افغانستان برای طراحان راهبرد نظامی و دیپلمات‌های آمریکایی، ایران آماده است تا جای آنها را به عنوان نگرانی امنیتی اصلی برای آمریکا و متحدانش پر کند. اهداف اتمی ایران و حمایت این کشور از نیروهای شیعه در منطقه برای آمریکا، نیروهای مستقر این کشور و کشورهای متحد خطرات چشمگیری به وجود آورده است. بر عملیات‌های زمینی ایران تمرکز زیادی شده است ولی سازماندهی دریایی جدید و پیشرفت نیروهای دریایی این کشور نیز موجب به وجود آمدن چالش‌های مشکل سازی شده است.


به گزارش سرویس بین الملل سایت خبری تیک Tik.ir، حکومت ایران در سال 2007 و در پاسخ به افزایش فشارهای بین‌المللی ناشی از برنامه اتمی‌اش روند سریع مدرن سازی و بازسازماندهی را در «نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران» و «نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» به اجرا نهاد. رهبر ایران، «آیت‌الله علی خامنه‌ای» در آن زمان مشخصاً موقعیت ایران در منطقه را به گسترش و توسعه این توانایی‌های دریایی مرتبط دانست. به گفته فرمانده «نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران» ، امیر دریادار «حبیب الله سیاری»، ایران قصد دارد نفوذ خود را بر مثلث راهبردی دریایی که از باب المندب در جنوب یمن تا تنگه هرمز و تنگه مالاکا در اقیانوس هند را در بر می‌گیرد گسترش دهد.

در نتیجه این اتفاقات، سیاست گذاران آمریکایی با سؤالاتی راهبردی مواجهند که ۲ وجه را در بر می‌گیرد: آیا ایران از توان داخلی برای ایجاد نیروی دریایی کافی جهت برآوردن این اهداف برخوردار است، و آیا نیروی دریایی ایران می‌تواند از نظر تاکتیکی و ابزاری تا جایی تکامل پیدا کند که قادر باشد تنگه هرمز را ببندد؟

پدافند ایران از سه موضوع مهم عمده نشئت می‌گیرد: دست یابی به خودکفایی، تبدیل شدن به یک قدرت منطقه‌ای، و بازدارندگی محکم در مقابل حملات. راهبرد کلی پدافند دریایی ایران شامل جلوگیری از دسترسی دشمن به شاه‌راه‌های آبی، و در نتیجه جلوگیری از دسترسی به خطوط ساحلی کشور می‌شود.

ایران چهار منطقه راهبردی دریایی در اختیار دارد- خلیج عمان، تنگه هرمز، خلیج فارس و دریای خزر- اما موقعیت این کشور به طور اخص در تنگه هرمز قوی است و همین امر به ایران توان بالقوه آن را داده که اقتصاد جهان را دچار اختلال کند. تنگه هرمز راه آبی باریکی است که آستانه ورود به خلیج فارس از خلیج عمان و نهایتاً دریای عرب را تشکیل می‌دهد.

 تنگه هرمز در کم عرض ترین نقطه 22 مایل دریایی عرض دارد و در مرز آبی ایران و عمان قرار دارد. در مسیر تنگه دو خط حمل و نقل وجود دارد، که هر مسیر یک راه را به خود اختصاص داده است. هر خط 2 مایل عرض دارد و خطوط توسط یک حائل دو مایلی از هم جدا شده‌اند. در تنگه هرمز آسیب پذیری رو به فزونی متوجه کشتی‌های ورودی و خروجی است چرا که آن‌ها باید از میان آب‌هایی بگذرند که بالقوه ممکن است مین گذاری شده باشند و در تیررس تسلیحات متعدد، از جمله موشک‌های پدافند ساحلی کروز، قرار دارند.

ایران همچنین با توجه به عمق آب و ماهیت محدود خلیج فارس تاکتیک‌هایی اتخاذ کرده است که در آن آب‌های کم عمق که بیشتر برای شناورهای کوچک مناسبند انجام بسیاری از مانورها را با مشکل مواجه می‌کند. از آن‌جا که عرض خلیج در بسیاری از مناطق کمتر از 100 مایل دریایی است موشک‌های پدافند ساحلی کروز می‌توانند به طور بالقوه به کشتی‌های خطوط دریایی عمیق تر هم دسترسی داشته باشند.

ایران برای حفاظت از این مناطق نیروی دریایی خود را تغییر و گسترش داده است. تغییر مکان نیروهای مهم «نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی» به سمت خلیج عمان و تمرکز قایق‌های تندرو، قایق‌های انتحاری و سکوهای پدافند موشکی ساحلی واقع در تنگه هرمز و خلیج فارس «سپاه پاسداران» موجبات دفاع لایه‌ای را فراهم کرده‌اند.

امیر دریادار «حبیب الله سیاری» ، فرمانده «نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی» گفته است که پایگاه‌های جدید نیروی دریایی تا سال 2015  از بندرعباس در نزدیکی تنگه هرمز تا بندر پاسا در نزدیکی مرز پاکستان گسترده خواهند شد. همین طور امیر دریادار «مرتضی صفری»، فرمانده «نیروی دریایی سپاه پاسداران» خواستار تشکیل پایگاه منطقه چهارم دریایی در عسلویه شده تا بتوان از این طریق خلیج فارس را بهتر فرماندهی کرد.

مجموعه این امتیازات پدافند قوی ایران را تشکیل می‌دهد. با این همه در مورد توان و خواست ایران برای بستن تنگه هرمز تردیدهایی وجود دارد. ایران سابقه استفاده از تهدید و فشار برای بازدارندگی را دارد و بیشتر ناظرین بر این اعتقادند که ایران از این تهدید بهره برداری می‌کند ولی قصد ندارد واقعاً به انجام آن مبادرت ورزد و صرفاً می‌خواهد مباحثات بین‌المللی در رابطه با پاسخ به برنامه اتمی‌اش را سمت و سو دهد.

مقامات آمریکا علناً و به کرات اعلام کرده‌اند که هر گونه تلاش ایران برای بستن تنگه را برنخواهند تابید و در واکنش جهت بازگشایی این شاه راه آبی اقدام خواهند کرد.

«لئون پانتا» ، وزیر دفاع وقت آمریکا در 8 ژانویه 2012 در مصاحبه‌ای با برنامه «رو در رو با ملت» از شبکه «سی.بی.اس» اعلام کرد « ما بستن تنگه هرمز را تحمل نخواهیم کرد. این موضوع خط قرمز دیگری برای ما به حساب می‌آید و ما به آن واکنش نشان خواهیم داد».

در همان مصاحبه ژنرال «مارتین دمپسی»، رئیس ستاد مشترک آمریکا گفت «ما بستن تنگه هرمز را اقدامی غیرقابل تحمل عنوان کرده‌ایم. و این موضوع صرفاً برای ما غیرقابل تحمل نیست، بلکه جهان هم آن را تحمل نخواهد کرد. اما ما اقدام نظامی را انجام خواهیم داد تا تنگه هرمز را بازگشایی کنیم».

گفته می‌شود دولت «اوباما» نیز از طریق کانال‌های بسته ارتباطی همین اخطار را به ایران داده است. بیشتر کارشناسان و ناظران با توجه به سابقه تاریخی بر این اعتقادند که آمریکا در مقابل هرگونه تلاش ایران در جهت ایجاد اختلال یا مداخله در جریان آزاد تجارت در تنگه هرمز اقدام عملی نشان خواهد داد.

در نهایت می‌توان گفت تهدیدات ایران در راستای اعمال قدرت به هدف غرور ملی و امنیت کشور انجام می‌شود.

با این همه غرب باید همچنان به توانایی ایران در مختل کردن حمل و نقل در منطقه خلیج فارس توجه جدی داشته باشد. اگر اهداف اتمی حکومت ایران را کنار بگذاریم این تهدید جدی‌ترین تهدیدی است که ایران می‌تواند با استفاده از آن باج گیری کند چرا که ایران در موقعیت راهبردی قرار دارد و می‌تواند به طور بالقوه اثر مخربی بر اقتصاد جهانی بر جای بگذارد. اگر ایران این تهدید را به عمل برساند هر گونه تلاش برای بازگرداندن مبادلات و حمل و نقل به حالت عادی مستلزم تلاش بسیار و هزینه برای آمریکا و متحدان بین‌المللی‌اش خواهد بود.