چه کسي محسود را کشت؟

روز جمعه حکيم الله محسود، توسط يک پهپاد آمريکايي در روستايي در 5 کيلومتري شمال ميرانشاه، شهر مهم وزيرستان شمالي کشته شد. واکنش ها هنوز به کشته شدن محسود ادامه دارد. اسلام آباد، سفير آمريکا را احضار کرده و طالبان نيز قسم خورده اند که انتقام خون وي را بگيرند. پاکستان در اين باره اعلام کرده است که اقدام آمريکا ناديده گرفتن تلاش هايي است که اسلام آباد در راستاي برقراري صلح در منطقه مي کند. در همين حال به گزارش بي بي سي حملات هواپيماهاي بدون سرنشين آمريکايي در داخل مرزهاي پاکستان، روابط ميان دو کشور را متشنج کرده است. چودهري نثار علي خان، وزير امورخارجه پاکستان در پي انتشار خبر کشته شدن حکيم الله محسود گفت: "کشتن محسود فقط مرگ يک نفر نبود، بلکه مرگ تلاش ها براي برقراري صلح بود." وزير خارجه پاکستان همچنين گفته که دولتش تمامي همکاري هاي دو جانبه با آمريکا را بازبيني خواهد کرد. عمليات کشتن حکيم الله محسود تنها يک روز پيش از سفر هيئتي متشکل از مقام هاي پاکستاني به وزيرستان شمالي روي داد که قرار بود طي آن مذاکرات صلح با رهبر طالبان پاکستاني پيگيري شود. همزمان پرويز رشيد، وزير اطلاعات پاکستان گفته "آمريکا تلاش کرد تا با اين حمله مذاکرات صلح را نشانه بگيرد اما ما نخواهيم گذاشت که اين تلاش ها بي ثمر بماند." اما سوالي که براي بسياري مطرح مي شود شايد اين باشد که چرا پاکستان چنين واکنشي به از بين رفتن يک رهبر پرقدرت طالبان که مسئول بسياري از خشونت ها در اين کشور بوده، نشان داده است؟ در حالي که از بين رفتن رهبران اصلي و پرقدرت طالبان پاکستان، البته منافع زيادي براي اين کشور دارد، به ويژه به خاطر نقش آن در مهار خشونت و اينکه به طور بالقوه انسجام تشکيلاتي طالبان را برهم مي زند. اظهار نگراني دولت پاکستان از کشته شدن فردي مانند محسود، نيز بيشتر جنبه مصرف داخلي دارد. احساسات ضد آمريکايي در اين کشور بالاست و موضع رسمي دولت پاکستان هم مخالفت با حملات هواپيماهاي بدون سرنشين است. اين در حالي است که حمله اخير، شهروندان پاکستان را، به مانند ديگر قربانيان حملات پهپادها کشته است. اما اين ها همه ظاهر ماجراست.

تحليلگران معتقدند، دست پنهان سرويس هاي امنيتي پاکستان در ترور محسود ديده مي شود. به رغم ادعاهايي که مي شود کشته شدن حکيم الله محسود، رهبر گروه "تحريک طالبان پاکستان" نه تنها مانعي در مذاکرات پاکستان و طالبان ايجاد نمي کند بلکه روند اين مذاکرات را نيز تسهيل مي کند. با کشته شدن حکيم الله محسود، با نفوذترين گروه هاي طالبان پاکستان، گروه هايي هستند که به برقراري مذاکرات صلح با دولت پاکستان تمايل دارند. يکي از اين گروه ها، وفاداران به ولي رحمان هستند که رهبري شان را در حال حاضر خان سعيد به عهده دارد. خان سعيد که به مذاکره با اسلام آباد تمايل دارد، روز شنبه به سمت رهبري "تحريک طالبان پاکستان" انتخاب شد. گروه با نفوذ ديگر طالبان پنجاب به رهبري عصمت الله معاويه است که آشکارا از پيشنهاد صلح نواز شريف، نخست وزير پاکستان، استقبال کرد و به همين دليل از سوي رهبري "تحريک طالبان پاکستان" برکنار شد. هرچند طالبان پنجاب ديگر نمي تواند اميدوار به سلطه بر "تحريک طالبان پاکستان" باشد اما نيروي پرقدرتي است که مي تواند نيروي انساني بسيار آزموده و با انگيزه اي براي طالبان پاکستان و افغانستان تامين کند.

شايد از همين رو است که دويچه وله از اختلاف ميان سران طالبان بر سر تعيين جانشين رهبر طالبان پاکستان خبر داده است. به گزارش اين شبکه شوراي "تحريک طالبان پاکستان" روز شنبه خان سعيد را به عنوان جانشين حکيم الله محسود، رهبر طالبان پاکستان منصوب کرد. ولي مخالفت برخي از گروه ها با اين تصميم، طالبان را دچار بحران رهبري کرده است. يک فرمانده طالبان در گفت وگويي تلفني با خبرگزاري آلمان اعلام کرد که چند گروه طالبان اين تصميم شوراي مزبور را نپذيرفته اند. بنابراين رايزني شورا براي تصميم گيري قطعي در اين زمينه از روز يکشنبه (۳ نوامبر) نيز ادامه يافت. سرانجام روز گذشته شهيد الله شهيد، سخنگوي اصلي اين گروه شبه نظامي اعلام کرد که هنوز جانشين دائمي به جاي حکيم الله محسود تعيين نشده است. وي در گفت وگو با خبرگزاري فرانسه عنوان کرد: عصمت الله شاهين بيتاني، رئيس شوراي عالي به عنوان رهبر موقت گروه تعيين شده است. بيتاني رئيس شوراي مرکزي است که به حکيم الله محسود نزديک بود و به عنوان جانشين دائمي بالقوه از وي ياد مي شود. وي همچنين در خصوص انتخاب جانشين حکيم الله محسود گفت که ظرف روزهاي آتي تصميماتي اتخاذ خواهد شد.