زمان خط قرمز ما نیست

مذاكرات ایران و 1+5 در وین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، پیش‌بینی می‌شود این مذاكرات سه روز ادامه پیدا كند اما آنچه همگان باید بدانند این است كه چرا دو طرف مذاكره كننده و كارشناسان، این دور از مذاكرات را حیاتی و نتایج آن را تاثیرگذار تلقی می‌كنند؟ بااهمیت بودن مذاكرات از آن روست كه دو طرف در وین قرار است برای رسیدن به راه‌حل نهایی و نقشه جامع پشت میز مذاكره بنشینند.

تاكنون مواردی كه بر سر آنها توافق شده است گفت‌وگوهای ابتدایی تلقی می‌شوند و شاید بتوان اینگونه استنباط كرد كه گفت‌وگوهای قبلی پیش‌زمینه ایجاد اعتماد بین طرفین بوده است البته در دور اول گفت‌وگو‌ها طرف مقابل در این زمینه نمره قبولی دریافت نكرده است. به واقع می‌توان اینگونه ادعا كرد كه 1+5 نتوانسته است اعتماد مردم ایران را نسبت به آینده مذاكرات جلب كند.

 به دلیل اینكه از دور گذشته مذاكرات تا به امروز دو بار شركت‌های ایرانی را به روند تحریم‌های گذشته اضافه كرده است بنابراین از این جهت می‌توان گفت طرف مقابل نتوانسته نمره قبولی دریافت كند. از جهت دیگر ادبیات طرف مقابل از روزی كه توافق ژنو رخ داد تا به امروز تغییرات جدی كرده است. باید در نظر داشت كه نشست‌های قبلی دور مقدماتی مذاكرات بود و این مقدمه كمك كرد تا همكاری‌های بلندمدت و جامع، زمینه‌ای برای بروز و ظهور داشته باشد.

باید دانست كه این پرونده از ابتدا در مسیر غلطی قرارگرفت و وقتی كه از آژانس به شورای امنیت با فشار آمریكا منتقل شد به یك معنا می‌توان گفت روند در پیش گرفته شده موجب شد كه این پرونده به مدت 8 -9سال در مسیری قرار بگیرد كه به عقیده بسیاری از كارشناسان یك مسیر غلط و هزینه‌زاست. از حدود 6 ماه پیش طرفین تلاش می‌كنند كه این پرونده در مسیر واقعی خود قرار بگیرد و این نشان می‌دهد در حال حاضر دو طرف علاقه دارند كه پرونده هسته‌ای ایران به مسیر صحیح خود هدایت شود. البته گفتنی است طرف مقابل باید اراده سیاسی از خودش نشان دهد.

 همچنین این دور از مذاكرات از آن جهت حائزاهمیت است كه در این دو سه روزی كه قرار شده مذاكرات برگزار ‌شود چشم‌انداز آینده مورد بررسی قرار خواهد گرفت و بیشتر نوعی از مدالیته كار مورد بررسی قرار می‌گیرد. این بار دو طرف رویكردهای خودشان را برای گفت‌وگوهای آتی مطرح می‌كنند و باید گفت اگر در این دو سه روز انحرافی در اهداف مذاكره پیش بیاید قطعا طرفین را از رسیدن به نتیجه نهایی دور می‌كند.

جمهوری اسلامی ایران تاكنون شفافیت لازم را از خود نشان داده و خانم كاترین اشتون در جلسه شورای امنیت از همكاری ایران قدردانی كرده است. گزارش‌هایی هم كه آژانس در طول 6 ماه گذشته ارائه كرده نشان‌دهنده همكاری كامل ایران با این نهاد و مدیریت كامل حركت هسته‌ای كشور است. همچنین مذاكرات وین را می‌توان هم از بعد بیرونی و هم از بعد درونی نگریست، از بعد درونی همه گروه‌ها و جناح‌ها به اهمیت مذاكرات وین واقفند و تقریبا كسی نیست كه نداند چقدر این مذاكرات هسته‌ای حائزاهمیت است و همچنین كسی نیست كه نداند توفیق در این مذاكرات چقدر به نفع منافع ملی و حقوق هسته‌ای كشور است؛ طبعا در سوی مقابل شكست این مذاكرات نیز هم به ضرر منافع ملی کشورمان و هم به ضرر منافع کشورهای 1+5 بخصوص آمریکا تمام می‌شود. البته باید ادعا كرد به بن‌بست رسیدن مذاكرات فاجعه محسوب نمی‌شود.

 این پیام غلطی است كه غربی‌ها گرفته‌اند و جمهوری اسلامی ایران باید حتما با توفیق از این جلسه بیرون بیاید البته توفیق در این مذاكرات حتما در جهت منافع كشور و حقوق ملت ایران تعریف می‌شود و ناكامی مطمئنا خواست هیچ طیف و گروه دلسوزی نیست. بنابراین و باتوجه به اهمیت این موضوع لازم است كه همه گروه‌های سیاسی و غیرسیاسی کشور از هر طیف و سلیقه‌ای از این مذاكرات حمایت كنند. البته این بدان معنا نیست كه اگر انتقادی وجود دارد مشفقانه گفته نشود.

 همگان می‌بینند كه وندی شرمن در كنگره ادعا می‌كند كه نمی‌خواهد بخشی از مذاكرات هسته‌ای با ایران را در اختیار نمایندگان قرار دهد چون اینگونه استدلال می‌كند كه برخی از افراد ممكن است در بیرون از آمریكا از این اطلاعات سوءاستفاده كنند. به همین ترتیب مسئولان ایرانی هم می‌توانند در فضای دوستانه برخی از مطالب حساسیت‌زا را بیان نكنند. از جهت بیرونی اروپا و آمریكا اكنون این پیام را دریافت كرده‌اند كه تحریم‌های آنها راه به جایی نمی‌برد چنانكه در تصمیمات ایران هیچ تاثیری نداشته است البته هیچ یك از مسئولان ایرانی دچار توهم نیستند و می‌دانند تحریم‌ها مشكلاتی را ایجاد كرده است اما در روند تصمیم‌گیری مقامات كشور تاثیر چندانی نداشته است. به سبب ایجاد فرصت‌ها در شرایط فعلی باید اذعان كرد كه برای كشوری به نام جمهوری اسلامی تحریم‌ها نه تنها یك بحران محسوب نمی‌شود بلکه فرصت دانسته می‌شود. به تصور كارشناسان طرف غربی به خوبی به این مطلب آگاهی دارد که شرایط فعلی تحریم‌ها در مقابل ایران ناكارآمد است و اهداف آنها را تامین نمی‌كند. اكنون باید رویكرد 1+5 حل و فصل موضوع باشد، نه تلاش برای كسب امتیازات بیشتر؛ اهمیت كار تیم هسته‌ای ایران نیز این است كه این مطلب را به صورت كاملا واضح و مشخص به نمایندگان 1+5 منتقل كند؛ طرح مسائلی مانند راكتور اراك، فردو یا موشك‌های بالستیك كمكی به حل این پرونده نخواهد كرد.

 همچنین این پیام مهم باید به آنها برسد كه ما برای رسیدن به نتیجه تحت فشار زمان نیستیم؛ قرار دادن محدوده زمانی نباید مذاكره‌كنندگان كشور را مستاصل كند. طرف مقابل فكر می‌كند كه ایران نیاز دارد دریك ظرف محدود زمانی به نتیجه برسد بنابراین تلاش می‌كند ایران را تحت فشار بگذارد. در حالی كه این‌گونه نیست. البته هر چقدر مذاكرات كوتاه‌تر شود طبیعتا به نفع دو طرف است اما بدین معنا نیست كه زمان، خط قرمز ماست.

 * سخنگوی اسبق وزارت خارجه /منبع: آرمان