کواکبیان: سیره عملی امام خمینی(ره)؛ تجلی اعتدال در میان زمامداران است

دبیرکل حزب مردمسالاری درباره مؤلفه‌های اعتدال و عقلانیت در مکتب امام(ره) گفت: ایشان عملا نشان دادند جناح‌ها و جریان‌های سیاسی انقلاب با برادری و درنظر گرفتن اصل اخوت می‌توانند در کنار هم فعالیت و خدمت کرده و از رفتارهای افراطی و تفریطی پرهیز کنند.

مصطفی کواکبیان، دبیرکل حزب مردمسالاری و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره نسبت اعتدال و عقلانیت با مکتب و سیره امام خمینی(ره) گفت: در این رابطه از دو زاویه می‌توان بحث کرد؛ یکی دیدگاه‌های نظری و اندیشه‌ای امام خمینی(ره) و به عبارت دیگر مکتب سیاسی امام خمینی(ره) در حوزه حکومت، اداره جامعه، نظم سیاسی و دولت است و زاویه دیگر رفتار و سیره عملی حضرت امام(ره) است.

وی ادامه داد: من معتقدم هم از بعد نظری و هم از بعد سیره عملی در یک دیدگاه کلی و اجمالی می‌توان 5 نکته را درباره اعتدال و عقلانیت در مکتب امام(ره) مطرح کرد.

حاکمیت عقلانی و منطقی در نظام سیاسی ولایت فقیه در نگاه امام(ره)

کواکبیان اظهار کرد: نکته اول اینکه امام خمینی(ره) بحث حاکمیت عقلانی و منطقی در نظام سیاسی ولایت فقیه را بارها گوشزد کردند و به همه جناح‌ها و کنشگران سیاسی نیز دائما برخورد منطقی و عقلانی با یکدیگر را یادآوری می‌کردند.

وی با اشاره به پیام امام(ره) در منشور برادری گفت: در این پیام، امام(ره) تاکید دارند که اختلاف سلیقه می‌تواند وجود داشته باشد اما این اختلاف سلیقه نباید به تقابل و درگیری منجر شود. یعنی امام(ره) اختلاف سلیقه را به عنوان یک امر طبیعی می‌پذیرند و حتی اشکال و انتقاد کردن را امری طبیعی تلقی می کنند و بالاتر از آن، انتقاد و تخطئه را یک موهبت و هدیه الهی می دانند، اما به شرطی که به  تقابل و نزاع نیانجامد.

دبیرکل حزب مردمسالاری عنوان کرد: نکته دوم اهمیت توجه به اصل اخوت در رفتار میان جریانات سیاسی و تعامل مثبت و منطقی در برخورد با حکومت است که یکی دیگر از مواردی است که در سیره عملی امام خمینی(ره) قابل مشاهده است.

کواکبیان با بیان اینکه امام(ره) اهمیت ویژه‌ای برای مسئله تعادل‌بخشی میان نیروها و جریانات سیاسی انقلاب قائل بودند، یادآور شد: به عنوان نمونه در دفتر امام(ره) هم مرحوم آیت‌الله توسلی و هم آیت‌الله رسولی محلاتی حضور داشتند و عملا امام(ره) نشان دادند جناح‌ها و جریان‌های سیاسی انقلاب با برادری و درنظر گرفتن اصل اخوت می‌توانند در کنار هم فعالیت و خدمت کنند تا تعادل در عرصه سیاسی از این طریق حفظ شود و جناح‌ها از رفتارهای افراطی و تفریطی پرهیز کنند.

امام(ره)؛ نقطه ثقل جناح‌های سیاسی

استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: در واقع امام(ره)، خود، تعادل‌بخش و مرکز ثقل همه جناح‌های سیاسی بودند، یعنی می‌خواستند جناح‌ها با هم برادری و اخوت داشته باشند و خودشان نقش پدری و هدایتی همه جریان‌های سیاسی را داشتند.

وی با ذکر اینکه اهمیت حاکمیت قانون نکته سوم در نگاه اعتدالی امام(ره) است عنوان کرد: امام(ره) تاکید زیادی بر رفتار مطابق قانون از سوی همه جریانات سیاسی داشتند. در این راستا ایشان یک بار با عتاب، خطاب به امثال بنی صدر گفتند که شما باید قانون و شرع را مبنا قرار دهید و نمی‌توانید بگویید من قانون را قبول ندارم، قانون شما را قبول ندارد و با تعابیر تندی با قانون‌شکنان برخورد می‌کردند.

کواکبیان افزود: در حقیقت امام(ره) معتقد بودند کسانی که بخواهند قانون را دور بزنند به طور طبیعی نمی‌توانند در مجموعه افراد متعادلی باشند که بخواهند به عنوان کارگزاران نظام سیاسی و خدمتگزاران مردم محسوب شوند، زیرا رفتار قانونی است که همه ما را به اعتدال سوق می‌دهد و لذا امام(ره) براین مسئله تاکید زیادی داشتند و معتقد بودند اگر همه به قانون گردن بنهیم امور کشور به شکل صحیح و درست پیش می‌رود.

رعایت اخلاق، رفتار جناح‌های سیاسی را متعادل می‌کند

این نمایده سابق مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: نکته چهارم مسئله حاکمیت اخلاق در اندیشه سیاسی امام(ره) است. خطوط  قرمز ما اخلاق، قانون، ارزش‌های دینی و ضوابط شرعی است. براین مبنا می‌توان درباره اهمیت اخلاق و اخلاق سیاسی گفت که رعایت اخلاق، رفتار جناح‌های سیاسی را متعادل می‌کند و از افراط و تفریط دور می سازد.

وی اظهار کرد: من قبول ندارم کسی دم از تعادل بزند اما بداخلاقی بکند. افرادی که بداخلاقی می‌کنند یقینا خارج از اعتدال هستند. امام خمینی(ره) بارها مسئولان و صاحب‌منصبان کشور را به اخلاص، تقوا، رعایت اخلاق و ساده‌زیستی در مسیر خدمت به مردم توصیه می‌کردند.

کواکبیان با تأکید براینکه معتقدم غیر از حاکمیت قانون، برادری و  ارزش‌های دینی به حاکمیت اخلاق هم باید توجه جدی کرد، گفت: در این زمینه حضرت امام(ره) بارها و بارها توصیه کردند و حتی به کسانی که مبلغ ارزش‌های اسلامی بودند تأکید می‌کردند که ما باید الگوهای عملی برای مردم باشیم. به عبارتی ما که مردم را به بهشت دعوت می‌کنیم باید خودمان بهشتی باشیم.

وی در ادامه افزود: کسی که با گفتار، رفتار و منش بهشتی فاصله دارد نمی‌شود و نمی‌تواند که بخواهد دیگران رابه بهشت دعوت کند و براین امر هم تأکید کند. من مطمئن هستم که این مسئله بسیار مورد توجه حضرت امام(ره) بود و بارها بیان کردند که طلاب حوزه‌های علمیه و روحانیون باید زی طلبگی، منش ساده‌زیستی و روش زندگی طلبگی را حفظ و رعایت کنند تا از این طریق بتوانند مردم را به اسلام دعوت کنند.

وی با اشاره به روایات «کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ» ( به غیر از زبان‌هایتان مردم را به ارزش‌ها دعوت کنید) اظهار کرد: در حقیقت یکی از نشانه‌های تعادل و رفتار اعتدالی، اخلاق‌مداری و رفتار اخلاقی با مردم است.

اهمیت ریاضت نفس در جهت رعایت تعادل از نگاه امام(ره)

کواکبیان در تشریح ریاضت نفس به عنوان نکته پنجم عنوان کرد: مسئله ریاضت نفس در جهت رعایت تعادل در نگاه امام(ره) دارای اهمیت است. در همان منشور برادری، امام(ره) تاکید می‌کنند ما اگر بخواهیم تعامل مثبتی با همدیگر داشته باشیم و امور به درستی و متعادل پیش برود باید گاهی گذشت کنیم و خودسازی جدی انجام دهیم.

دبیر کل حزب مردمسالاری یادآور شد: من اعتقاد دارم که این مسئله نقش مهمی در اتخاذ رفتارعقلانی و برخورداری از مشی و منش تعادلی دارد.اگر زمامداران به جای طرد و حذف دیگران درصدد جذب و جلب دیگران باشند جامعه نیز به سمت تعادل می رود.

وی ادامه داد:  در واقع جامعه آن زمانی که عده‌ای تصمیم به حذف و طرد دیگران بگیرند و تنها خودشان را عین اسلام، شرع و حقیقت بدانند و دیگران را همواره خارج از دین و ارزش‌ها تلقی کنند به سمت عدم تعادل پیش خواهد رفت و دچار تنش و نزاع خواهد شد و افراط و تفریط نیز از درون همین رفتارها و برخوردهای غیراخلاقی متولد خواهد شد.

استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی ابراز کرد: به همین جهت من باور دارم که یک اصولگرا و اصلاح‌طلب واقعی نمی‌تواند اهل افراط و تفریط باشد و لذا اصولگرا و اصلاح‌طلب واقعی علیرغم اینکه ممکن است در بسیاری از زمینه‌ها با هم اختلاف‌نظر و سلیقه داشته باشند و اندیشه‌های یکسانی نداشته باشند اما می‌توانند در کنار هم قرار بگیرند، به مردم خدمت کنند و مشکلات مردم را حل کنند و به ویژه به مستضعفین و محرومین جامعه که امام(ره) آنان را ولی نعمت زمامداران می‌دانستند خدمت کنند.

وی تأکید کرد: اگر واقعا این هماهنگی‌ها برای خدا باشد قطعا این فسادهای بسیار آزار‌دهنده  که مشاهده می شود کم خواهد شد. در واقع بروز و ظهور این فسادهای کلان اقتصادی به خاطر بی‌توجهی‌های برخی از مسئولان است که همواره به دنبال حفظ جایگاه خود و حذف دیگرانند و در این میان عده‌ای نیز سوء استفاده می‌کنند و بدون نظارت این دو جریان جدی انقلاب این پرونده‌های کلان مفاسد اقتصادی ایجاد می‌شود.

کواکبیان در پایان اظهار کرد: به عنوان کسی که تا حدودی با اندیشه سیاسی امام(ره) آشنا هستم و چندین سال است در دانشگاه این درس را تدریس می‌کنم و کار مطالعاتی و تالیف کتاب در این زمینه انجام داده‌ام، امیدوارم برخورد برادرانه، تعادلی و عقلانی بر مبنای سیره و روش امام(ره) جای برخورد تقابلی، بداخلاقی و بدرفتاری  جریان‌های سیاسی با یکدیگر را بگیرد.