تور منطقه‌ای ظریف از بغداد تا نیویورک /پرونده‌های بحران عراق، اس 300 و مذاکرات هسته‌ای در چمدان سنگین ظریف

 «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه دولت روحانی که در یک سال گذشته اقدامات قابل قبولی را در عرصه سیاست خارجی دولت تدبیر و امید به نمایش گذاشت، توانست گام های مثبتی در جهت خروج ایران از انزوای جهانی بردارد تا جایی که وعده‌های حسن روحانی در گشوده شدن صفحه جدیدی از روابط ایران با کشورهای منطقه و جهان را به نقطه واقعیت و عمل نزدیک شود.

دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم اما در شرایطی کار خود را در ساختمان خیابان امام خمینی آغاز کرد که شرایط منطقه و ایران بیش از پیش دست خوش بحران و چالش های امنیتی بود؛ بیداری اسلامی جای خود را به پاییزی برگ ریزان داده و ثبات و امنیت در کشورهای خاورمیانه شاهد افولی کم نظیر بود، سوریه به شدت با جنگ داخلی و خیانت غربی-عربی دست و پنجه نرم می‌کرد، مصر و لیبی و تونس هم حال و روز خوشی نداشتند و شاهد فروریختن پایه های لرزان قدرت بودند.

از سوی دیگر، روابط ایران و کشورهای همسایه در بدترین شرایط سیاسی-اقتصادی خود طی چند سال اخیر بود و رفت‌وآمدهای دیپلماتیک میان تهران و پایتخت های عربی به صفر رسیده و دعاوی و لفاظی های دیپلماتیک به اوج خود رسیده بود.

ظریفِ خندان دولت یازدهم اما در شرایطی سکان وزارت خارجه را به دست گرفت که یکی از مهمترین و عمده وعده های انتخاباتی حسن روحانی، اعتدال و عقلانیت و خروج ایران از انزوای منطقه ای و بین المللی و همچنین حل و فصل پرونده هسته ای ایران بود.

وزیر باتجربه و کارکشته دولت یازدهم گام های عملی خود را سریع تر از آنچه تصور می شد آغاز کرد و توانست در آستانه 100 روزه گی دولت دست در دستان وزرای خارجه پنج کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد بگذارد و نخستین گام عملی در مسیر حل پرونده هسته ای ایران پس از 10 سال مناقشه برداشته شود؛ ظریف دومین ماموریت خود را بهبود روابط ایران با کشورهای عربی همسایه و منطقه قرار داد و در چند تور منطقه ای راهی کشورهای حاشیه خلیج فارس، لبنان و اردن شد و پیام دولت جدید ایران را به دولت های منطقه رساند.

در راستای دیپلماسی فعال یک سال گذشته اما، ظریف به عنوان دومین مقام ارشد ایرانی طی چند ماه اخیر و در روزهای بحران زده عراق راهی بغداد شد، در حالی که گروه تروریستی داعش توانست بخش های گسترده‌ای از خاک عراق را در اختیار بگیرد و جنایات گسترده‌ای در این کشور صورت دهد، بحران سیاسی نیز در عراق در پی احتمال نخست وزیری نوری المالکی برای سومین دوره متوالی ایجاد شد که بحران در این کشور را وارد فاز جدید کرد. در نهایت با اجماع سیاسی که در عراق به وجود آمد، «حبدر العبادی» جایگزین مالکی شد و به عنوان نخست وزیر جدید عراق انتخاب شد. 

ظریف در حالی روز یکشنبه گذشته وارد عراق شد که به نوشته روزنامه الحیات چاپ لندن، حامل پیامی از رئیس جمهوری ایران به نخست وزیر جدید عراق مبنی بر همراهی و همکاری جمهوری اسلامی ایران با دولت جدید عراق بود. پیامی که در آن از آمادگی تهران برای کمک به بغداد برای مواجه به نیروهای تروریستی بود.

ظریف در سفر سه روز خود به عراق که امروز سه شنبه به پایان می رسد با استقبال گرمی از سوی سیاسیون و روحانیون و مراجع عراق از جمله آیت الله سیستانی مواجه و دیدار وگفت‌وگوهایی را داشت.

ظریف برای حضور در مراسم تحلیف دوازدهمین رئیس جمهوری ترکیه که 2 روز دیگر در آنکارا برگزار می‌شود دعوت شد. اردوغان که پس از 12 سال نخست وزیری مسند قدرت را در ترکیه ترک نکرد و در انتخابات ریاست جمهوری این کشور شرکت کرد توانست با بخت بالایی که داشت بیش از 50 درصد از آراء را در اختیار بگیرد و به امید تغییر قانون اساسی و تبدیل نظام پارلمانی این کشور به جمهوری به کاخ ریاست جمهوری ترکیه برود. بر این اساس، وزیر خارجه ایران به همراه روسای دولت، روسای جمهور، روسای مجلس و وزرای امور خارجه ده‌ها کشور دیگر به این مراسم دعوت شد تا گامی دیگر در جهت تقویت روابط مثبت ایران و این همسایه غربی برداشته شود.

ظریف اما یک روز پس ازسفر به آنکارا راهی مسکو می شود و در سومین سفر خود به این کشور طی یک سال گذشته به دیدار مقامات روس خواهد رفت؛ آن هم در شرایطی که مسکو در بدترین شرایط خود پس از دوران جنگ سرد به سر می برد و سیل تحریم های غربی این کشور را پس از بحران اوکراین و کریمه نشانه رفته است.

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در حالی راهی مسکو می شود که قرار است در این سفر درباره پرونده مفتوحه موشک های اس‌300 با همتای روس خود گفت‌وگو کند و گریزی هم به مذاکرات هسته ای ایران که قرار است در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شود بزند. مسائل منطقه ای و بین المللی از جمله دیگر موضوعات مورد بحث در دیدارهای ظریف در روسیه است.

بروکسل، مقصد بعدی وزیر خارجه ایران خواهد بود تا ظریف صبح روز 10 شهریور ماه نشستی دوجانبه با «کاترین اشتون» مسئول عالی سیاست خارجی اروپا داشته باشد؛ در این دیدار که روسای هیئت های مذاکره کننده ایران و 1+5 به همراه معاونین خود حضور دارند مقدمات برگزاری نشست ایران و 1+5 در سطح وزرا در نیویورک مهیا می شود و طرفین درباره دستور کار مذاکرات گفت وگو خواهند کرد.

ظریف در ادامه سفرش به کشورهای ایتالیا و لوکزامبورگ خواهد رفت و با همتایان خود دیدار و درباره مسائل منطقه و جهان به رایزنی خواهد پرداخت.

وزیر خارجه اما در آخرین ایستگاه این دور از سفرهای خود راهی مجمع عمومی سازمان ملل متحد می شود تا در  در یک سالگی آغاز مذاکرات هسته ای در دولت یازدهم، گام های پایانی برای رسیدن به توافق جامع و نهایی را بردارد و در نخستین نشست 1+5 در سطح وزرا پس از تمدید برنامه اقدام مشترک حضور پیدا کند.