تفاوت ها و شباهت های تاکتیکی داعش و القاعده

روزنامه الاخبار در یادداشتی به بیان شباهت ها و تفاوت ها بین القاعده و داعش پرداخته است.

در بخشی از این یادداشت آمده است:

سعودی ها شدیدا تلاش می کنند پدیده "دولت اسلامی عراق و شام (داعش)" را از دیگر مسائل جدا کنند و آن را به عنوان پدیده ای نامربوط به عناصر فرهنگ سیاسی معاصر عرب (یا میراث سیاست خارجه آمریکا) قلمداد کنند.

...با این حال این تلاشی بی حاصل است. داعش، مثل القاعده، محصول ایدئولوژی سعودی وهابی است. این ایدئولوژی پشتیبان گروه های تروریستی جهادگرای مختلفی است که در دنیا مشغول خرابکاری هستند. اما دولت آمریکا هم در این میان ابدا بی تقصیر نیست: این دکترین آمریکا در جنگ سرد (و پس از آن، طرح فرقه گرایانه اش در عراق) بود که با ایدئولوژی وهابی عربستان سعودی همگرا شد و هیولای جهادی را به وجود آورد.

داعش و القاعده همان ایدئولوژی خانواده سلطنتی سعودی را دارند، اما در سیاست خارجه با هم اختلاف دارند. ماجرای بن لادن را همه می دانند: او تا پیش از تجاوز آمریکا و عراق و چراغ سبز عربستان سعودی به آمریکا برای حمله به کشورهای مختلف منطقه، بهترین روابط را با شاهزادگان سعودی داشت. پیش از آن، بن لادن یکی از اعضای عالیرتبه نهاد سیاسی عربستان سعودی بود. کتاب های درسی در مناطق تحت کنترل داعش بر اساس همان ادبیات وهابی است که در مدارس سعودی استفاده می شود. "کتاب التوحید" (مجموعه احادیث اکید و مشکوک و تفاسیر "محمد بن عبدالوهاب" بر آن) را می توان "کتاب مقدس" داعش، القاعده، و آل سعود دانست.

داعش و القاعده شبیه هم هستند و با این وجود از بعضی جهات با هم تفاوت دارند، و این فهرستی از تفاوت ها و شباهت های این دو گروه است:

1. القاعده رهبری کاریزماتیک داشت که مجهز به مهارت های سخنوری بود. او قادر بود هواداران متعصب و عربهای جوان را تحت تاثیر قرار دهد. اما داعش، رهبری کاریزماتیک ندارد و خلیفه اش در اولین سخنرانی تلویزیونی خود ناکام ماند.

2. القاعده به طور متمرکز تحت رهبری بن لادن و نائبان خود بود در حالی که داعش ظاهرا سازمانی با رهبری جمعی دارد.

3. طبق تقسیم بندی "موریس دورژه" برای تقسیم بندی احزاب سیاسی، القاعده یک سازمان کوچک نخبه گرا و به دنبال معتقدان واقعی بود، اما داعش (و متعاقبا خطر آن) یک حزب/ارتش توده گرا است که به دنبال حکومت بر کشورهاست.

4. تخصص القاعده حملات چشمگیر علیه اهداف غربی بود در حالی که داعش بر تصاویر وحشت انگیز متمرکز است تا به وسیله آن رعب و وحشت ایجاد کند و پیروزی های نظامی کسب کند. ترسی که داعش در دل دشمنان خود در سوریه و عراق برانگیخت دست کم نگیرید.

5. داعش بر جنگ در وطن متمرکز است در حالی که بن لادن بر جنگ با آمریکا و غرب متمرکز بود.

6. هر دو این گروه ها پیرو ایدئولوژی وهابی هستند.

7. هر دو گروه از نهادهای مذهبی مستقر در الازهر و ریاض متنفر هستند.

8. هر دو گروه به آسانی می توانند کشتار برادران و خواهران مسلمان خود را توجیه کنند.

9. هر دو گروه در عملیات های تبلیغاتی خود در اینترنت (یا در تلویزیون) به سمت جوانان گرایش دارند.

10. القاعده به رسانه های قدیمی متکی بود، اما داعش بر رسانه های جدید متمرکز است.

11. داعش شدیدا دلمشغول فعالیت تبلیغاتی برای جذب افراد جوان است.

12. داعش سازمان های محلی مختلف و متعددی دارد که بدین وسیله بتواند از سرنوشت القاعده پس از اختفا و مرگ بن لادن اجتناب کند.

13. داعش در رسانه های اجتماعی از زبان ساده استفاده می کند، در حالی که بن لادن التفات به شیوه کهن سخنوری عربی داشت (اولین سخنرانی او پس از 11 سپتامبر یک استثنا بود و این سخنرانی بین افکار عمومی عرب به نفع او عمل کرد.)

14. داعش با اصول القاعده مشکلی ندارد اما رهبری فعلی القاعده را مقصر می داند (نامه "ابومحمد العدنانی" به "ایمن الظواهری" را ببینید). القاعده هم اکنون با اصول داعش مشکل دارد.

15. القاعده با لطف مدام سرویس امنیتی سعودی (و با رضایت آمریکا در دوره جنگ سرد) به وجود آمد اما توسعه داعش در مخالفت با عربستان سعودی بود.

16. داعش به دنبال فتح دولت (و گسترش آن به عنوان بخشی از خلافت) است در حالی که القاعده به دنبال تضعیف دولت بدون هیچ هدف نهایی است.

17. داعش می خواهد قوانین و مقررات اسلامی را تحمیل کند در حالی که تمرکز القاعده بیش از هرچیز بر روی فعالیت های نظامی جهادگرایانه است.

18. داعش به گزاره ی "اسلام راه حل است" رجوع کرد در حالی که القاعده به "بمبگذاری راه حل است" وفادار است.

19. داعش یک مغز اقتصادی دارد، در حالی که القاعده به خیرات بن لادن متکی بود.

20. داعش مخاطب خود را شهروندان تحت کنترل خود قرار می دهد اما القاعده "امت" را هدف سخن می داند.

21. داعش و القاعده خیلی زود به تکفیر متوسل می شوند.

22. القاعده به دنبال اتحاد بین گروه های جهادی بود اما داعش اصرار به فاصله گیری از گروه های جهادی دیگر دارد.

23. القاعده بر سیاست خارجه متمرکز بود اما داعش بر سیاست داخله تمرکز دارد.

24. هم القاعده و هم داعش علاقه ای به دشمنی با اسراییل ندارند.

25. القاعده خطری کوتاه مدت برای منطقه بود، اما ظاهرا داعش همچون خطری بلند مدت برای منطقه است.

26. اصل پیدایش القاعده و سپس داعش در زمینه ای اتفاق افتاد که غربی ها در آن درباره خشونت و تروریسم اسلامگرایانه سروصدا به راه انداختند (اول در افغانستان و بعد در سوریه).

27. هر دو سازمان جهان گرا هستند.

28. در مقایسه با داعش، ادبیات القاعده نسبت به آل سعود کمتر مخاصمه آمیز به نظر می رسید، و "ابو محمد العدنانی" در نامه مشهور خود به "ظواهری" به این مسئله اشاره داشت.

29. داعش، علیرغم ادعاهای خود، در یارگیری بیشتر عملگرا است: بعثی های "سابق" بخش مهمی از سلسله مراتب رهبری داعش هستند.

30. هم داعش و هم القاعده از کمک های نقدی مستقیم یا غیر مستقیم حکومت های حاشیه خلیج [فارس] بهره مند بوده اند.

منبع: الاخبار

ترجمه: شفقنا