حاشیه‌نشینی ۴۵۰هزار نفری در تبریز

افزایش روزافزون جمعیت و گسترش جغرافیایی تبریز در کنار عدم توازن توسعه شهری باعث شده تاهم‌اکنون بیش از ۴۵۰هزار نفر حاشیه‌نشین بصورت کاملا نامناسب، در خانه‌هایی غیرایمن در این کلانشهرزندگی کنند.

حاشیه نشینی نوعی از شیوه زندگی است که نسبت به سه شیوه رایج زندگی یعنی شهری، روستایی و عشایری متفاوت بوده و با ویژگی های اقتصادی و اجتماعی مخصوص به خود، بافت فیزیکی معینی را به وجود می آورد؛ حاشیه نشین ها به دلیل فقدان تطبیق محیط شهری و پسران شهری ازمحیط های شهری پس زده می شوند و به تدریج به کانون های پیوسته یا جدا ازهم دراطراف شهرها پناه می آورند.

مقایسه این آمار نزدیک به نیم میلیون نفری که به تازگی توسط شهردار تبریز ارائه شده با جمعیت یک و نیم میلیون نفری این شهر، نشان می دهد که یک سوم جمعیت تبریز در مناطق حاشیه نشین زندگی می کنند و بی شک این معضل باید به صورت جدی پیگیری شده و رفع شود.

با توجه به اسکان درصد بالایی از شهروندان در این مناطق شاید بتوان گفت که ادغام واقعی نواحی حاشیه نشین در درون نظام های شهری یکی از راه حل هایی است که می تواند مدل های بهسازی و ساماندهی حاشیه نشینی را به صورت مطلوب اجرا کند و شهر را از چنگ این معضل رهایی بخشد.

برای همین منظور از چند ماه گذشته شهرداری تبریز پروژه ۲۲۰ واحدی را برای اسکان ۱۵۰۰ نفر از حاشیه نشینان تبریز آغاز کرده که با توجه به آمار بالای حاشیه نشین در تبریز پروژه ای کوچک است که جوابگوی خیل عظیم حاشیه نشینان در تبریز نیست.

گشت و گذار خبرنگار مهر در مناطق حاشیه نشین شهرداری منطقه ۱۰، شهرک ارم، محلات آخماقیه، حافظ، خلیل‌آباد، وحدت، داداش ‌آباد، سیلاب، احمد آباد، کوثر، مفتح، طالقانی، عباسی، قره باغی، همت آباد، لاله، مارالان، منبع، یوسف ‌آباد، حجتی و کجوار نشان می دهد که این مناطق با تبریز توسعه یافته مرکز شهر تفاوت اساسی دارد.

حاشیه نشینان این مناطق در خانه های غیر ایمن زندگی می کنند که این خانه ها بیشتر شبیه آلونک هستند و وقوع زلزله ای کوچک در کلانشهر تبریز می تواند فاجعه ای بزرگ در پی داشته باشد، چراکه بسیاری از این خانه های مسکونی استحکام حداقلی را ندارند و علاوه بر اینها وضعیت بهداشتی و امکانات درمانی نیز در این مناطق مطلوب نیست.

تبریز از توازن توسعه شهری مناسبی برخوردار نیست

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه تبریز از توازن توسعه شهری مناسبی برخوردار نیست و این عامل باعث بروز پدیده حاشیه نشینی از سال های قبل شده، گفت: عمر توسعه حاشیه نشینی در اطراف تبریز به ۵۰ سال گذشته بر می گردد که عوامل مختلفی باعث بروز این چالش شده است.

محمداسماعیل سعیدی با اشاره به اینکه در چند سال اخیر حاشیه نشینی به معضلی جدی در مدیریت شهری تبریز تبدیل شده است، افزود: وضعیت حاشیه نشینان چندان مناسب نیست و روز به روز جمعیت آنها هم افزایش می یابد که جا دارد تدبیری برای این موضوع اندیشیده شود.

وی با تاکید بر اینکه برخی سیاست های اشتباه دولت باعث افزایش حاشیه نشینی در تبریز شد، ابراز داشت: باید شهرداری با حمایت های دولت و نیز دستگاه های اجرایی استان اقدام به ساخت واحدهای مسکونی مقاوم و استاندارد برای این حاشیه نشینان کند چراکه آنها در خانه هایی غیرایمن زندگی می کنند.

سعیدی با بیان اینکه حاشیه نشینان از روی ناچاری به زندگی در این مناطق پناه برده اند، افزود: تعداد بالای افراد ساکن در این مناطق تهدید آفرین بوده و در صورت بروز حوادث طبیعی، امکان ارائه‌ هرگونه عملیات امداد و نجات را مختل می کند.

این نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو با تاکید بر اینکه این مناطق با محروم ماندن از خدمات عمومی از جمله مراکز آموزشی، فرهنگی و بهداشتی به مرکزی برای شیوع انواع بیماری ها و ناهنجاری های اجتماعی تبدیل شده است، گفت: حاشیه نشینی از چندین سال گذشته با افزایش جمعیت و به تبع آن مهاجرت به شهرهای بزرگ آغاز شد و اکنون با انتقال فرهنگ ها، ساخت و سازهای غیر اصولی ادامه پیدا می کند که نیاز است برای این مسئله چاره ای اندیشیده شود.

تبریز بیشترین تعداد حاشیه نشین را در کشور دارد

معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: یک سوم مردم تبریز حاشیه نشین هستند و در بین تبریز بیشترین تعداد حاشیه نشین را در کشور دارد.

محبوب عبدالله‌ پور با تاکید بر اینکه حاشیه نشینی به معضلی جدی و خطرناک در کلانشهر تبریز تبدیل شده است، افزود: اگر زلزله ای نه چندان بزرگ در این مناطق به وقوع بپیوندد بدون شک همه خانه ها بر سر حاشیه نشینان ویران شده و حتی جایی برای نشستن هلی کوپترهای امداد نیز نخواهد بود چراکه اکثر این واحدها در دامنه کوه و در جاهای غیریکنواخت به صورت کاملا غیراصولی ساخته شده است.

وی با بیان اینکه وضعیت حاشیه نشینان چندان مناسب نیست و روز به روز جمعیت آنها هم افزایش می یابد، گفت: بیشتر حاشیه نشینان به صورت قبیله ای ساکن هستند و علاقه ای به ترک منزل و یا خانه خود ندارند برای همین شهرداری تبریز اقدام به ساخت ۲۲۰ واحد در فاز اول پروژه اسکان حاشیه نشینان کرده است.

عبدالله ‌پور با بیان اینکه این واحدها در کنار خانه سلامت ارم در شهرداری منطقه ۱۰ ساخته می شود، ابراز داشت: این پروژه ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که با اعتبار ۱۵۰ میلیارد ریالی آغاز شده و قرار است نزدیک به ۱۵۰۰ نفر از حاشیه نشینان در آنها ساکن شوند.

معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز همچنین با تاکید بر اینکه باید گام به گام در انتقال حاشیه نشینان عمل کنیم تا شاهد بروز دیگر مشکلات ناشی از آن نباشیم، گفت: به عنوان مثال این پروژه فاز اول طرح اسکان حاشیه نشینان در خانه های امن است که امید داریم دیگر پروژه های مرتبط با این طرح نیز همچون ایجاد راه های دسترسی با سرعت خوبی پیش رود.

عدم همکاری دستگاه های اجرایی با شهرداری تبریز در رفع معضل حاشیه نشینی

عبدالله ‌پور از عدم همکاری دستگاه های اجرایی با شهرداری تبریز در رفع معضل حاشیه نشینی خبر داد و گفت: همه مسئولان شهری در ساماندهی وضعیت حاشیه نشینی در تبریز مسئولند و انتظار داریم همه‌ دستگاه‌های عمرانی از قبیل استانداری، فرمانداری و اداره کل راه و شهرسازی در این خصوص به شهرداری تبریز کمک کنند.

وی از رسانه ها نیز خواست تا در مورد خطراتی که مناطق حاشیه‌نشین و ساکنان آن را تهدید می‌کند، اطلاع‌رسانی کنند و اظهار داشت: شهرداری تبریز برای حل معضل حاشیه نشینی عزم جدی دارد ولی برخی از مدیران ادارات همکاری لازم را نمی کنند.

معاون فنی و عمرانی شهردار تبریز با تاکید بر اینکه اداره کل راه و شهرسازی باید چهار نقطه دیگر نیز در اختیار شهرداری قرار دهد تا پروژه اسکان حاشیه نشینان دنبال شود، گفت: این سرعت فعلی پروژه جوابگوی نیازها نیست چراکه ما برای ۴۵۰ هزار نفر حاشیه نشین فقط ۲۲۰ واحد مسکونی ساخته ایم.

وی همچنین افزود: با این کندی سرعت فکر می کنم اتمام پروژه اسکان تمام حاشیه نشینان تبریز بیش از ۱۰ سال طول می کشد چراکه ادارات دیگر برای حل این معضل احساس وظیفه نمی کنند و با شهرداری تعاملی ندارند.

عبدالله ‌پور با تاکید بر اینکه ساماندهی حاشیه نشینی در تبریز با مشارکت همگانی امکان پذیر است، گفت: بخش مهمی از بافت حاشیه نشین شهر تبریز در مجاورت منطقه گردشگری عون بن علی است که در سال جاری برنامه ویژه و عملیاتی برای انتقال ساکنان مناطق حاشیه نشین در اطراف کوه عون بن علی داریم.

امکان جابه‌جایی و یا اسکان تمام حاشیه نشینان در مکان فعلی امکانپذیر نیست

معاون عمرانی استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه امکان جابه‌جایی و یا اسکان تمام حاشیه نشینان در مکان فعلی امکانپذیر نیست، ادامه داد: متاسفانه کلانشهر تبریز تعداد زیادی حاشیه نشین دارد که آنها با مشکلات زیادی مواجه هستند و نیاز است آنها را به واحدهای مسکونی ایمنی انتقال داد.

محمد صادق پورمهدی با تاکید بر اینکه عملکرد شهرداری در موضوع اسکان حاشیه نشینان مثبت است، ادامه داد: ولی باید به این نکته توجه کرد که اسکان تمام حاشیه نشینان در مکان های فعلی امکانپذیر نیست و همچنین ساخت واحدهای جدید نیز زمان بر است.

وی با اشاره به اینکه باید با بالابردن استانداردهای زندگی در روستاها و فراهم نمودن امکانات مناسب تفریحی، سرگرمی و آموزشی و بهداشتی تمایل به زندگی در روستاها را افزایش داد، اظهار داشت: در تبریز و از طرف استانداری ۱۱ هکتار زمین به شهرداری برای ساخت واحدهای ایمن برای حاشیه نشینان اختصاص داده شده است.

با وجود این برنامه ها و مباحثی که در خصوص معضل حاشیه نشینی مطرح می شود امیدواریم که با توجه به مشکلات و مسایل ناشی از رشد حاشیه نشینی در برخی مناطق تبریز، توجه جدی به حل این پدیده و جلوگیری از گسترش آن در اطراف این شهر صورت گیرد.