انتقاد مصطفی ملکیان از«سلفی گری» مجله مهرنامه

مصطفی ملکیان از منتقدان روشنفکری دینی، مجله مهرنامه را به سلفی‌گری و تلاش برای توجیه مواضع دولت متهم کرده و گفت: تاریخ صدر اسلام فقط صلح حدیبیه نیست. در همین تاریخ این داده هم وجود دارد که پیامبر دستور قتل کسانی را دادند که ایشان را سبّ کرده بودند. چرا فقط همان دو تا نکته‌ای را که به دردتان می‌خورد، به رخ ما می‌کشید؟! بله، اگر واقع‌بینی پیامبر در ماجرای صلح حدیبیه، امروز هم وجود داشت، مشکلات کنونی ما کمتر بود ولی در عین حال پیامبر کارهای دیگری هم کرده‌اند. پیامبر می‌گفتند کسی که مرا سبّ کرده، بکشید. معنای این حرف جز این نیست که اگر امروز کسی به رهبر انقلاب توهین کند، باید زندانی شود. چرا این نکته را نمی‌گویید؟ این را هم بگویید. اگر ما بخواهیم مثل صدر اسلام عمل کنیم، این رفتار هم وجود دارد. و من فکر نمی‌کنم کسی بتواند بگوید این طرز برخورد، مشکلی از جامعه حل می‌کند. به تعبیر دیگر، همین «روشنفکران‌ درون‌دینی» هم بدون اینکه بخواهند، مدرنیته را معیار قرار می‌دهند. یعنی در مقام استشهاد، آن مؤلفه‌های صدر اسلام را که با مدرنیته سازگار است، به رخ من و شما می‌کشند اما بر روی برخی مؤلفه‌های صدر اسلام، که با مدرنیته ناسازگارند، خاک می‌پاشند. امروزه تفکر مدرن نمی‌پذیرد که کیفر یک سبّ کشتن باشد؛ چون مدرنیته می‌گوید اگرچه کیفر ندادنِ کار خلاف، مصداق زیر پا گذاشتن عدالت است، اما بی‌تناسبی کیفر و کار خلاف یا نامتناسب بودن جرم و مجازات هم مصداق بی‌عدالتی است.

مثلاً من در مصاحبه‌ای که با آقای قوچانی داشتم، از ایشان پرسیدم شما که مدافع سنت فقهی هستید، آیا از شلاق خوردن شهروندان در میادین شهر بابت روابط جنسی‌شان هم دفاع می‌کنید؟ آقای قوچانی، در حالی که در جای دیگری از مصاحبه گفتند ما با بازسازی دین مخالفیم، در پاسخ به این سؤال گفتند آیت الله منتظری و مرحوم قابل تجدید نظرهایی در احکام فقهی کرده‌اند. می‌خواهم بگویم اگر کسانی مخالف بازسازی دین باشند، حق تجدید نظر در احکام فقهی را هم ندارند ولی اگر موافق چنین تجدید نظری هستند … در این صورت دیگر فرقی با روشنفکران دینی ندارند! من خودم معقتدم اگر کسی به سلفی‌گری مطلق التزام داشته باشد، فکرش consistent (نامتناقض) است اما در دنیای امروز دیگر نمی‌تواند ادامۀ بقا بدهد. اگر شما از سلفی‌گری مطلق یک قدم پایین‌تر بیایید، آخرش کارتان کشیده می‌شود به روشنفکری دینی ( یا به تعبیر آقایان، روشنفکری برون‌دینی) و سپس می‌رسید به همین‌جایی که من الان ایستاده‌ام و از آن دفاع می‌کنم.؛ یعنی روشنفکری غیر دینی.