موج آزادي تجارت در كشور و امتيازاتي كه براي ذينفعان به دنبال دارد روز به روز بر تعداد مناطق آزاد تجاري و صنعتي مي افزايد و هر روز با طرحي جديد در مجلس با عنوان تشكيل منطقه آزادي ديگر روبرو مي‌شويم. در حال حاضر 10 منطقه آزاد و 33 منطقه ويژه اقتصادي در كشور وجود دارد، با اين حال طرح ايجاد مناطق آزاد مهران، بوشهر و اردبيل نيز به تازگي در دست بررسي قرار گرفته است.

به گزارش تابناک ، ايجاد مناطق آزاد تجاري-صنعتي در ايران با برخورداري از معافيت‌هاي گمركي، مالياتي و ساير امتيازات قانوني با توجه به عدم عضويت كشور در سازمان تجارت جهاني و عدم استفاده از ظرفيت موافقتنامه‌هاي تجاري بين‌المللي مي‌تواند زمينه بهره مندي بالا براي برخي افراد را ايجاد كند.

نمايندگان براي جلب نظر مردم حوزه انتخابي خود تمام سعي‌شان را براي ايجاد اين امكان در منطقه به كار مي‌بندند فارغ از آنكه اين طرح براي كشور چه عوايدي خواهد داشت.

نمایندگان برای دستیابی به خواسته‌هایشان طرح‌هایشان را با هم تاخت می‌‌زنند و به مناطق ویژه یکدیگر رای می‌دهند. این نماینده به ویژه شدن استان نماینده دیگر رای می‌دهد و آن نماینده به آزاد شدن منطقه ویژه استان دیگر.

اما در عمل بررسي عملكرد اين مناطق نشان مي دهد به جز افزايش روز افزون واردات اين مناطق عايدي ديگري براي كشور نداشته است. در سال 88، واردات از مناطق آزاد 10 برابر صادرات آن بوده است. در سال 92 نيز 132 ميليون دلار كالا از اين مناطق صادر شده و در مقابل 3.2 ميليارد دلار كالا وارد شده است.

ايجاد مناطق آزاد براي نخستين بار در برنامه اول توسعه در دستور كار قرار گرفت و سه منطقه آزاد كيش، قشم و چابهار در سال 1372 و پس از آن سه منطقه آزاد اروند، ارس و انزلي در سال 1382 و منطقه آزاد ماكو در سال 1389 تاسيس شدند.

اين طرح درواقع يك الگوبرداري از مناطق آزاد چين بود اما آنها برنامه‌ریزی کردند برای اینکه چگونه از مناطق آزاد انتقال سرمایه و تکنولوژی به سرزمین مادر داشته باشند تا تعامل مثبت شکل بگیرد اما به گفته كارشناسان امروز در مناطق آزاد ما هیچ برنامه اتصالی به داخل سرزمین وجود ندارد. هیچ سرریزی هم ندارد در منطقه پیرامون خود چون داخل حصار است و توسعه ارگانیک تعریف نشده است. از این رو مناطق آزاد به جای آنکه باعث توسعه شود، مانع توسعه می‌شود.

با وجود آنكه محدوده مناطق آزاد در دنیا 200 هکتار و بسیار محدود است ولي در ایران می‌بینیم مدام با طرح‌ها و لوایح بر این پهنه اضافه می‌کنند. اين در حالي است كه تا كنون هيچ طرح جامعي نيز براي مناطق آزاد تدوين نشده است.

البته شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی هم اخیرا به ریاست معاون اول رئیس جمهور با ایجاد ۸ منطقه ویژه و آزاد اقتصادی موافقت کرده است. برهمین اساس، پیشنهاد لایحه ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در شهرستان‌های فسا، ابرکوه، میبد، گچساران، ارومیه، خواف و قوچان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و پس از ارائه نظرات مختلف به تصویب رسیده است.

در همین جلسه جلسه اکبر ترکان مشاور رئیس جمهور و دبیر شورا پیشنهاد لایحه ایجاد منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون در استان گلستان را هم مطرح کرد و پس از بحث و تبادل نظر در خصوص آن و نیز توضیحات استاندار گلستان پیرامون قابلیت‌ها و مزیت های منطقه اینچه برون، با رای مثبت اعضای جلسه به تصویب رسیده است.