همه ما شغلی را انتخاب می‌کنیم و به آن مشغول هستیم و دانسته یا ندانسته چنان غرق در آن می‌شویم که گاه سلامتی خود را فراموش می‌کنیم.

به گزارش باشگاه خبرنگاران؛ همه ما بر اساس توانایی‌ها، علایق خود و امکانات موجود شغلی انتخاب می‌کنیم و به صورت موقتی یا دائم در آن زمینه مشغول به کار می‌شویم اما گاه آنقدر درگیر و غرق آن می‌شویم که توجه به سلامت جسم و روان را در این میان فراموش خواهیم کرد.

در این شرایط است که فعالیت اقتصادی و شاغل بودن نه تنها حرفه اقتصادی و اثر گذاری مثبت بر زندگی ندارد بلکه باعث ناخوشی و بیماری خواهد شد و در مواردی باید عواقب ناگوار آن را پذیرا باشیم.

یکی از تاثیر گذارترین مسائلی که عدم توجه کافی به سلامتی در حین کار به وجود می‌آورد، استرس‌های شغلی است.

هر شغلی متناسب با شرایط و ماهیت کار از حرفه‌ی پزشکی و پرستاری گرفته تا کارمند، کارگر و بسیاری از مشاغل دیگر، نقش های کاری مربوط به خود را دارند.

نقش‌ها  و استرس‌هایی که نه فقط بر سلامت روانی شخص بلکه بر سلامت جسمی وی هم تاثیر گذار است و ممکن است منجر به بروز بیماری‌های سایکوسوماتیک(روان تنی‌) شود.

بهداشت روان، عامل نادیده گرفته شده در مشاغل
توجه به بعد روانی افراد در تمامی عرصه‌ها بسیار مهم است چرا که بعد جسمانی و میزان کارایی هر فرد انعکاسی از سلامت روان اوست بر همین اساس سلامت روان در مشاغل نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند اثری که خیلی اوقات نادیده گرفته می‌شود.
 
هر گاه سلامت روان در معرض خطر باشد نه تنها در کارایی شخص بلکه بر کل مجموعه اثر گذار خواهد بود. اصل مهم در این میان داشتن بهداشت روان در تمامی سطوح کاری یک مجموعه است.
 
بر اساس مرکز بهداشت و سلامت کار کانادا 13 عامل بر سلامت روان تاثیر دارند که عبارتند از:
حمایت روانی، فرهنگ سازی، رهبری مشخص و انتظارات،‌ رشد و توسعه، به رسمیت شناختن و پاداش‌، مشارکت و اثرات، مدیریت حجم کار، تعاملات، توازن، محافظت روانشناختی‌، محافظت و ایمنی فیزیکی و جنبه‌های مختلف و مهمی که در اکثر محیط‌های کاری قابل مشاهده است تبعیض و روابط‌، فرسودگی شغلی، سوء رفتار وغیره می‌باشد.

بر اساس آمارها حدود 2.7 میلیارد نفر در جهان شاغل هستند که از این تعداد1.6 میلیون نفر مبتلا به بیماری‌های ناشی از کار هستند و سالیانه 2.3تا 1.2 میلیون نفر به این دلیل جان خود را از دست می دهند.

مشاغل سخت را بشناسید
هر کاری از جنبه مالی و همچنین شریط فیزیکی و طول مدت کاری برای افراد خواهان شغل مد نظر قرار گرفته می‌شود و به همین جهت با وجود بیکاری و انبوه تقاضا برای برخی مشاغل، تعدادی حرفه‌ها هم خالی از منابع انسانی‌اند که دلیل ناشناس ماندن این مشاغل شرایط سختی است که دارند.

برخی از مشاغل سخت و زیان آور که در آیین نامه مشاغل به آن اشاره شده شامل کار در معادن، کار در مخازن سربسته، مشاغل خدماتی نظیر حمل و دفن زباله شهری، سالن‌های پرورش طیور‌، کار با اشعه‌های زیانبار و بسیاری دیگر است که به اختصار به آن اشاره شد.

بیماری‌های شغلی قابل پیشگیری‌اند
بیماری‌های شغلی دسته‌ای از ناخوشی‌هاست که تحت شرایط محیط کار ایجاد می‌شود در بروز بیماریهای شغلی و شدت ابتلا به آنان،‌ مدت مواجهه با عوامل خطر و میزان مواجهه آن بسیار تاثیر گذار است یک متخصص طب کار شایعترین بیماری‌های شغلی را که تقریبا در تمامی مشاغل مشترک است اینگونه بیان کرد: بیماری‌های اسکلتی- عضلانی‌،‌ کمر درد، بیماری‌های پوستی و ریوی از شایعترین بیماری ها هستند.

 این متخصص در خصوص روش‌های پیشگیری از این گونه بیمار‌ی‌‌ها افزود: طب کار با انجام معاینات قبل از استخدام ( برای هر شغلی) و انجام معاینات دوره‌ای می‌تواند در تشخیص زودرس بیماری ها قبل از اینکه علائم آن حاد شود، کمک کننده باشد. انجام این آزمایش‌های دوره‌ای برای نوجوانان (15-18) سال و خانم‌ها بیشتر انجام می‌شود.

حساسیت‌های پوستی شایعترین بیماری
امیر هوشنگ احسانی متخصص پوست و مو در خصوص بیماری‌های شایع پوستی گفت: بیشتر بیماری‌های شغلی مربوط به اگزمای پوستی است.

میزان تماس با مواد محرک در کارگران
در کارهای عمرانی بسیار بالاست برخی کارگران به سیمان حساسیت دارند که قرمزی، التهاب،‌خارش از نشانه‌های آن است و ممکن است این حساسیت‌ها نه تنها در محل مواجه با ماده آلرژن بلکه تمام بدن فرد را شامل شود.

وی افزود: از دیگر مشکلات پوستی، مواجه طولانی مدت با آفتاب است که تشعشعات می‌تواند زمینه ساز بروز سرطان پوست در افراد شود این عارضه بیشتر در کشاورزان دیده می‌شود.
گفتنی است، بروز سرطان پوست در اثر این عوامل بعد از 20تا30 سال مواجه مداوم،‌خود را نشان می‌دهد.

ریه قربانی اصلی بیماری‌های شغلی
افراد هر گونه شغلی که داشته باشند احتمال ابتلا به بیماری‌های شغلی را خواهند داشت ریه و به طور کلی دستگاه تنفس یکی از ارگان‌های بسیار آسیب پذیر در این مقوله است.

انارکی متخصص بیماری‌های ریوی در خصوص بیماری‌های شایع این ارگان در اثر تماس‌های شغلی گفت: بیماری‌های شغلی بسیار گوناگون است و طیف بسیار وسیعی را در بر می‌گیرد حتی خانم‌های خانه دار هم در اثر مواجه با مواد شوینده و محرک امکان ابتلا به مشکلات بیماری‌های تنفسی را دارند.

وی در ادامه افزود: بیماری‌های شغلی دو منشا اصلی شامل مواد معدنی و مواد آلی دارند.
مواد معدنی نظیر زغال سنگ که بیماری‌هایی نظیر پنومرکونیوز را ایجاد می‌کند کارگران ساختمانی که با موادی نظیر گچ بسیار سر و کار دارند در خطر ابتلا به بیماری خطرناک سیلیکوریس هستند که بسته به درصد سیلیس بیماری به شکل حاد، نیمه حاد و مزمن ریه را قسمت تاثیر قرار می‌دهد، تا جایی که در موارد شدید افراد مجبور به ترک کارشان خواهند شد.

این متخصص تغذیه از دیگر بیماری‌های شغلی به بیماری آزبستوزیس اشاره کرد که معمولا کارکنان کارخانه‌های الیاف سازی بیشتر دچار این مشکل می‌شود. مواجه زیاد با آزبست می‌تواند حتی منجر به سرطان ریه شود.

پزشکان  دیگر کادر درمانی هم مانند سایر مشاغل از خطر ابتلا به بیماری‌ها در امان نیستند و خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی، ویروسی از شایعترین بیماری‌هایی است که این گروه از مشاغل را تهدید می‌کند.

آسیب شنوایی دائمی در اثر مواجهه زیاد با سر و صدا
ابراهیم زرم پا، متخصص گوش، حلق و بینی در خصوص بیماری‌های شغلی گوش،‌حلق و بینی که طیف وسیعی از افراد جامعه را شامل می‌شود، گفت: بیشترین آسیب‌ مربوط به گوش است و این مشکل زمانی ایجاد می‌شود افراد بیش از حد استاندارد در محیط پر سر و صدا حضور پیدا می‌کنند.

چنانچه فردی در شدت صوت بین  80-90 دسی بل بیشتر از هشت ساعت حضور داشته باشد، عوارض شنوایی در وی ایجاد خواهد شد و اگر این روند ادامه یابد منجر به اختلالات شنوایی و کم شنوایی و حتی ناشنوایی دائمی می‌شود.همچنین استانداردهایی برای مواجه با میزان سر و صدا ایجاد شده است که شدت آسیب را به حداقل ممکن می‌رساند.

رزم پا در خصوص دیگر مشکلات و بیماری‌های شغلی خاطرنشان کرد: در افرادی که به دلیل نوع شغل مجبورند زیاد حرف بزنند و یا خواننده‌ها مشکلاتی در طناب صوتی آنان ایجاد می‌شود که در موارد اولیه با کاهش فعالیت و در شرایط حاد با لیزر قابل درمان است.

دست‌ها بیشترین آسیب استخوانی را می‌بینند
بیماری‌هایی که در اثر مشاغل به وجود می‌آیند با توجه به نوع فعالیت متفاوت است مشکلات اسکلتی که افراد را تهدید می کند به دو دسته تقسیم می‌شوند، مشکلاتی که در اثر ماهیت شغل آزاد ایجاد می‌شوند مانند کارهای ساختمانی، حمل اجسام و مواردی دیگر از این قبیل دسته دوم شامل بیماری‌های اسکلتی است که در هر شغلی بدون توجه به نوع شغل و در اثر رعایت نکردن شرایط ارگونومیکی ایجاد می‌شود.

مرتضی رهایی متخصص ارتوپد در این باره گفت: اشخاصی که در گروه دوم قرار دارند بیشتر شامل کارمندان و هم افرادی که شغل نشسته دارند ایجاد می‌شود این بیماری‌ها و ناهنجاری‌های اسکلتی شامل آسیب به ستون فقرات، گردن درد است که با رعایت مسائل ارگونومیکی و درست نشستن قابل پیشگیری هستند. به طور کلی بیشترین عضو آسیب پذیر در مشکلات اسکلتی شغلی ستون فقرات و دست‌ها هستند.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که در حال حاضر متولیان در بهداشت حرفه‌ای و متخصصین طب کار با انجام فعالیت‌های نظارتی و کنترلی سعی در کاهش آسیب‌های ناشی از بیماری‌های شغلی دارند.

گفتنی است مقوله بیماری‌های شغلی بسیار گسترده و در عین حال مهم است و کنترل اپیدمی این معضل نیازمند آگاهی و تدوین دستورالعمل‌های جدی‌تری است.