هرچه از زمان اتمام مذاکرات هسته‌ای در وین می‌گذرد، حرف و حدیث در ارتباط با آن در ایران بیشتر و بیشتر می‌شود. هرچه توافق هسته‌ای عاملی شد تا جایگاه جمهوری اسلامی ایران در جهان افزایش یابد و اختلافات بین تهران با دیگر کشورهای جهان کمتر شود، برنامه جامع اقدام مشترک به یکی از عوامل اختلاف در بین گروه‌های سیاسی و قوای مقننه و مجریه شده است.

روزنامه قانون ادامه داد: این در حالی است که از ابتدای توافق هسته‌ای مسئولان به خصوص نمایندگان معتدل مجلس تأکید می‌کردند قرار است، صدایی مشترک از قوه مقننه به همراهی دولت در خصوص برجام به دنیا مخابره شود، اما این روز‌ها پیام‌هایی از اختلاف‌نظر بین دولت و مجلس و حتی بین نمایندگان قوه مقننه به گوش می‌رسد که در تضاد با هدف گذشته آن‌هاست.

بررسی برجام و تصویب آن در مجلس یکی از موضوعاتی است که از ابتدای به پایان رسیدن مذاکرات به محلی برای مناقشه و اختلاف نظر بین دولت و مجلس درآمد. در این بین فعالان سیاسی تندرو به این اختلاف نظر بیشتر دامن زدند تا بعد از گذشت نزدیک یک ماه از توافق هسته‌ای روسای قوه مقننه و مجریه به تصمیمی واحد برای نحوه رسیدگی به برجام در بهارستان نرسند.

در این میان، برخی از این گروه‌ها و افراد تلاش دارند نشان دهند این دولت است که می‌خواهد مانعی برای مجلس در زمینه بررسی برجام در بهارستان ایجاد کند.

برجام در مجلس بررسی می‌شود

حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان که سردمداری مخالفت و انتقاد از دولت یازدهم را‌ برعهده دارد، اخیراً در یادداشتی صحبت‌های مذاکره‌کننده ارشد کشور را زیر سوال برده است. او در بخشی از یادداشت خود بعد از بررسی آنکه برجام آیا توافقنامه است یا خیر خطاب به دولت و سیدعباس عراقچی گفته است چه عیبی دارد که اجازه بدهید مجلس نیز برجام را همانند کنگره بررسی کند.

وی نیز در بخشی دیگر نوشته است «بر فرض که بررسی برجام در کنگره آمریکا فقط برای «رد» آن باشد و نه تصویب! خب! چه عیبی دارد که اجازه بدهید مجلس شورای اسلامی نیز برجام را با هدف رد آن بررسی کند و چنانچه دلیلی برای رد آن پیدا نکرد، رأی به تصویب آن بدهد، یعنی دقیقاً‌ همان کاری که به قول آقای عراقچی، کنگره آمریکا در حال انجام آن است.»

اما موضوع این است که دولت هرگز مخالف بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی نبوده و هفته‌هاست برجام نه تنها در مجلس و کمیسیون امنیت ملی بلکه در هر کجا که منتقدی وجود داشته برنامه اقدام مشترک را نقد و بررسی کرده‌اند ولی امثال شریعتمداری با ایجاد کلید‌واژه‌ «ممانعت دولت از بررسی برجام» سعی دارند روحانی و تیم دیپلماسی را زیر سوال ببرند.

مشکلات برای تصویب برجام

باید تاکید کرد که نه دولت و نه هیچ‌گروهی مخالف بررسی برجام در مجلس نیست که اگر بود، محمدجواد ظریف بلافاصله پس از پایان مذاکرات هسته‌ای به مجلس نمی‌رفت و در صحن علنی گزارشی از روند رسیدن به توافق ارائه نمی‌کرد و نسخه‌ای هرچند غیررسمی از توافق را در اختیار نمایندگان نمی‌گذاشت تا شایعه‌ نشود دولت، رأس امور بودن مجلس را زیر سوال می‌برد. اما این روز‌ها بحث و اختلاف‌افکنی بر سر این موضوع است که آیا باید برنامه جامع اقدام مشترک به تصویب مجلس برسد؟

در این زمینه دو نظریه وجود دارد؛ نگاه اول این است که طبق اصول 77 و 125 قانون اساسی، هر معاهده و توافقنامه‌ای باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. برخی اعتقاد دارند که برجام نیز توافق بین‌المللی است و مجلس باید آن را تصویب کند اما برخی دیگر تأکید دارند برجام، یعنی برنامه اقدام مشترک بین دو کشور که داوطلبانه انجام می‌شود، رأی‌گیری در این زمینه در صحن علنی لازم نیست. همین اختلاف نگاه باعث شده است تا امروز هیأت رئیسه مجلس تصمیم‌گیری نکند توافق هسته‌ای به چه نحوی در صحن علنی بررسی شود.

فشار بر دولت و مجلس

در شرایطی که هنوز نهاد قانون‌گذاری کشور تأمل کرده است و سعی دارد بعد از بررسی همه جوانب در خصوص نحوه بررسی برجام در قوه مقننه تصمیم‌گیری کند، برخی بدون آگاهی از جزئیات برجام هر روز بر دولت و مجلس فشار می‌آورند. اخیراً دبیر شورای نگهبان گفت: نظر بنده هم این است که برجام باید به صورت لایحه به مجلس برود.

احمد جنتی، خطیب موقت نمازجمعه تهران در خطبه‌های روز گذشته نماز جمعه در سخنانی با اشاره به موضوع توافق هسته‌ای ایران با 1+5 گفت: تیم مذاکره‌کننده حداکثر توان را به کار برد اما متأسفانه نتیجه صددرصدی نشد.

وی با بیان اینکه "آمریکا اگر صدبار هم امضا کند، هر وقت دلش بخواهد زیر امضایش می‌زند"، افزود: برخی معتقدند که توافق هسته‌ای باید در مجلس تصویب شود اما برخی نیز نظر دیگری دارند و معتقدند که باید در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گیرد؛ البته نظر بنده هم این است که برجام باید به صورت لایحه به مجلس برود.

با این حال علی لاریجانی که با سکوت در این زمینه تلاش دارد از ایجاد تنش بین دولت و مجلس در زمینه برجام بکاهد، اخیراً در این باره در جمع خبرنگاران گفت: در توافق برجام تعهداتی لحاظ شده که لازم است این توافق در مجلس مطرح شود. از طرف دیگر، این توافق باید جایگاه قانونی پیدا کند، زیرا تعهداتی را برای کشور ایجاد می‌کند، از این‌ روی ضروری است که برجام در مجلس بررسی شود.

رئیس مجلس با بیان اینکه "ارائه لایحه دولت در این‌ باره از نگاه سیاسی فوایدی در پی خواهد داشت"، تصریح کرد: برای ایجاد یک اجماع نظر در مجلس و اینکه پارلمان چگونه با این موضوع برخورد کند، هم‌اکنون در حال رایزنی هستیم تا توافق برجام در یک مسیر قانونی، معقول و متقن قرار گیرد.

بخشی از برجام نیاز به مصوبه دارد

با وجود اینکه برخی اعتقاد دارند برجام باید به تصویب مجلس برسد، یک عضو کمیسیون امنیت ملی ضمن آنکه تاکید دارد برجام نیاز به تصویب مجلس ندارد، عنوان کرد: برخی از بخش‌های برجام نیاز به مصوبه مجلس دارد، نه همه آن.

عوض حیدرپور شهرضایی در گفت‌وگو با «قانون» در توضیح بررسی برجام در قوه مقننه گفت: برداشت من این است که برجام نیاز به تصویب در مجلس ندارد.‌ همان طور که از اسم آن مشخص است، این موضوع برنامه جامع اقدامات مشترک است پس نه لایحه است نه کنوانسیون بین‌المللی؛ بنابراین نیاز به مصوبه مجلس ندارد.

نماینده مردم شهرضا در مجلس نهم شورای اسلامی در ادامه توضیح داد: با این حال در بخش‌هایی از برجام شاهد این موضوع هستیم که شکل قطعنامه و کنوانسیون بین‌المللی پیدا می‌کند که این بخش‌ها نیاز به مصوبه مجلس دارد.

وی تاکید کرد: بنابراین در بخش‌هایی از برجام که شکل معاهده‌ای می‌گیرد، باید لایحه‌ای از سوی دولت به مجلس ارائه شود تا مسیر برای توافق و انجام تعهدات فراهم شود.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اظهار کرد: بنابراین خود برنامه جامع اقدامات مشترک از آنجایی که توافقنامه و معاهده نیست، نیازی به لایحه ندارد. با این حال باید دید نظر مجلس و دولت در این زمینه چیست. اگر در برجام پیوست ایران به پروتکل الحاقی آمده باشد، باید برای امضای آن مجوزی از مجلس گرفته شود.