فاجعه «منا» در برابر تاریخ

مردم می‌پرسند چرا فاجعه «منا» در مراسم حج امسال با آنچه در گذشته در عربستان یا هر جای دیگر جهان اتفاق افتاده، تفاوت دارد...؟ شاید دلیل آن این باشد که برای اولین‌بار شبکه‌های مجازی و رسانه‌های جمعی می‌توانستند عمق فاجعه را در چنین حجم وسیعی در چشم جهانیان به‌تصویر بکشند و افکار عمومی را متوجه حادثه‌ای دلخراش کنند که هیچ دلیلی، چه اثبات‌شدنی چه بی‌پایه و ساختگی یا واقعی برای توجیه آن قابل‌قبول نباشد و معلوم است که وجدان بشریت، بی‌اعتنایی به این مصیبت بزرگ را برنمی‌تابد. درحالی‌که جسد زائری که جز پوشش نازک هیچ وسیله‌ای برای دفاع از خود نداشته و مظلومانه در آغوش یکدیگر گویی خفته بودند و عن‌قریب برمی‌خیزند و انجام فرایض مذهبی خود را ادامه می‌دهند و این مظلومیت جهان را در یأس و بهت و حیرت فرو برده و در قضاوتی شکاکانه در ارتباط با آنچه به چشمانشان می‌دیدند، قرار داده بود، در چنین موقعیتی مسئولان سعودی که میزبانان این مردم بودند، با بی‌اعتنایی تقصیر را به گردن این و آن می‌اندازند.

اگر فرض کنیم شیطنتی در کار نباشد، بی‌‌تدبیری کسانی که قانونا و شرعا مسئولیت حفظ جان نزدیک به دو میلیون انسان را بر عهده دارند، کاملا مشهود است؛ مضافا اینکه آنچه در این مراسم سالانه می‌گذرد قابل‌پیش‌بینی است.

آنچه «منا» را از وقایع تلخ و تاریک مشابه آن در گذشته متمایز می‌کند، تفاوت ماهیت بروز این واقعه با دیگر حوادث است. اگر به تاریخ ناهنجاری کشتارهای مردمی در جهان نگاه کنیم، کینه‌های نژادی- قومی- سیاسی همواره بستر بروز این فجایع بوده است. هم‌اکنون داعش، بوکوحرام، طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی در دام توهمی جاهلانه با تحریک و پشتیبانی قدرت‌طلبان منطقه و جهان آتشی خانمان‌سوز به‌‌پا کرده‌اند که دامن مردم جهان را گرفته است.

کمی قبل‌تر در بالکان کینه‌های قومی- نژادی، میلیون‌ها انسان را به خاک‌و‌خون کشید، تلفات انسانی در جنگ‌های اخیر، رقم‌های میلیونی را نشان می‌دهد. انفجاری بی‌دلیل بمب‌های اتمی در هیروشیما و ناکازاکی، فاجعه کشتار ارامنه، یهودی‌کشی و کولی‌کشی نازی‌ها در فاجعه هولوکاست، مواردی است که بشریت آن را از یاد نخواهد برد. در تمام این موارد، برپاکنندگان این فجایع و ظالمان حرفه‌ای، همواره برای اقدام وحشیانه خود، هرچند بی‌پایه و جاهلانه، دلایلی عنوان کرده‌‌اند؛ ولی در «منا» مردمی که همه با یک عقیده مشترک، لبیک‌گویان به‌سوی مقصود و آرمان‌‌های خود رهسپار بوده‌اند هیچ نشانی از نفاق یا برخوردی بین زائران نداشتند و به‌همین‌دلیل به‌نظر می‌رسد دلیل بروز فاجعه در خوش‌بینانه‌ترین شکل آن، سوءتدبیر و ناتوانی در مدیریت این اجتماع بزرگ است که مسئولان سعودی با هیچ تمهیدی نمی‌توانند آن را کتمان کنند. وظیفه ایرانیان بعد از تسلیت و همدردی با خانواده‌های جان‌باختگان و محبت و دلسوزی در کنار آنها اینکه از مسئولان نظام، دولت، مجلس، سرپرستان حجاج و سازمان‌های مردمی و قاطبه مردم بخواهیم با گذشت زمان، این فاجعه را به فراموشی بسپارند و برای جلوگیری از تکرار آن چاره‌اندیشی کنند و رعایت حقوق جان‌باختگان را از مسئولان سعودی پیگیری کرده و مردم جهان و ایران را در آنچه می‌گذرد مطلع کنند.

*هارون یشایائی/شرق