هفته نامه «طلوع صبح» نوشت: روز عيد قربان امسال هيچگاه از خاطر مردم ايران ومسلمانان جهان پاك نخواهد شد.چرا كه بي كفايتي عده‌اي سبب كشته شدن هزاران حاجي در حريم امن الهي شد و مقصران اين واقعه نه تنها زير بار مسئوليت خود نرفتند، بلكه شروع به فرافكني و فرار رو به جلو كردند. مسئولان آل سعود با اظهارتي وقيحانه اين فاجعه را بر گردن حجاج انداخته و مدعي شدند كه بي نظمي آنها سبب كشتتار هزاران نفر از مردم بيگناه در خاك اين كشور شده است.

اين ادعاها سبب شد تا مسئولان كشورمان و به ويژه مقام معظم رهبري از آل سعود انتقاد كنند. حضرت آیت الله خامنه‌ای در سخنانی با اشاره به فاجعه بزرگ منا، تأکید کردند: «دنیای اسلام سؤالات زیادی در این خصوص دارد و حکام عربستان بجای فرافکنی، باید با عذرخواهی از امت اسلامی و خانواده‌های داغدار، مسئولیت خود را در این حادثه سنگین بپذیرند و به لوازم آن عمل کنند.حضرت آیت الله خامنه‌ای، حادثه تلخ منا و تبدیل شدن عید قربان به عزای امت اسلامی را یادآور شدند و افزودند: انسان لحظه‌ای نمی‌تواند خود را از این غم فارغ بداند و این غم در چند روز اخیر بر دلهای ما و همه مسلمانان سنگینی می کند.رهبر انقلاب، فرافکنی حکام عربستان و سر باز زدن از پذیرش مسئولیت این فاجعه را نادرست و اقدامی عقیم و بی اثر خواندند و گفتند: دنیای اسلام سؤالات زیادی دارد و جان باختن بیش از هزار نفر در این حادثه مسئله کوچکی نیست، بنابراین جهان اسلام باید برای این مسئله فکری کند.»از سوي ديگر رييس جمهور كشورمان نيز كه براي سخنراني در مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورك به سر مي برد با اعتراض از اقدامات آل سعود آنها را به نقد كشيد و گفت:« من به نمایندگی از سوی ملت بزرگی سخن می گویم که امروز در غم از دست دادن هزاران زائر مسلمان و صدها نفر از هموطنان خود به سوگ نشسته است؛ سالمندان، جوانان،زنان و مردانی که برای انجام مناسک مذهبی در گردهمایی عظیم معنوی و جهانی حج شرکت کرده بودند؛ولی متاسفانه قربانی بی‌کفایتی و سوء مدیریت مجریان شده و حتی به دلیل عدم پاسخگویی مسئولان، از شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده های عزادارشان دریغ شده است.وی تصریح کرد: ابعاد فاجعه جان باختن و مجروح شدن هزاران انسان بی گناه از چهارگوشه جهان، فراتر از آن است که در حد یک سانحه طبیعی یا یک مسئله محلی با آن برخورد شود.رییس جمهور با بیان اینکه خسارت جریحه‌دار شدن عواطف میلیون‌ها مسلمان بزرگتر از آن است که صرفاً با محاسبات مادی قابل جبران باشد، ادامه داد: افکار عمومی خواستار آن است که مسئولان دولت عربستان سعودی بی‌درنگ، به مسئولیت بین المللی خود در تأمین دسترسی کنسولی فوری برای شناسایی سریع و بازگرداندن بدون تأخیر اجساد مطهر عمل نمایند.

وی تاکید کرد: همچنین ضروری است شرایط لازم را برای بررسی مستقل و دقیق علل و عوامل این فاجعه و روش های پیشگیری از تکرار آن، در آینده فراهم نمایند.»اما اين نكات و هشدارها به گوش سعودي‌ها نمي رفت و در اقدامي توهين آميز وزير خارجه اين كشور به رييس‌جمهورمان بي‌حرمتي كرد و اظهار كرد: ایرانی‌ها و رئیس جمهورشان آخرین کسی هستند که می‌توانند درباره سلامت حجاج یا دموکراسی سخن بگویند!داستان به همينجا ختم نشد.دولت سعودي كه از ترس افشا شدن فاجعه منا، اجازه ورود افراد را به  اين سرزمين نمي‌داد، روزها يك هيات از تهران را كه براي شناسايي حجاج ايراني قصد سفر به مكه داشت را پشت مرزهاي خود نگهداشت.

پاسخ به گستاخي

بي حرمتي و اظهارات مقامات سعودي سبب شد تا محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت ایران، سه‌شنبه هفته گذشته در نشست خبری هفتگی خود بگويد: ایران از عربستان به خاطر حادثه منا در مجامع بین‌المللی شکایت می‌کند.وی افزود مقام‌های عربستان باید حداقل بپذیرند که مسئولیت سلامت حجاج «شرعا و عرفا و طبق پروتکل‌های بین‌المللی بر عهده آن‌ها است و به جای فرافکنی باید پاسخگو باشند.»وی درباره برخی گزارشات مبنی بر دفن اجساد ناشناخته قربانیان فاجعه منا در عربستان گفت: «اجازه دفن جان‌باختگان را نمی‌دهیم. باید بدون فوت وقت اجساد به شهرستان‌ها منتقل شود و تمام اعضای هیات دولت در فرودگاه حاضر می‌شوند.»

تكاپو براي فرار از مسئوليت

فرافكني‌هاي دولت سعودي براي فرار از بارمسئوليت اين فاجعه با شيطنت‌هايي نيز همراه بود. در روزهاي اوليه فاجعه فيلمي منتشر شد كه نشان مي‌داد يك كاروان اتومبيل در حال انتقال يكي از شاهزاده‌هاي سعودي هستند و آن اتفاق مسبب اصلي فاجعه شده است.ولي بعد از مدتي با تكذيب اين فيلم و اعلام اينكه اين تصاوير براي گذشته است، مدعي شدند برخي سعي در به هم زدن مراسم حج داشتند.مسئله به اينجا ختم نشد و بعد از مدتي نيز فيلم‌هايي منتشر شد كه دولت سعودي با بولدوز در حال انتقال كشته‌شدگان است و اين را نيز تكذيب كردند.به نظر مي‌رسيد، رسانه هاي سعودي به همراه اتاق فكري كه تلاش داشت اذهان عمومي را آشفته كرده و از واقعيت دور كند به خوبي داشت به اهدافش مي‌رسيد.

حكومت نظامي رسانه اي آل سعود

در حالي كه گفته مي‌شد،سعودی‌ها همه دوربین‌های فضای حرم را بعد از حادثه جمع کردند و حتی تلفن‌های همراه حجاج را هم برای جلوگیری از انعکاس تصاویر احتمالی توقیف کرده‌اند ولي بازهم شاهد يك نوع حكومت نظامي رسانه اي در عربستان هستيم.رژيمي كه مقصر يك فاجعه عظيم است براي جلوي گيري از انتقادات دست به هر اقدامي مي‌زند و حتي رسانه‌هاي خود را تهديد مي‌كند تا نكند مطلبي شبهه آميز عليه اين ماجرا بنويسند.

همياري كشورهاي منطقه با عربستان

البته عربستان با توجه به نفوذي كه در برخي از دولت‌‌هاي منطقه دارد، سبب شد تا آنها نيز به كمك سعودي‌ها بيايند. درهمين راستا،روزهاي اوليه فاجعه العالم نوشت:یک روزنامه مصری با طرح ادعایی عجیب گفت: حجاج ایرانی در مناسک حج به جای بیان عبارت لبیک اللهم لبیک، "لبیک یا حسین (ع)" را تکرار می کنند!در این ادعا که در صفحه اصلی این روزنامه و با تیتر درشت درج شده بود، نویسنده تلاش کرده فاجعۀ منا را به بی نظمی و شعار دادن حجاج ایرانی ربط دهد.در بخشی از این مطلب که تردید نویسنده و نگرانی از برملا شدن نادرستی ادعایش در آن موج می زند، آمده است: ویدیوهایی از سال های گذشته وجود دارد که نشان می دهد حجاج ایرانی در حالی که لباس های احرام را بیرون آورده و لباس دوخته (معمولی) پوشیده اند، شعار لبیک یا حسین سر می دهند!»؛ در حالی که با توجه به لهجۀ عربی و نوع لباس حاضران در این ویدیوها کاملا مشخص است که آنها در فضایی خارج از مناسک حج و چه بسا در ایام محرم و عاشورا و در کشوری عربی این شعار را سر داده اند.در سایت اینترنتی این روزنامه نیز ویدیویی منتشر شده که چند نفر عرب زبان، را نشان می دهد که در نمایی بسته و مکانی نامشخص، با لحن و لهجۀ کاملا عربی شعار لبیک یا حسین (ع) سر می دهند.ادعای روزنامه مصری و شعار عرب زبانان در ویدیوی مذکور، گاف عجیب محمد مرسی، رئیس جمهور، معزول مصر را در اذهان تداعی می کند که در پاسخ به پرسشی درباره ایران در تبلیغات انتخاباتی خود، ایران را یک کشور مهم "عربی" نامیده بود و گویی سلفی های طرفدار مرسی نمی خواهند حرف او را زمین بگذارند و "غیرعربی" بودن ایران را بپذیرند!»اين خبرالعالم نشان‌دهند آن بود كه عربستان در اين جنايت تنها نيست و همانطور كه در مسايل منطقه اي دولت‌هاي خاورميانه به او كمك مي‌كنند در اين جنايت نيز او را ياري مي‌دهند.اين پايان ماجرا نبود و پاكستان نيز به كمك عربستان آمد و برخي منابع از ممانعت حكومت اين كشور براي انتقاد از عربستان خبر دادند.

انفعال رسانه‌اي ايران

نكته مورد تامل اينجا بود كه در ميان اين تلاش‌‌هاي شبانه روزي آل سعود براي تبرئه خود و انداختن مشكل برگردن ايران، رسانه‌هاي داخل ايران و در صدر آن صداوسيما در انفعالي شديد تنها به بررسي ابعاد حادثه مي‌پرداختند و در وادي جنگ رسانه‌اي بازي را واگذار كرده بودند. در همين راستا مشرق در گزارشي نوشت:«کاربران سعودی در توییتر که بخش زیادی از آنان را جامعه وهابی این کشور تشکیل می‌دهند، پس از ساعت‌ها سکوت پس از وقوع این فاجعه، جنگ روانی مضحک و توهم آمیزی را راه انداختند و با ساختن هشتگ‌هایی مانند #ایران_تقتل حجاج و #ایران_تقتل، ایران را مقصر وقوع این حادثه می‌خوانند. با تبلیغات گسترده سعودی‌ها، هم اکنون این کمپین ضدایرانی در حال گسترش در شبکه‌های اجتماعی است و جز ۱۰ هشتگ مورد استفاده در عربستان و ۵ هشتگ محبوب در امارات شده است. در همین راستا، وب سایت‌های عربی نزدیک به دولت سعودی از جمله اوطان نیوز مدعی شده‌اند که ایران نقشی ویژه در حادثه منا داشته است.»اين گزارش نشان مي‌داد با وجود آنكه آل سعود را خانداني تن پرور مي‌خوانديم ولي ديديم كه در موقع بحران خوب يادگرفته‌اند كه چگونه از لاك دفاعي خود بيرون بيايند و حمله كنند.

گل به خودي مخالفان روحاني

جدا از حاشيه هايي كه فاجعه منا در پي داشت، اتفاق‌هاي جالب توجه ديگري نيز در اين هفته‌اي گذشت رخ‌داد و آن سوءاستفاده مخالفان روحاني از فرصت به وجود آمده براي تخريب چهره‌ديپلماسي دولت بود.به نظر مي‌رسيد ورشكستگان سياسي ايران كه بازي را سال 92 به روحاني باخته بودند، عزم خود رابراي استفاده از فاجعه منا جزم كرده و تمام توان خود را براي تخريب دولت يازدهم به كار گرفتند.در همين راستا برخي رسانه‌هاي مربوط به جريانات خاص بحث شعار انتخاباتي روحاني كه گفته بود،اعتبار را به پاسپورت ايراني بازخواهد گرداند، را پيش كشيدند و كارشكني‌هاي دولت سعودي براي عدم صدور رواديد هيات ايراني را بر سر روحاني كوبيدند.گويي آنها دشمن را اشتباه گرفته بودند.

قدرت رسانه را زياد كنيم

ولي وضعيت صورت گرفته در فاجعه منا و عدم پاسخگويي رساني به فعاليت‌‌هاي آل سعود نشان داد كه بيشتر از پيش بايد خود را در عرصه رسانه‌اي قوي كنيم.به نظر مي‌رسد ديگر دوران جنگ‌هاي كلاسيك و سخت به پايان رسيده و مسئولان كشور بايد به دنبال آن باشند كه در كارزار هاي اين چنيني از پس دشمنان خود بربيايند و به جاي اينكه محدوديت‌‌هاي بي مورد براي فضا مجازي ايجاد كنند به نحوي فضا را مديريت كنند كه از استعدادها و فرصت‌هاي تكنولوژي‌هاي مدرن به نفع كشور استفاده شود.