چهارشنبه ۰۶ اسفند ۱۳۹۹ | Wednesday, 24 February 2021
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
چهارشنبه ۰۶ اسفند ۱۳۹۹ | Wednesday, 24 February 2021
  • صفحه نخست
  • اخبار انتخابات ۱۴۰۰
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
لایو خبر عکس خواندنی ها اخبار ویژه
  • صفحه نخست
  • اخبار انتخابات ۱۴۰۰
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
ویدیو / مردانی، عضو ستاد کرونا: کرونای ایرانی در راه است

ویدیو / مردانی، عضو ستاد کرونا: کرونای ایرانی در راه است

ویدیو / حریرچی: هنوز نمی توان گفت موج چهارم کرونا آغاز شده

ویدیو / حریرچی: هنوز نمی توان گفت موج چهارم کرونا آغاز شده

تماشا کنید: آزادی دلارهای محبوس / گزارشی از پروسه آزادسازی پول های ایران؛ آیا روند احیا برجام تسریع می شود؟

تماشا کنید: آزادی دلارهای محبوس / گزارشی از پروسه آزادسازی پول های ایران؛ آیا روند احیا برجام تسریع می شود؟

ویدیو / بیت‌کوین همچنان رکوردها را جا‌به‌جا می‌کند؟  + زیرنویس فارسی

ویدیو / بیت‌کوین همچنان رکوردها را جا‌به‌جا می‌کند؟ + زیرنویس فارسی

ویدیو / درگیری عجیب در لیگ برتر فوتسال

ویدیو / درگیری عجیب در لیگ برتر فوتسال

ویدیو / فلاحی، نماینده مجلس: مصوبه امروز مجلس توسعه اینترنت در مناطق محروم را متوقف و اینترنت را گران خواهد کرد

ویدیو / فلاحی، نماینده مجلس: مصوبه امروز مجلس توسعه اینترنت در مناطق محروم را متوقف و اینترنت را گران خواهد کرد

کد خبر: ۲۵۲۷۴
تاریخ انتشار: ۴۴ : ۱۳ - ۱۹ ارديبهشت ۱۳۹۰
صفحه نخست >> سیاست
پ

روشنفكري ديني چيست؟ روشنفكر ديني كيست؟

آگوستين قديس در كتاب اعترافات خود مي گويد: سخت ترين پرسش در باب مفاهيمي است كه گويي همگان پاسخ آن را مي دانند؛ مفاهيمي نظير عدالت، آزادي. شايد مفهوم «روشنفكري ديني» نيز به سبب گذر از مسير تجربه مند انديشه هاي سودانگار و متعارض در زمره چنين مفاهيمي جاي گرفته باشد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
 آگوستين قديس در كتاب اعترافات خود مي گويد: سخت ترين پرسش در باب مفاهيمي است كه گويي همگان پاسخ آن را مي دانند؛ مفاهيمي نظير عدالت، آزادي. شايد مفهوم «روشنفكري ديني» نيز به سبب گذر از مسير تجربه مند انديشه هاي سودانگار و متعارض در زمره چنين مفاهيمي جاي گرفته باشد.

 در تفسير و آشكار ساختن هر موضوعي، نخست بايد نوع نگرش به آن سوژه را مشخص كرد. چرا كه هر ديدگاه از رويكرد همان منظر حاصل مي شود و مسلما پيش فهم ها، اصول موضوعي و عوامل پديدآورنده خاص خود را مي طلبد. از اين رو لازم به ذكر است كه رويكرد حاضر در تبيين مقدمات مفهوم مذكور تنها از خاستگاه نگرش تاريخي-انتقادي بيان خواهد شد.

    ۱ - روشنفكر ديني چيست؟ بهتر است به جاي پرسش از چيستي روشنفكر ديني، بپرسيم روشنفكر ديني چه هست تا به اين شكل مبناي پرسش را از چيستي مفهوم ساري به پرسش از هستندگي و چگونگي به بار نشستن آن مفهوم انتقال دهيم.

 شايد به اين صورت بتوان در تحليل انطباعات با واسطه از برانگيختگي هاي معنايي تركيب مزبور جلوگيري كرد؛ چراكه در پيشامد نقصان تعارض واژگان «روشنفكري» و «ديني» و در نشر مفاهيم تركيبي و انتخابي، با وجود عدم انطباق تصور مفهومي با خطوط رايج، برخي سعي بر ديكته همان مفهوم ها بر اذهان ديگري دارند كه مسلما محصول چنين فضاي نسبي و تكثرگراي مفاهيم، ناسازگاري و گاه نزاع خواهد بود.

 به اين باب محل بحث سطور پيش رو با توجه به ساختار مفهومي واژگان تركيب مذكور، پرسش از تحقق مفهومي تحت عنوان روشنفكري ديني است و اينكه آيا روشنفكر ديني مي تواند نسبتي با دين و عقلانيت انتقادي داشته باشد؟

    2 – بسياري از بانيان جريان مزبور، در تبيين و تكوين مفهوم «روشنفكري ديني» بسيار شتاب زده و به طرز ناكارآمدي كوشيده اند تا احتمال وقوع بحران برانگيختگي معنايي را به واسطه دو قيد متنازع مهار كنند: نخست رهيافت همسان گرايي و هماهنگي ميان دين و بنيان جهان شمول مدرنيته و ديگري رهيافت انتقادي و انتخابي به باستان (سنت) و مباني مدرنيسم كه متاسفانه نه منظور از چيستي همسان گرايي را كاملامشخص كرده اند و نه حدود رويكرد انتقادي و گزينشي را ترسيم كرده اند.

از اين رو علي الاصول بايد جايگاه روشنفكر ديني را به عنوان كسي كه تفكر متجدد غرب را پذيرفته و سعي در سازگاري و هماهنگي مفاهيم و انديشه هاي ديني با فرهنگ مدرنيته غربي را دارد، در قامت يك «نئو سنت گرا» يا «اصلاح طلب ديني» شناخته و بپذيريم حتي اگر بسياري از آنها خود را با چنين كسوتي بيگانه بدانند.

 با اين حال احتمال تحقق روشنفكري ديني منوط به پذيرش دو تفكيك ساختارگرايانه اي است كه انكار هر يك از تمييز ها مشروعيت و توان حضور اين مفهوم را سلب خواهد كرد و مسلما هيچ جزيي قابل فروكاستن بر جزو ديگري نخواهد بود. به اين باب از يك سو تفكيك ميان ذات و عرض دين و از طرفي ديگر تفكيك ميان صور اجتناب پذير و اجتناب ناپذير مدرنيته، مقدمات حيات متعارض «روشنفكر ديني» را مهيا خواهد كرد كه طبقه بندي پرمخاطره اي از كارنامه اجرايي خود نمايش خواهد داد.

    3 – اگرچه روشنفكران ديني محاط به يك مخرج مشترك واحد هستند اما با اين حال رفتار كار فكري آنان از گرايش ها و الگوهاي متغيري تبعيت مي كند كه در منطق مدرسي و شرعي آنها پارادايم ها و انطباعات وابسته اي را ترسيم خواهد كرد.

 از اين رو شاهد طبقات متكثر نظري و تئوريك گفتمان روشنفكران ديني هستيم كه در خطوط مقابل اصول شرع و روشنفكري ارگانيك ظاهر مي شوند. لايه نخست از طبقه مزبور به رفرميست ها و اصلاح طلبان ديني اطلاق مي شود كه منطق آنان بر منطق مدرسي و فلسفي استوار است مرحوم مطهري نماينده بارز اين نسل است. اما طبقه بعدي بر خلاف اصلاح طلبان، با تاكيد بر سنت ديني و روش فلسفي يوناني، به هيچ روي با نقد سنت دين موافق نيست از اين رو در فاصله حداكثري با بنيان مدرنيته و در تكاپوي ارتباط ميان دنياي كهن و اكنون است؛ سيدحسين نصر را به عنوان نماينده اين گروه مي شناسيم.

 دسته اي ديگر با تمركز بر منطق تئوريك غربي و ماهيت روش شناختي دين، رهيافت معادلات همزيستي دين و مدرنيته را در بنيان آزادي و از مجراي علوم طبيعي پي گرفتند. اما ديدگاه ديگر اين طبقه برخلاف انديشه پيشين بر اساس فلسفه علم و با تمركز بر عرفان و آزادي، كمترين درگيري و تداخل مفهومي و مواجهه انتقادي را با غرب پيدا كرد؛ چراكه انتقاد آنان به جاي بنياد و ساختار مدرن بر مبناي اخلاق دنياي غرب بود.

 اما در لايه متاخر تقسيم بندي مزبور به هرمنوتسين هاي تاريخ مداري مي رسيم كه در تلاش بودند تا از محيط خارج، ارتباط سنت و دين را به وسيله خرد نقاد نوبنياد تحليل كنند تا از اين رو در فعليت عملكرد استعلايي آنان هم شاهد نقد راديكال بنيان مدرنيته باشيم و هم بنيان دين را در چالشي ساختاري نظاره كنيم كه شبستري از سرآمدان طبقه مذكور است. البته لازم به ذكر است تنها به حكم فعليت كار عقلي آنها است كه طبقه بندي مزبور صورت پذيرفت اما با تمام اين اوصاف تسامح تصنعي آنان هيچ گاه نمي تواند تنها محاط به جامعه ايران باشد.

* شرق
لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

 تصاویر حیرت‌انگیز ناسا از «مریخ»

تصاویر حیرت‌انگیز ناسا از «مریخ»

 نکات جالبی که درباره مغز نمی‌دانید

نکات جالبی که درباره مغز نمی‌دانید

 گریم جالب طناز طباطبایی در فیلمی که هشت سال توقیف بود

گریم جالب طناز طباطبایی در فیلمی که هشت سال توقیف بود

 قدیمی‌ترین عکس هوایی تهران!

قدیمی‌ترین عکس هوایی تهران!

 ۸ عادت سمی که شما را از شادی محروم می کنند

۸ عادت سمی که شما را از شادی محروم می کنند

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر: بیمارستان سینا کوت عبدالله در وضعیت قرمز

تصاویر: بیمارستان سینا کوت عبدالله در وضعیت قرمز

۲/۴
تصاویر: مهربانی با پرندگان

تصاویر: مهربانی با پرندگان

۳/۴
تصاویر: سی سخت ۷ روز پس از زلزله

تصاویر: سی سخت ۷ روز پس از زلزله

۴/۴
تصاویر: تست خیابانی کرونا در اهواز

تصاویر: تست خیابانی کرونا در اهواز

ببینید!

تماشا کنید: بن بست شکن / صالحی چگونه توانست هم قانون مجلس را اجرا کند هم از شکل گیری اجماع جهانی علیه ایران جلوگیری کند؟

ویدیو / هند، واکسن کرونا و قدرت نرم +زیرنویس فارسی

ویدیو / حریرچی: اوضاع فراگیری کرونا نگران کننده است / نشانه های بروز شرایطی که نگرانش بودیم، مشاهده می شود

تماشا کنید: ۵ مانع بایدن / چرا بازگشت دولت جدید آمریکا به برجام ممکن است طول بکشد؟

ویدیو / توئیت باشگاه اوساسونا به مناسبت چهاردهمین سالگرد گل شگفتی ساز جواد نکونام

ویدیو / افزایش تلفات پرندگان در میانکاله مازندران؛ مرگ ۱۲ هزار پرنده در ۲۳ روز

ویدیو / حریرچی: یکی از شرکت های هواپیمایی به خاطر عدم رعایت پروتکل‌ها من را سوار نکرد

آرشیو
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

مردی که سلطان عمان، آرزویش را داشت / میانه روها و اصلاح‌طلبان تعهد محضری دهند که «برجام» به نام و کام اصولگرایان باشد / حضرات اصولگرا! یقه ملت را رها کنید و معیشت‌ را به گروگان نگیرید

عبدالله احمدیه، بازیگر «آینه عبرت» درگذشت

پلمب ۴۷ منزل مجردی با ۱۴۷ اتاقک در اطراف میدان امام حسین تهران

قطع سخنان سخنگوی دولت در پخش زنده تلویزیونی، هنگام توضیح او درباره حواشی جلسه مجلس

قیمت طلا و سکه، امروز ۵ اسفند ۹۹

در سراوان چه خبر است؟

شدیدترین ریزش روزانه تاریخ بیت کوین ثبت شد

انسان از دستبوسی فرح به دستبوسی امام برسد، شرف دارد به اینکه از دستبوسی امامش به پابوسی آمریکا برسد

یک مقام ارشد امنیت ملی آمریکا: رفع تحریم های ایران قطعا در راه است

افشای پیشنهاد عجیب ترامپ به رهبر کره شمالی در هانوی: اگر بخواهی می‌توانم تو را در عرض دو ساعت با هواپیمای اختصاصی رئیس جمهور آمریکا به کشورت برسانم

بایدن می‌داند که برای احیای برجام باید تحریم‌های ایران را لغو کند؛ اما چرا این کار برای آمریکا دشوار است؟

مردی که سلطان عمان، آرزویش را داشت / میانه روها و اصلاح‌طلبان تعهد محضری دهند که «برجام» به نام و کام اصولگرایان باشد / حضرات اصولگرا! یقه ملت را رها کنید و معیشت‌ را به گروگان نگیرید

اولین واکنش سرمربی اسکی زنان پس از ممنوع‌الخروجی توسط همسرش: شغل من از طرف شوهرم مسخره می‌شود / شوهرم در آمریکا به دنیا آمده و در ایران هم بزرگ نشده / به حمایت مسئولان نیاز دارم

عصبانیت وزیر بهداشت از پروتکل‌شکنان: شده ام جنازه جمع کن / بجای وزیر بهداشت بگذارید مدیرکل مرده شور خانه

‌سرمربی تیم ملی اسکی آلپاین بانوان از سوی همسرش ممنوع‌الخروج شد

قیمت طلا و سکه، امروز ۲ اسفند ۹۹

جدول خاموشی مناطق مختلف تهران منتشر شد + فایل

«زیست شبانه» در تهران تصویب شد

توکلی: غسال آیت الله مصباح یزدی ابَربدهکار بانکی است / او پیکر روحانیون سرشناس را به خانه می برد و غسل می دهد! / ۴۰ میلیارد تومان خمس را از کجا آورده است؟

ویدیوی جدید از لحظه درگیری فیزیکی علی‌اصغر عنابستانی، نماینده مجلس با سرباز راهور

سهام عدالت، امروز ۶ بهمن ۹۹

نخستین واکنش عنابستانی بعد از ماجرای سیلی به سرباز راهوار

عنابستانی: توهین شنیدم و عصبانی شدم / از مردم عذرخواهی می‌کنم، از سرباز تشکر

قیمت دلار، امروز ۷ بهمن ۹۹

بازار خودرو سکته کرد / پژو ۲۰۶ تا ۵۲ میلیون، سمند ۱۴ میلیون، پژو ۴۰۵ تا ۱۵ میلیون و تیبا ۲۶ میلیون ارزان شد / پراید ۹۰ میلیونی هم خریدار ندارد

جو بایدن پیروز انتخابات معرفی شد / فاکس نیوز، آسوشیتدپرس، سی ان ان و ان بی سی این خبر را اعلام کرده اند / بیانیه ترامپ: نتیجه انتخابات هنوز قطعی نشده / پیشنهاد داماد ترامپ به او برای پذیرش شکست

استفتاء مهم ایت الله سیستانی در باره مراسم عزاداری امام حسین (ع)

ترامپ: ایران اگر کرم بریزد بلایی سرش می آوریم که تا حالا سابقه نداشته!

دانش‌آموز ممتاز تهرانی بعد از کنکور خودکشی کرد

جدول غیررسمی افزایش حقوق بازنشستگان کشوری و لشکری / افزایش ۳۰ تا ۷۰ درصدی حقوق ها

مدیرعامل سایپا: خیال همه را از پراید راحت کردیم

ویدیو/ کتک زدن یک زن افغانستانی توسط مامور نیروی انتظامی

خواندنی ها
نشانه‌های مشکل کبد را جدی بگیرید

نشانه‌های مشکل کبد را جدی بگیرید

گوشی گیمینگ جدید لنوو بهار سال آینده وارد بازار می‌شود

گوشی گیمینگ جدید لنوو بهار سال آینده وارد بازار می‌شود

اطلاعاتی جدید از گوشی «گلکسی A۵۲، ۵G» منتشر شد

اطلاعاتی جدید از گوشی «گلکسی A۵۲، ۵G» منتشر شد

گوشی «اوپو رنو ۵K» فردا رسما معرفی می‌شود

گوشی «اوپو رنو ۵K» فردا رسما معرفی می‌شود

آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

وزارت خارجه آمریکا: دارایی‌های ایران در کره جنوبی تنها بعد از مشورت با ما آزاد می‌شوند

زالی: گروه‌های در معرض خطر از دو ماسک استفاده کنند

وزیر صمت: آغاز توزیع اقلام پر مصرف ایام عید خانوارها ظرف چند روز آینده

ویدیو / مردانی، عضو ستاد کرونا: کرونای ایرانی در راه است

لغو احکام ۵۰ مشاور و دستیار استاندار سابق خوزستان

آلمان: طی سه ماه آینده درباره چگونگی بازگشت آمریکا به برجام رایزنی می‌کنیم

آذری جهرمی: مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حق السهم دولت از اپراتورها، به ضرر ایران است / مجلسی ها این مساله را تکذیب کردند

شبکه ۱۱ اسرائیل: رایزنی اسرائیل با اروپا درمورد برجام

حریق در یک کارگاه صنعتی در تهران / مصدوم شدن سه آتش نشان حین عملیات

وزارت خارجه آمریکا: دارایی‌های ایران در کره جنوبی تنها بعد از مشورت با ما آزاد می‌شوند

لغو احکام ۵۰ مشاور و دستیار استاندار سابق خوزستان

آلمان: طی سه ماه آینده درباره چگونگی بازگشت آمریکا به برجام رایزنی می‌کنیم

آذری جهرمی: مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حق السهم دولت از اپراتورها، به ضرر ایران است / مجلسی ها این مساله را تکذیب کردند

سخنگوی کاخ سفید درباره حملات راکتی در عراق: ما ایران را مسئول اقدامات نائبانش می‌دانیم / پاسخ آمریکا تشنج‌زا نخواهد بود

رسانه انگلیسی: دولت بایدن شاید ولیعهد سابق عربستان را آزاد کند

کاخ سفید: به زودی گزارش قتل خاشقجی را منتشر می‌کنیم

مخالفت جمهوری‌خواهان با مقام پیشنهادی پنتاگون به دلیل نقش او در برجام

رایزنی ریاض و تل آویو درباره سیاست بایدن در قبال ایران / سعودی نگران است

نیمه اول ۱۴۰۰ انواع واکسن کرونای ایرانی به تولید می‌رسد/ از واکسن خوراکی کرونا چه خبر؟

اکسیوس ادعا کرد: تشکیل کارگروه مشترک آمریکا و اسرائیل درمورد ایران

خبر مهم خبرنگار CNN: گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا درباره قتل جمال خاشقچی فردا منتشر می شود

گاردین: توافق ایران و آژانس انرژی اتمی برجام را نجات داد / پیش‌بینی می شود در انتخابات ریاست جمهوری ایران، جریان ضد آمریکایی قدرت را به دست بگیرد؛ وقت برای نجات برجام تنگ است

وزارت اطلاعات: یک عملیات تروریستی در غرب کشور خنثی شد / دو تروریست کشته شدند

ادعای رسانه آمریکایی درباره سه دیدار ظریف با کری و مالی دور از چشم ترامپ

احتمال کاهش قیمت در بازار مسکن / یک کارشناس: هیچگاه شاهد این حجم از رکود در بازار املاک شب عید نبوده ایم

ظریف: کُره دسترسی به منابع مالی ایران را فراهم کند / اوی یونگ: کره جنوبی صادقانه درحال تلاش برای آزادی پولهای بلوکه شده ایران است

بیماران سرپایی خوزستان، ۱۰ برابر بیشتر از بیماران بستری

نماینده مجلس: حقوق کارگران به گونه‌ای باشد که ماهی دوبار گوشت بخورند

سفر هیأتی از مجلس به سراوان برای بررسی اتفاقات اخیر

دستور دولت روسیه به دو وزارت دفاع و خارجه: با عربستان توافق‌نامه همکاری نظامی منعقد کنید

اعلام شهر‌های ممنوعه / ورود به استان‌های شمالی و ۸ شهر دیگر ممنوع است

ارنست مونیز: قبل از انتخابات ایران، مشکل را حل کنید

سخنگوی ستاد کرونا:‌ ۱۱۲ مبتلا به ویروس جهش یافته کرونا در کشور شناسایی شدند

اکسیوس: بایدن امروز با پادشاه عربستان تماس می گیرد/ گزارش قتل خاشقجی احتمالا فردا منتشر می شود

درخواست ۱۰ سناتور از بایدن برای بازگشت به برجام / نام سندرز و وارن، رقبای دموکرات بایدن در میان امضاکنندگان نامه

شاخص کل بورس، امروز ۶ اسفند ۹۹

قیمت سکه پارسیان، امروز ۶ اسفند ۹۹

منابع اسرائیلی: نتانیاهو به دنبال تشکیل تیمی برای ممانعت از مذاکره ایران-آمریکا است

محمدبیگی، نماینده مجلس: نمی‌خواهیم با افزایش «منگول‌ها» جمعیت کشور را افزایش دهیم!

آرشیو
وبگردی

ماجرای رژیم غذایی مهراوه شریفی نیا و لاغر شدنش

زنِ تنها: گول صاحبکارِ خوش‌گذرانم را خوردم

محاکمه مردی که صاحبکار همسرش را کشت

مرگ دختر ۱۲ساله و زن جوان با مشروبات تقلبی

تیپ مهراب قاسمخانی در عروسی برادرش + عکس

عکس/آرایش جدید بانوی بازیگر

آهی که مهدوی‌کیا به خاطر برادرش کشید/عکس

توضیحات ده‌نمکی درباره بازگشت سحر قریشی به تلویزیون

ازدواج پیمان قاسم‌خانی و تبریک حمید فرخ‌نژاد / عکس

عطر مهران مدیری به‌بازار آمد

بیوگرافی میترا ابراهیمی همسر دوم پیمان قاسمخانی

امیر نوری بازیگر سریال‌های طنز به کرونا مبتلا شد

  • صفحه نخست
  • اخبار انتخابات ۱۴۰۰
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۲۵۲۷۴
تاریخ انتشار: ۴۴ : ۱۳ - ۱۹ ارديبهشت ۱۳۹۰
صفحه نخست >> سیاست
پ

روشنفكري ديني چيست؟ روشنفكر ديني كيست؟

آگوستين قديس در كتاب اعترافات خود مي گويد: سخت ترين پرسش در باب مفاهيمي است كه گويي همگان پاسخ آن را مي دانند؛ مفاهيمي نظير عدالت، آزادي. شايد مفهوم «روشنفكري ديني» نيز به سبب گذر از مسير تجربه مند انديشه هاي سودانگار و متعارض در زمره چنين مفاهيمي جاي گرفته باشد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
 آگوستين قديس در كتاب اعترافات خود مي گويد: سخت ترين پرسش در باب مفاهيمي است كه گويي همگان پاسخ آن را مي دانند؛ مفاهيمي نظير عدالت، آزادي. شايد مفهوم «روشنفكري ديني» نيز به سبب گذر از مسير تجربه مند انديشه هاي سودانگار و متعارض در زمره چنين مفاهيمي جاي گرفته باشد.

 در تفسير و آشكار ساختن هر موضوعي، نخست بايد نوع نگرش به آن سوژه را مشخص كرد. چرا كه هر ديدگاه از رويكرد همان منظر حاصل مي شود و مسلما پيش فهم ها، اصول موضوعي و عوامل پديدآورنده خاص خود را مي طلبد. از اين رو لازم به ذكر است كه رويكرد حاضر در تبيين مقدمات مفهوم مذكور تنها از خاستگاه نگرش تاريخي-انتقادي بيان خواهد شد.

    ۱ - روشنفكر ديني چيست؟ بهتر است به جاي پرسش از چيستي روشنفكر ديني، بپرسيم روشنفكر ديني چه هست تا به اين شكل مبناي پرسش را از چيستي مفهوم ساري به پرسش از هستندگي و چگونگي به بار نشستن آن مفهوم انتقال دهيم.

 شايد به اين صورت بتوان در تحليل انطباعات با واسطه از برانگيختگي هاي معنايي تركيب مزبور جلوگيري كرد؛ چراكه در پيشامد نقصان تعارض واژگان «روشنفكري» و «ديني» و در نشر مفاهيم تركيبي و انتخابي، با وجود عدم انطباق تصور مفهومي با خطوط رايج، برخي سعي بر ديكته همان مفهوم ها بر اذهان ديگري دارند كه مسلما محصول چنين فضاي نسبي و تكثرگراي مفاهيم، ناسازگاري و گاه نزاع خواهد بود.

 به اين باب محل بحث سطور پيش رو با توجه به ساختار مفهومي واژگان تركيب مذكور، پرسش از تحقق مفهومي تحت عنوان روشنفكري ديني است و اينكه آيا روشنفكر ديني مي تواند نسبتي با دين و عقلانيت انتقادي داشته باشد؟

    2 – بسياري از بانيان جريان مزبور، در تبيين و تكوين مفهوم «روشنفكري ديني» بسيار شتاب زده و به طرز ناكارآمدي كوشيده اند تا احتمال وقوع بحران برانگيختگي معنايي را به واسطه دو قيد متنازع مهار كنند: نخست رهيافت همسان گرايي و هماهنگي ميان دين و بنيان جهان شمول مدرنيته و ديگري رهيافت انتقادي و انتخابي به باستان (سنت) و مباني مدرنيسم كه متاسفانه نه منظور از چيستي همسان گرايي را كاملامشخص كرده اند و نه حدود رويكرد انتقادي و گزينشي را ترسيم كرده اند.

از اين رو علي الاصول بايد جايگاه روشنفكر ديني را به عنوان كسي كه تفكر متجدد غرب را پذيرفته و سعي در سازگاري و هماهنگي مفاهيم و انديشه هاي ديني با فرهنگ مدرنيته غربي را دارد، در قامت يك «نئو سنت گرا» يا «اصلاح طلب ديني» شناخته و بپذيريم حتي اگر بسياري از آنها خود را با چنين كسوتي بيگانه بدانند.

 با اين حال احتمال تحقق روشنفكري ديني منوط به پذيرش دو تفكيك ساختارگرايانه اي است كه انكار هر يك از تمييز ها مشروعيت و توان حضور اين مفهوم را سلب خواهد كرد و مسلما هيچ جزيي قابل فروكاستن بر جزو ديگري نخواهد بود. به اين باب از يك سو تفكيك ميان ذات و عرض دين و از طرفي ديگر تفكيك ميان صور اجتناب پذير و اجتناب ناپذير مدرنيته، مقدمات حيات متعارض «روشنفكر ديني» را مهيا خواهد كرد كه طبقه بندي پرمخاطره اي از كارنامه اجرايي خود نمايش خواهد داد.

    3 – اگرچه روشنفكران ديني محاط به يك مخرج مشترك واحد هستند اما با اين حال رفتار كار فكري آنان از گرايش ها و الگوهاي متغيري تبعيت مي كند كه در منطق مدرسي و شرعي آنها پارادايم ها و انطباعات وابسته اي را ترسيم خواهد كرد.

 از اين رو شاهد طبقات متكثر نظري و تئوريك گفتمان روشنفكران ديني هستيم كه در خطوط مقابل اصول شرع و روشنفكري ارگانيك ظاهر مي شوند. لايه نخست از طبقه مزبور به رفرميست ها و اصلاح طلبان ديني اطلاق مي شود كه منطق آنان بر منطق مدرسي و فلسفي استوار است مرحوم مطهري نماينده بارز اين نسل است. اما طبقه بعدي بر خلاف اصلاح طلبان، با تاكيد بر سنت ديني و روش فلسفي يوناني، به هيچ روي با نقد سنت دين موافق نيست از اين رو در فاصله حداكثري با بنيان مدرنيته و در تكاپوي ارتباط ميان دنياي كهن و اكنون است؛ سيدحسين نصر را به عنوان نماينده اين گروه مي شناسيم.

 دسته اي ديگر با تمركز بر منطق تئوريك غربي و ماهيت روش شناختي دين، رهيافت معادلات همزيستي دين و مدرنيته را در بنيان آزادي و از مجراي علوم طبيعي پي گرفتند. اما ديدگاه ديگر اين طبقه برخلاف انديشه پيشين بر اساس فلسفه علم و با تمركز بر عرفان و آزادي، كمترين درگيري و تداخل مفهومي و مواجهه انتقادي را با غرب پيدا كرد؛ چراكه انتقاد آنان به جاي بنياد و ساختار مدرن بر مبناي اخلاق دنياي غرب بود.

 اما در لايه متاخر تقسيم بندي مزبور به هرمنوتسين هاي تاريخ مداري مي رسيم كه در تلاش بودند تا از محيط خارج، ارتباط سنت و دين را به وسيله خرد نقاد نوبنياد تحليل كنند تا از اين رو در فعليت عملكرد استعلايي آنان هم شاهد نقد راديكال بنيان مدرنيته باشيم و هم بنيان دين را در چالشي ساختاري نظاره كنيم كه شبستري از سرآمدان طبقه مذكور است. البته لازم به ذكر است تنها به حكم فعليت كار عقلي آنها است كه طبقه بندي مزبور صورت پذيرفت اما با تمام اين اوصاف تسامح تصنعي آنان هيچ گاه نمي تواند تنها محاط به جامعه ايران باشد.

* شرق
قران
ارسال به تلگرام
قران
قران
قران
قران
قران
قران
  • صفحه نخست
  • اخبار انتخابات ۱۴۰۰
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • آی تی و فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"