ایران روی سلاح های روسی حساب باز کرده است / آیا اتحاد تهران و مسکو دوام خواهد داشت؟

الحیات نوشت: اعلام طرح افزایش حجم همکاری های نظامی مسکو - تهران پرسش هایی را درباره آینده روابط میان دو کشور از سوی دو گروه برانگیخت. یکی از این دو گروه، اعتقاد دارد ایران «متحد راهبردی» روسیه است و دیگری منافع موقت و گذرا را پایه های یک شراکت مهم می داند، منافعی که نمی تواند به ائتلاف منجر شود. 

به گزارش «انتخاب»، این نشریه آورده است: با وجود این که مسکو تأیید می کند ماهیت همکاری های نظامی با تهران «نمی تواند موازنه قدرت در منطقه را برهم زند» بر این اساس که صادرات سلاح و ساز و برگ نظامی همگی در چارچوب فن آوری های دفاعی است و حداقل در حال حاضر درباره تجهیز ایران به سلاح ها یا تجهیزات تهاجمی سخنی در میان نیست، اما بخش بزرگی از کارشناسان روس اتفاق نظر دارند که تقویت توانمندی های دفاعی عامل تعیین کننده ای در تضمین برتری ایران در منطقه است به ویژه این که این کشور منابع مهم دیگری برای تجهیز شدن به تسلیحات دارد از جمله صنایع داخلی واردات از چین و کره شمالی و به تازگی کره جنوبی پس از امضای قراردادی مهم که مبلغ آن حدود دو میلیارد دلار است. 

همچنین در مقابل این تأیید، بحثی میان مسکو و تهران درباره تجهیز ایران به جنگ افزارهای نوین جریان دارد که برخی از کارشناسا اعتقاد دارند هدف آن تغییر موازنه قدرت در منطقه به نفع ایرانی ها است. از جمله این جنگ افزارها جنگنده های جدید از نوع «سوخو» و تانک های «تی ٩٠ »است که پیشرفته ترین نسل تانک ها در روسیه به شمار می رود. این مسئله پس از اجرای قرارداد سامانه موشک های اس ٣٠٠ و آغاز گفتگو درباره قراردادهای مشابه احتمالی در زمینه دفاعی است.

نظر کارشناسان در روسیه همیشه واقعیت آنچه را که اتفاق می افتد بازتاب نمی دهد و در بسیاری از موارد مانند مورد سوریه، کرملین به روشی کاملاً متفاوت با تمام پیش بینی های مراکز تحقیقاتی از جمله مراکز نزدیک به خود عمل کرد.

شرکت های روسی که تجارت اسلحه را در انحصار خود دارند این مسئله را پنهان نمی کنند که حساب های زیادی را روی شراکت با تهران باز کرده اند و اعتقاد دارند زمان و فضای «بین المللی و منطقه ای» برای هجوم به بازار ایران برای فروش جنگ افزار مناسب است. حجم کنونی بازار ایران طبق برآوردها ١٥ میلیارد دلار است و مسکو می خواهد از آن بیشترین سهم را داشته باشد. 

در حقیقت، بر روی این گرایش در محافل کارشناسان مذکور روسی، توافق وجود دارد. با این حال تضاد در مواضع میان دو گروه زمانی بروز می کند که از ماهیت اهداف کرملین درباره ایران بحث و گفتگو می شود. گروهی از آنان بر ائتلاف راهبردی تأکید می کنند که امکان دارد در بلندمدت به توافق درباره برپایی پایگاه های نظامی روسی یا مشترک در سرزمین ایران بی انجامد که هدف آن تقویت توانمندی های روسیه است به ویژه در زمینه تضمین تحرکات نیروها از طریق دریای خزر بدون مجبور شدن به عبور از قلمرو ترکیه از طریق تنگه بسفور یا داردانل. 

در حالی که گروه دیگر به توصیف روابط راهبردی دو کشور عنایت و اعتقاد دارند ایران شریک مهم روسیه است اما نمی تواند متحدی پایدار باشد به حکم این که روابط دو جانبه دو کشور بسیار به روابط میان مسکو و پکن شباهت دارد، از نظر اشترک منافع و سودهای متقابل با وجود اختلاف در دیدگاه ها در بلندمدت. 

میان این دو موضع، مسکو وارد نبرد کنونی خود برای کسب بیشترین قراردادهای ممکن با ایران شده است که آن ها فقط در سطح همکاری نظامی نیستند و زمینه های فضا، انرژی هسته ای و راهن آهن و غیره را شامل می شود. 

به گفته ایوان کونووالوف، مدیر مرکز مطالعات راهبردی، ایران از زمان سبقت می گیرد تا به عنوان قدرت اصلی در خاورمیانه و جنوب آسیا نفوذ خود را اعمال کند. این یعنی فراهم آوردن فرصت تاریخی برای روسیه به عنوان شریک اصلی ایران است. 

با وجود این، به نظر نمی رسد درس های تاریخ به نفع روس ها باشد. کسانی که «شریک» را دوباره تنها گذاشتند یک بار در سال ١٩٩٥ هنگامی که یادداشت تفاهم گور – چرنومیردین امضا شد و تمامی همکاری های نظامی دهه نود قرن گذشته میان مسکو و تهران را به حال تعیلق درآورد و دومی در سال ٢٠١٠ هنگامی که مسکو از اجرای قرارداد اس ٣٠٠ عقب نشینی کرد. این مسئله دستیابی ایران را به این موشک ها شش سال به تعویق انداخت.

اما مسئله جدید در نظر کارشناسان بالا این است که ایران دیگر «یکی از کارت های بازی میان مسکو و واشنگتن نیست» این امر بیشترین فرصت را برای مانور فراهم می کند.