سرویس بین الملل «انتخاب»؛ نشنال اینترست ضمن انتقاد از توافق هسته ای و 1+5 نوشت: در توافق برجام سال گذشته تاکید شد که این توافق برای هیچ کشور دیگری قابل اجرا نیست، با این حال به دلیل مرکزیت مساله منع اشاعه سلاح اتمی و معضل ایران در دهه های طولانی، احتمالا این توافق بر آینده مباحث مربوط به منع گسترش سلاح اتمی تاثیر گذار خواهد بود .
به گزارش «انتخاب»، با وجود اینکه در بندی از توافق، توانایی تهران برای انبار کردن و تولید مواد شکاف پذیر محدود می شود، این یک بدعت برای توافق های آینده است و شیوه مذاکره در این رابطه پیام غلطی را برای کسانی که در آینده قرار است در همین مسیر قرار بگیرند می فرستد.
در بهترین حالت برجام موقتا شاخص های مربوط به اورانیوم در برنامه هسته ای ایران را محدود و فريز میکند . این محدودیت های موقتی معروف به "بند های غروب آفتاب" در توافق است . این بند ها حاصل فقدان عزم غرب و وجود اراده ایران در مقاومت در مقابل فشار های غرب برای دریافت توافق تحت شرایط آنهاست.
این توافق چهار درس عمده برای بازیگران هسته ای مساله دار دارد: اول اینکه ایستادگي و حتی سخت گیری می تواند جامعه بین الملل را به پذیرش غنی سازی داخلی آنها مجبور کند . تعداد بیشمار قطع نامه های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه برنامه هسته ایران ، تهران را به سمت نقض تعهداتش در تعلیق تمام فعالیت های مربوط به غنی سازی سوق داد . در نهایت برجام نه به صورت موقت و نه حتی به طور سمبلیک از جمهوری اسلامي نخواسته که غنی سازی اش را در سطوح پایین تعلیق کند.
چنین حرکتی باید تا زمان اجرایی شدن توافق، به عنوان یک اقدام اعتماد ساز یا یک ارزیابی در مورد ابعاد نظامی احتمالی یا دست کم به عنوان یک سازش يراي اینکه این توافق را با درخواست های سابق مذاکره کننده های 5+1 تطبیق دهد مورد تاکید قرار ميگرفت.
یه این ترتیب در قطع نامه 2231 به طور ضمنی از حق غنی سازی اورانیوم برای ایران حمایت شده است .
گسترش دهندگان سلاح در آینده به احتمال زیاد به یاد خواهند آورد که این ایران بود، نه يک ابر قدرت منحصر به فرد جهان و مورد حمایت جامعه جهانی، که بر روی خط قرمز های خود ایستاد.
درس دوم این است که صرف متحد غرب بودن لزوما رفتار منعطف تری در زمانی که به فناوری هسته ای دست پیدا می کنید تضمین نمی کند. متحدان کلیدی آمریکا که قبلا فعالیت های هسته ای محدودی داشتند نظیر کره جنوبی یا امارات همین امروز میگویند ایران که دائما تحت تحریم های هسته ای بوده اجازه امضای توافقی را گرفته که به آن اجازه توسعه ظرفیت های هسته ایش را در مقیاس صنعتی می دهد.
به طور خاص بر اساس داده های بنیاد دفاع از دموکراسی در سال گذشته ، کره جنوبی توافق 123 هسته ایش را به روز کرده و از مواضع متفاوت آمریکا به ویژه در توافق 2013 با ویتنام و همچنین توافق اخیرش با ایران سود برده است .
بر اساس این گزارش برخی کشورها ممکن است در پذیرش محدودیت های بیشتر بر فعالیت های هسته ایشان در مقایسه با آنچه ایران تقاضا کرد منعطف تر باشند. زمانی که کشورها نسبت به عزم آمریکا برای اجرای قوانین شک کنند، در سطح بین المللی این می تواند منجر به سازش جهت بازبینی پيمان منع گسترش سلاح اتمی و حتی بیشتر از آن، منجر به فرار از این پیمان شود.
درس سوم مربوط به ایجاد تفاوت ساختگی بین مواد شکاف پذیر مورد نیاز برای ساخت سلاح اتمی کشتار جمعی و سیستم عامل های آن شود .
برنامه موشک بالستیک ایران و برنامه هسته ای این کشور در هم تنیده و به طور همزمان در حال تقویت است . اما محدودیت های مربوط یه موشک های بالستیک به طور قابل ملاحظه ای از برجام حذف شده اند و تنها در قطع نامه 2231 برخی از این محدودیت ها دیده می شود. نظیر جایی که محدودیت های مربوط به فعالیت های هسته ای طی 8 سال منقضی میشود . علاوه بر این برجام در خصوص نظر سازمان های اطلاعاتی آمریکا که معتقدند ایران در برنامه توسعه موشک های بالستیک خود به دنبال ساخت وساسل حمل سلاح اتمی است سکوت کرده
همان طور که در مباحث مربوط به نظارت و توسعه ظرفیت های تایید در دوران پسا برجام مطرح است, یک نظارت دقیق بر ابزار حمل سلاح میتواند هدف جامعه بین المللی در جلوگیری از توسعه و انتقال سلاح های هسته ای باشد . در عوض این توافق بار دیگر به گسترش دهندگان سلاح هسته ای درس میدهد
درس آخر این که زیاد بودن این توافق در 159 صفحه به این معنی نیست که همیشه خاص است . برجام در جاهایی که به طرفین اجازه خروج از توافق را تحت شرایط خاص میدهد بسیار مبهم است. چنین پیچیدگی حقوقی ای ناشی از تبحر مذاکره کنندگان ایرانی بوده است.
به عنوان مثال بعد از اینکه شورای امنیت سازمان ملل به اتفاق آرا قطع نامه 2231 را امضا کرد ایران مدعی شد که در صورت ایجاد تحریم های جدید می تواند بی درنگ توافق را ترک کند . این تفسیر آب را برای اقدامات اقتصادی آینده در مقابل تهدیدات تروریستی تهران یا نقض حقوق بشر یا تامین مالی های غیر قانونی گل آلود می کند.
برجام به آمریکا و اتحادیه اروپا می گوید که تهران در مقابل هر سیاستی که با هدف تاثیر گذاری مستقیم و غیر مستقیم بر روند عادی سازی روابط اقتصادی و تجاری ایران با جهان باشد مقابله می کند. این بدان معنی است که جمهوری اسلامی می تواند تهدید کند که هر زمان که تحریم غیر هسته ای تصویب شود از توافق خارج شود.
و امروز که برجام در فاز اجرایی شدن آن قرار دارد، سوالها در مورد عدول ایران نه فقط از روح برجام بلکه از اصل توافق همچنان مطرح است.
در مجموع معاملات بد، تبعات بدتری را ایجاد می کنند. جامعه بین المللی روی کاغذ یک دهه امنیت نسبی را به وسیله توافق خرید اما درسهایی که این توافق به گسترش دهندگان سلاح در آینده میدهد بسیار خطر ناک تر است. تهران از طریق مهارت و لجاجت انگاره های پذیرفته شده جهانی در خصوص منع سلاح اتمی در مساله غنی سازی و موشک های حمل سلاح به دور انداخت . آینده برجام و پایبندی تهران به آن هنوز نامشخص است اما مثالهای ضعیفی که اين توافق برای موافقان و مخالفان می آورد به جد تلاش ها را برای مذاکره برای توافقات منع سلاح در آینده پیچیده میکند.
