پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : استاد کرسی شرق شناسی دانشگاه دولتی روابط بینالمللی مسکو در تحلیلی مدعی شده است که ائتلاف های جدیدی با محوریت ایران و روسیه در خصوص سوریه شکل گرفته است.
به گزارش انتخاب به نقل از وب سایت شورای روابط بینالملل روسيه، نیکولای سورکوف، کارشناس شورای روابط بینالملل روسيه در این مقاله می نویسد: حضور نیروهای هوافضایی روسیه در سوریه باعث تغییر جریان بحران این کشور شد ولی بنظر میرسد خود کشورهای منطقه باید به این بحران پایان دهند. ترکیه یکی از ایفاگران نقش اصلی در این روند خواهد بود. این کشور نیرو، امکان و بطور اخص انگیزه اقدام در سوریه را دارد. تا این اواخر معلوم بود آنکارا در کدام اردوگاه قرار دارد ولی طی ماههای گذشته اوضاع بشدت تغییر کرده است.
در بهار 2016 بنظر میرسید سعودیها در تشکیل ائتلاف با ترکیه به موفقیت رسیدهاند. ولی ناظران بزودی از گذرا بودن این ائتلاف سخن راندند.
ترکیه و عربستان سعودی کشورهای سنی دارای روابط نزدیک با آمریکا هستند که لفظاً به سرنگونی رژیم رئیسجمهور بشار اسد ابراز علاقهمندی میکنند. اما از طرف دیگر، اختلاف عقیدتی دو کشور زیاده از حد بزرگ است. رئیسجمهور اردوغان و حزب وی از لحاظ عقیدتی به برادران مسلمان نزدیک هستند که سعودیها روابط خیلی ناجوری با آنها دارند. روابط آنکارا و ریاض با قاهره از این لحاظ گویا است. سعودیها آشکارا از کودتای مصر علیه رئیسجمهور مرسی حمایت کردند که ترکیه با او ائتلاف تقریباً راهبردی تشکیل داده بود.
هم عربستان سعودی و هم ایران کودتای نظامی ترکیه را محکوم کردند. اندکی بعد از کودتا آقای محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران از آنکارا دیدار داشت.
تحلیل گران منطقه معتقدند طی همین دیدار امکان نیل به سازش در مورد سوریه بین ترکیه، روسيه و ایران بنیان گذاشته شد. اندکی کمتر از یک هفته بعد دیدار وزیر امور خارجه ترکیه از ایران برگزار شد. بنظر میرسید آقای ظریف پیشنهادی به ترکیه برده بود که آنها پس از یک هفته تأمل به آن پاسخ دادند. ایران و ترکیه اصول بنیادی حل بحران سوریه را طراحی کردند که تمامیت ارضی کشور و شرکت همه گروههای قومی و مذهبی در مدیریت امور کشور را منظور میکند. باور بر این است تغییر مذکور از بسیاری لحاظ در نتیجه مساعی روسيه میسر شد.
ایرانیها معتقدند این تغییر موضع ترکیه نتیجه درک اشتباهی بودن سیاست قبلی آن است. بظاهر آنکارا اشتباه بودن موضع قبلی را درک کرده و اینک برای جبران آن تلاش میکند. ولی احتمالاً فرضیه دیگری به حقیقت نزدیکتر است. آنکارا میتوانست از ریاض به عنوان متحد خود دلسرد شود.
لازم به ذکر است عامل کردها یکی از اموری است که باعث نزدیکی دو کشور ميشود. هر دوی آنها به حفظ تمامیت ارضی عراق و جلوگیری از استقلال کردستان عراق علاقهمند هستند. استقلال کردستان میتوانست بر احوال کردها در آنسوی مرز عراق اثر گذارد. اما حمایت آمریکا از کردهای سوریه باعث ميشود نگرانی تهران و آنکارا در این رابطه شدت یابد. ممکن است آنکارا ظن داشته که سعودیها قصد دارند به کمک ترکیه ایران را از سوریه بیرون رانده و کشور را تجزیه کنند. این امر بطور اجتناب ناپذیر باعث تشکیل کشور کردها میشد. به این ترتیب، تنها راه حل ممکن برای اردوغان حل بحران سوریه و حفظ یکپارچگی کشور بود.
جالب اینکه همزمان با وارد شدن بالفعل ترکیه به جنگ سوریه، نیروهای دولتی سوریه هم علیه کردها اقدام کردند. همه اینها باعث تفکرات بسیار ميشود.
در عین حال دشوار است پیشبینی کرد تفاهم موضعی ایران و ترکیه چه مدتی دوام خواهد آورد. مسئله سرنوشت اسد همچنان مطرح است و ایران و ترکیه در مورد آن دیدگاه متفاوت دارند. حمایت رسمی ترکیه از ارتش آزاد سوریه هم امر گویایی است.
در نهایت باید در نظر گرفته شود که ایران و ترکیه بازیگران کلان منطقهای هستند و هر کدام در مورد آینده خاورمیانه دیدگاه خود را دارند. ضمناً عربستان سعودی از خراب کردن پل های پشت سر خودداری میکند. مقالات مثبت رسانههای آن در مورد عملیات ترکیه علیه کردها نشان میدهد ریاض آماده است برای انجام مأموریت اصلی یعنی تغییر حکومت سوریه نسبت به بسیاری از اقدامات ترکیه چشم پوشی کند.