خراسان نوشت: با آن که معماري ايراني - اسلامي از قدمت ديرينه اي برخوردار است اما در ۵۰سال گذشته ويژگي هاي معماري ايراني اسلامي در ساخت و سازها ناديده گرفته شده است و به تعبيري به دست فراموشي سپرده شده است.
کارکنان و مسئولان در اين گزارش به بررسي علل بي هويتي معماري در کشورمان پرداخته اند.
دکتر «علي نوذرپور» رئيس هيئت مديره جامعه مهندسان شهرساز کشور دلايل متعددي را براي اين موضوع عنوان مي کند و مي گويد: بهترين دليل اين است که ضوابط و مقررات مربوط به نما در کشور ما رعايت نمي شود در حالي که در تمام جهان سازندگان موظف هستند که اين ضوابط و مقررات را رعايت کنند.
وي مي افزايد: وزارت مسکن و شهرسازي در اين مورد کوتاهي کرده و بايد کارگروه هاي سيما و منظر تشکيل مي شد که اين مسئله جدي گرفته نشده است.
دکتر «نوذرپور» اظهار مي دارد: متاسفانه شهرداري ها هم به اين موضوع بي اعتنا هستند و در اين باره ضوابط و مقررات مشخصي براي مناطق شهري تعريف نشده است و سازندگان هم در اين مورد کوتاهي مي کنند.
رئيس هيئت مديره جامعه مهندسان شهرساز کشور يادآور مي شود: وقتي ما به ضوابط و مقررات عادي ساخت و ساز بي اعتنا هستيم چگونه مي توانيم انتظار داشته باشيم که هنر و فرهنگ معماري را کاملا ترسيم کنيم؟
وي مي افزايد: در حالي که فناوري ساختمان که موجب سرعت در ساخت و سازها شده و توليد ساختمان هاي بلندمرتبه و انبوه را به دنبال داشته نمي توان انتظار داشت در اين فناوري ويژگي هاي فرهنگي حاکم باشد پس بايد مردم و مديران جامعه به ويژگي هاي فرهنگي توجه کنند و از نابودي آن جلوگيري کنند.
دکتر «هادي ايواني» طراح شهري و عضو هيئت علمي دانشگاه اين امر را يک مسئله اجتماعي مي داند و مي گويد: هر جامعه اي در مسير تدوين ارزش ها و مفاهيم خود سير خاصي را طي مي کند و اين مسئله در همه جوامع صدق مي کند.
وي مي افزايد: در مسير تاريخي ايران يک الگوي بسيار غني و قوي از سبک معماري ايراني-اسلامي براساس ارزش ها و مفاهيم شکل گرفته است اما در دوران پهلوي اين مفاهيم و ارزش ها دستخوش تحول شد و در دوران پهلوي دوم اين مسئله رو به نابودي گذاشت.
وي مي افزايد: با آن که در دوران بعد از انقلاب مي خواستيم به بسياري از مفاهيم ارزش وبه آن ها شکل بدهيم اما جامعه موفق نشد که الگوسازي کند و متد اصلي و روش شناختي در اين باره توليد نشد.
دکتر ايراني متذکر مي شود: الگوها و روش ها را بايد فرهيختگان آن رشته بسازند و متاسفانه در جامعه معماري ما چنين شيوه اي وجود ندارد که برگرفته از مجموعه مفاهيم و ارزش ها باشد اما «حسين نژاد» عضو کميسيون عمران مجلس بي توجهي به معماري اسلامي- ايراني را امري سهوي مي داند و يادآور مي شود: در شوراي عالي شهرسازي بيشتر توجهات به شهرسازي بوده است نه به معماري اسلامي و ايراني.
اين عضو کميته مسکن شهري و روستايي مجلس مي گويد: نوع به کارگيري مصالح، شکل زندگي آپارتماني، توجه به سبک معماري اروپايي و ظاهر غربي، روي آوردن به رشد عمراني شهرها و الگوسازي مسکن از کشورهاي اروپايي از جمله علل غفلت از موضوع معماري اسلامي و سنتي مي باشد.
«حسين نژاد» تاکيد مي کند: برداشتي که از معماري اسلامي در اذهان عمومي شکل گرفته، شکل گنبد و قوس هاي مساجد و ساير اماکن مذهبي است که در برخي شهرها و کشورهاي اسلامي مانند مکه و مدينه نمود بيشتري پيدا کرده است و در ايران در دوره صفوي معماري خاصي تعريف شده و به عنوان سمبل کشور نهادينه شده است.
اين نماينده مردم نهادينه نشدن طراحي سبک هاي اسلامي و ايراني را به نبود فرهنگ سازي در دوره کنوني مربوط مي داند و متذکر مي شود: وضع قوانين و دستورالعمل هاي لازم براي رعايت حداقل شکل ها و شيوه هاي اسلامي و ايراني در طراحي و تصويب نقشه هاي ساختماني در ترويج آن و گرايش به اين نوع معماري بسيار مهم است.
يک کارشناس سازمان زيباسازي شهر تهران بناهاي شهري را به يک کالاي اقتصادي تعبير مي کند و مي گويد: در همه ساخت و سازهاي فعلي اعم از مسکوني و تجاري اثري از ساختارهاي اسلامي و ايراني ديده نمي شود و علت آن افزايش جمعيت به ويژه در شهرهاست که مشکلات زيادي را در زمينه شهرسازي فضاهاي عمومي شهري، ترافيک و ساماندهي به ساخت و سازها به وجود آورده است.
وي معتقد است: امروزه بناهاي شهري به يک کالاي اقتصادي تبديل شده و در طرح هاي جامع و تفصيلي و مقررات شهرسازي فقط به مسائل اقتصادي و درآمد نهادهاي مربوط به آن چون شهرداري ها و مسکن و شهرسازي معطوف شده است. درحالي که معماري ايراني اسلامي ناديده گرفته شده و در هيچ قانون و آيين نامه و ضوابط شهرسازي از کيفيت ساخت به سبک و هويت معماري، معماري ايراني و اسلامي صحبتي به ميان نيامده است.
ابوالقاسم رحماني عضو کميسيون عمران مجلس هم بر اين اعتقاد دارد که بايد طرح تفصيلي الگوي معماري ايراني- اسلامي باشد.
وي مي افزايد: اگر نگاهي سطحي به معماري ساختمان هاي شهر تهران داشته باشيم به وضوح خواهيم ديد که از هيچ الگويي پيروي نمي کند در حالي که ما در زمينه معماري ايراني- اسلامي حرف هاي زيادي براي گفتن داريم. بنابراين طرح تفصيلي بايد تلاش کند تا بيش از هر چيز اين فرهنگ احيا شود.
«رحماني» خواستار ايجاد فرهنگ معماري مذهبي در ساخت وسازهاي آينده شهر تهران مي شود و اظهار مي دارد: در حال حاضر نه تنها ساخت و سازهاي موجود از فرهنگ خاصي پيروي نمي کند، بلکه ايمني اين بناها نيز چندان قابل اطمينان نيست و با توجه به زلزله خيز بودن تهران انتظار مي رود که طرح تفصيلي جديد شهر تهران از الگوهاي ايمن تر که با فرهنگ معماري اسلامي نيز مطابقت داشته باشد بهره ببرد.
به گزارش جام جم آنلاين اين عضو کميسيون عمران متذکر مي شود: وزارت مسکن و شهرسازي بايد پا به پاي شهرداري در اجراي طرح تفصيلي حرکت کند و لحظه اي نظارت خود را کمرنگ نکند، بلکه لحظه به لحظه بايد نظارتش پررنگ تر شود.
ولي آيا معماران و شهرسازاني که بتوانند هنر فرهنگ ايراني- اسلامي ما را به تصوير بکشند وجود دارند؟
دکتر «نوذرپور» رئيس هيئت مديره جامعه مهندسان شهرساز کشور در اين باره مي گويد: در بين معماران و مهندسان جوان و باتجربه ما افرادي هستند که علاقه مند به سبک معماري ايراني اسلامي باشند و اين مسئله به تعلقات و مهارت هاي فردي و تشويق نهادها و سازمان هاي مربوط بستگي دارد.
وي مي افزايد: الگوبرداري در ساخت وسازها در کشور ما متفاوت است و عمدتا از کشورهاي اروپايي الگوبرداري مي شود چون اغلب مهندسان و شهرسازان ما در کشورهاي اروپايي تحصيل کرده اند.
دکتر «نوذرپور» خاطرنشان مي کند: رهبري هم به اين موضوع توجه داشته اند و بايد سياست هايي که در اين مورد تدوين شده است توسط وزارت مسکن و شهرسازي اجرايي شود.
دکتر «هادي ايواني» طراح شهري و عضو هيئت علمي دانشگاه هم در اين خصوص چنين مي گويد: معماري ما در سيستم آموزشي دچار بحران است و متاسفانه ساخت و سازهاي ما از استانداردهاي لازم برخوردار نيست و قطعا در آينده دچار يک بحران روان شناختي خواهيم شد چون فضاهاي شهري پاسخ گوي نياز مردم نيست.
از اين رو سازندگان و معماران سعي در به کارگيري سبک معماري اسلامي و ايراني نمي کنند و اغلب ساخت وسازها شيوه غربي به خود گرفته، دکتر «هادي ايواني» متذکر مي شود: هنوز هم در بين معماران و مهندسان اين رشته افرادي هستند که سبک معماري اسلامي و ايراني را در ساخت وسازهاي خود به کار مي گيرند اما بايد گفت تعداد آن ها کم است و بايد اهرم هاي تشويقي براي توسعه اين امر وجود داشته باشد.
بالاخره وقتي که معماري ايراني، اسلامي مورد سوال و توجه واقع مي شود، قطعا مسئولان هم نمي توانند از اين مسئله بگذرند، حال اين سوال مطرح مي شود آيا سازمان ها و نهادهاي مربوط براي حفظ و احياي آن برنامه هايي دارند؟
«هيربد معصومي» معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران هم اختصاص تخفيف عوارض شهرسازي به بناهاي داراي معماري ايراني-اسلامي را از برنامه هاي آينده شهرداري تهران عنوان مي کند و مي گويد: ارزش هاي اسلامي و تمدن و معماري ايراني- اسلامي بايد به عنوان دو اصل مهم در هويت شهري شهرهايمان ملاک عمل قرار بگيرد.
«معصومي» در همايش نماي ساختمان و سيماي شهر با اشاره به اقدامات شهرداري در ارتقاي کيفيت شهري در ادامه مي گويد: بر اساس اين رويکرد همزمان با تدوين طرح تفصيلي و تهيه اسناد راهبردي کميته هاي طراحي مساجد، نما و منظر شهري و همچنين کميسيون معماري و طراحي شهري تشکيل شده است.
معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران يادآور مي شود: بر اساس مصوبه شوراي عالي شهرداري ها، صدور پروانه نما همزمان با صدور پروانه ساخت الزامي است و اين مصوبه به مناطق ابلاغ شده و لازم الاجراست.
«معصومي» در توضيح برنامه هاي تشويق بهره گيري از معماري ايراني- اسلامي در ساختمان ها مي گويد: با توجه به تاکيد شهردار تهران مبني بر ساماندهي نما و سيماي شهر و با نگاه به اين که معماري ريشه در عمق فرهنگ جامعه دارد، معاونت شهرسازي و معماري تصميم گرفته به فرهنگ سازي در اين باره بپردازد، به همين منظور لايحه اي در دست تهيه است تا به مالکان و سازندگان و معماران بناها که در ساخت آن ها از الگوهاي معماري ايراني- اسلامي بهره گرفته شده است، جوايز اعطا شود و اين بناها به عنوان بناهايي با نماي برتر معرفي شود همچنين در اين لايحه تخفيف در عوارض ساختمان براي بناهايي است که از الگوهاي معماري ايراني- اسلامي بهره برده باشد.
در اين راستا وزير مسکن و شهرسازي بر رعايت الگوي معماري ايراني- اسلامي تاکيد مي کند و مي گويد: بايد به سمتي حرکت کنيم که نمادهاي معماري ايراني- اسلامي در ساخت وسازها اجباري شود.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني وزارت مسکن و شهرسازي مهندس «نيکزاد» يادآور مي شود، حرکت به سمت نهادينه شدن الگوهاي معماري ايراني- اسلامي در ساخت وسازها از ابتدا مدنظر ما بوده است و حتي اين موضوع را به استانداران نيز تفويض اختيار کرديم چرا که آن ها از نزديک در جريان مسائل مربوط به استان خود و مواردي مانند وضعيت زمين، ساخت وسازها، نظامات مهندسي و ساير شرايط هستند.
وزير مسکن و شهرسازي متذکر مي شود؛ رعايت الگوي ايراني اسلامي يک ضرورت است و بايد به سمتي حرکت کنيم که طي آن حداقل استفاده از چندين نماد معماري اسلامي- ايراني در ساخت وسازها اجباري شود.
وي مي افزايد: رعايت حريم خصوصي خانواده ها و آرامش و آسايش بيشتر آن ها از مزيت هاي رعايت الگوي معماري ايراني- اسلامي است در حالي که متاسفانه در حال حاضر اجباري براي رعايت حداقل نمادهاي معماري يادشده در ساخت وسازها وجود ندارد و اشخاص بنا به صلاحيت خود هرگونه که بخواهند نماد ساختمان ها را طراحي و اجرا مي کنند.
به هرحال آن چه به عنوان مباني و ارزش هاي ديني، ملي و بومي ما قلمداد مي شود بايد در همه مراحل زندگي ما خود را نشان دهد. ساخت وسازهايي که در بخش هاي مختلف اعم از مسکوني، تجاري، شهري و روستايي انجام مي شود بايد نشاني از اعتقادات و فرهنگ کشور ما را داشته باشد که سبک معماري مي تواند آينه تمام نماي تمدن و باورهاي مردمان سرزمين ما را شکل دهد و نبايد اجازه دهيم که شاهد جدايي نسل آينده با بسياري از اصول ملي و مذهبي ايران اسلامي باشيم.
