دستکاري فرايندهاي طبيعي مغز ؛ عرصه بر «فراموش کاري» تنگ مي شود

فراموش کاري درمان مي شود.

گم کردن کليدهاي خودرو يا به ياد نياوردن جاي عينک و ده ها مورد مشابه ديگر هر روز بسياري از مردم را پريشان و درمانده مي کند.

شايد کمتر کسي را بتوان يافت که تاکنون چنين مسأله اي را تجربه نکرده باشد. دردسرهايي از اين دست آن قدر تکراري شده و آنچنان در زندگي بشر خودنمايي مي کنند گويي زندگي بدون آنها امکان پذير نيست.

متهم رديف اول همه اين درماندگي هاي رنگارنگ پديده اي به نام «فراموش کاري» است که تلاشهاي ديرينه براي خلاصي از آن هنوز به نتيجه قطعي و مشخصي نرسيده است.

بتازگي دانشمندان در جريان پژوهش هاي خود درباره دليل فراموش کردن چيزهاي گوناگون به اين نتيجه رسيده اند قرص هاي ارزان قيمتي که سالهاست براي درمان و کنترل فشار خون تجويز و استفاده مي شوند، توانايي تقويت حافظه را دارند.

با اين وصف هيچ بعيد نيست که در آينده نزديک همه بتوانند با مصرف «گوانفاسين» و ترکيبات دارويي مشابه در دوره ميانسالي از بروز خطاهاي ذهني و پريشاني پس از آن پيشگيري کنند.
به عبارت ديگر، با وجود داروهايي از اين دست حافظه برگشت پذير به نظر مي رسد و به ياد آوردن گذرواژه ها و شماره هاي تلفن به آساني ممکن خواهد بود و ديگر لازم نيست براي يافتن کليدهاي خودرو ديوانه وار و خشمگينانه همه جا را زير و رو کرد و به زمين و زمان بد و بيراه گفت.
اگر جدي تر به اين دستاورد علمي نگاه کنيم، هشيار نگه داشتن حافظه راه را براي ادامه مسير حرفه اي و استقلال آدمي در دوره کهنسالي هموار مي کند.

اين کشف علمي در پي آزمايش هاي پژوهشگران دانشگاه «ييل» در کنکتيکت ايالات متحده بر روي ميمون ها اتفاق افتاد. محققان اين دانشگاه، آزموني مشابه پيدا کردن کليدهاي خودرو توسط انسان را بر روي ميمون ها انجام دادند.

پژوهشگران دانشگاه «ييل» بازي رايانه اي ويژه اي براي راسته نخستيان(شامل انسان، گوريل و ميمون) دارند که موجودات مورد آزمايش بايد يک راه حل پنهان را در آن پيدا کنند. ميمون هاي جوان تر توانستند مسير رسيدن به راه حل را تا 5 ثانيه در حافظه نگه دارند اما اين اطلاعات تنها تا نيمي از رکورد زماني جوان ترها در ذهن پيرترها باقي ماند.

حافظه فعال يا حافظه کوتاه مدت - که اطلاعاتي مانند جاي کليدهاي خودرو يا شماره هاي تلفن را در خود جاي داده و نگهداري مي کند- به ارتباطات توده سلولهاي عصبي واقع در ناحيه قشر پيشين مغز اتکا دارد.

در نتيجه اين ارتباطات، سلولها با يکديگر تعامل و تبادل اطلاعاتي داشته و هر سلول ديگر همسايگان خود را تحريک مي کند. بدين ترتيب فرايند حافظه فعال و کارآمد به کار خود ادامه مي دهد.

در ميمون هاي مسن تر، اين ارتباطات بين سلولي ضعيف تر است بنابراين مغز کمتر برانگيخته مي شود اما هنگامي که به آنها «گوانفاسين» خورانده شد فرايند مغزي به ميزان چشمگيري تشديد و به ساز و کارهاي جاري در مغز ميمون هاي جوان نزديک شد.

به گفته پژوهشگران دانشگاه «ييل»، ترکيبات شيميايي خاصي که در دوران پا به سن گذاشتگي در مغز تشکيل مي شود به درون سلولهاي مغزي نفوذ مي کنند و در نهايت به کاهش حافظه مي انجامند. در اين ميان، «گوانفاسين» مانع تشکيل اين ترکيبات شيميايي مي شود.

هم اکنون ممتخصصان در دانشگاه «ييل» دست به کار آزمايش تأثيرات «گوانفاسين» بر روي زنان و مردان سالم شده اند تا ببيند آيا اين دارو از خطاهاي مغزي پيشگيري مي کند. آنها بر اين باورند در آينده مردم مي توانند با شروع مصرف «گوانفاسين» يا داروهاي مشابه از دوره ميانسالي، حافظه خود را در دوران کهنسالي همچنان فعال و کارآمد نگه دارند.

چنين درمانهايي بيشتر براي «فراموش کاري» کاربرد دارند و بعيد به نظر مي رسد در توقف تظاهرات مغزي آلزايمر مؤثر باشد با اين وجود با حفظ سلامت مغز مي توان از پيشرفت اين بيماري جلوگيري کرد.