پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
آنچه از تجربه ساير كشورها در خصوص حذف صفرهاي پول ملي برداشت مي‌شود، اين است كه اين كشورها در مواجهه با بروز ابرتورم در مقاطع زماني كوتاه جنگي يا در مقابل تورم‌هاي بالا و پايدار بي‌ثبات‌كننده در دوران گذار اقتصادي، دست به كار اصلاح واحد پول ملي يا تغيير آن زده‌اند و هدف اين بوده است كه يا بعد از اعمال سياست‌هاي تثبيت يا بعد از برطرف شدن شرايط بي‌ثبات‌كننده جنگي، با اين اقدام به جامعه علامت بدهند كه دوران بد قبلي سپري شده و زمان پايداري، ثبات و اعتماد فرا رسيده است يا حتي در حين مواجهه با تورم‌هاي بالا و حاكميت انتظارهاي بي‌ثبات، به عنوان ابزار تثبيت‌كننده انتظارات تورمي يا مكمل سياست‌هاي پولي، مالي و اقتصادي، اقدام به تغيير واحد پولي خود كرده‌اند.
تجربه اين كشورها نشان مي‌دهد كه به لحاظ جايگاه واقعي، تغيير واحد پولي ملي در جايگاه معلول قرار دارد و نه علت. يعني اين سياست فقط نشان از پشت كردن به شرايط بي‌ثبات و روآوردن به ثبات از طريق اصلاحات پولي، حقيقي و نهادي است و بنابراين اين سياست ماهيت علامت دهنده و مكمل نهايي دارد. همچنين تا وقتي اقتصاد با سياست‌هاي تثبيت و اقدام‌هاي حقيقي و نهادي مستعد با ثبات نشده است، اقدام به تغيير واحد پول ملي به نتيجه مطلوب منجر نمي‌شود و تورم همچنان پابرجا مي‌ماند و به نوعي شرايط براي تكرار تغيير واحد پول ملي تكرار مي‌شود.
اگر به تجربه دو گروه از كشورها كه اقدام به اين عمل كرده‌اند، توجه كنيم با كشورهايي كه در جنگ تورم‌هاي بسيار بالا را تجربه كرده‌اند و كشورهايي كه اصلاحات اقتصادي انجام دادند و در پايان اصلاحات حذف سه صفر را به‌عنوان يك عمل مكمل و يك نشانه از تغيير وضعيت انجام داده‌اند، مواجه مي‌شويم. اين گروه موفق هم بودند مثلا آلمان‌ها بعد از جنگ جهاني اول به اين دليل كه درگير تورم‌هاي بسيار بالا شدند، چندين صفر از پول خود را حذف كردند كه سريع جواب داد و به تثبيت اوضاع كمك كرد. كشورهايي بوده‌اند كه با تجربه تورم‌هاي مستمر فكر مي‌كردند كه اگر چند صفر از پول ملي خود حذف كنند از تورم نجات مي‌يابند، اما اساسا كار حذف چند صفر، حذف تورم نيست.
دولت‌ها اگر قبلا بسترها را فراهم كرده باشند به آرامش فضا كمك مي‌كند، اما اين‌طور نيست كه در كوران تورم بخواهند از حذف سه صفر به‌عنوان ابزار و عامل ثبات استفاده كنند و نتيجه بگيرند؛ چنانچه تجربه اول روسيه بعد از فروپاشي شوروي ناموفق بود، ولي تجربه‌هاي بعدي اين كشور وقتي كه ساختار خود را سروسامان داد با موفقيت مواجه شد در جايي كه تمام قيمت‌ها مضربي از چند صفر، يعني مضربي از هزار، صد هزار و يك ميليون باشند هم اين كار جواب مي‌دهد و دولت‌ها توانسته‌اند به‌راحتي و بدون هزينه اسكناس‌ها را كوچك كنند.
تجربه ناموفق آرژانتين در حذف صفر از پول ملي هم دلايل متعدد داشت. اين كشور چندين بار پياپي اقدام به تغيير واحد پول خود كرده است. ابتدا در سال 1970 در كوران تورم خود اقدام به حذف دو صفر از پول ملي كرد كه به علت عدم همراهي با اصلاحات واقعي، تغيير يادشده نتيجه نداد و تورم دوباره شتاب گرفته و ارزش پول ملي اين كشور روند نزولي خود را ادامه داد. در سال 1983 اين كشور اقدام به حذف چهار صفر از پول خود مي‌كند، اما تورم و بي‌ثباتي فروكش نكرده و به اين سبب در سال 1985 دوباره اين كشور سه صفر از پول خود را حذف كرد و باز هم نتيجه حاصل نشد و تورم و بي‌ثباتي ادامه يافت. اين تجارب بيانگر آن است كه سياست حذف صفرهاي پول ملي به خودي خود منتج به نتايج مطلوب نخواهد شد اما متعاقب سياست‌هاي پولي، مالي و اصلاحي ابتداي دهه 1990، حذف چهار صفر از پول ملي در آرژانتين به نتيجه مطلوب منجر شد و تورم را در اين كشور به شدت كاهش داد.
لذا كشورهايي كه در شرايط نامطمئن و بي‌ثبات بدون اصلاحات سياستي و تثبيتي اقدام به تغيير صفرهاي پول خود كرده اند، به نتايج موردنظر دست نيافته اند، اما كشورهايي كه با اقدام‌هاي اصلاحي و تثبيتي، زمينه را براي تغيير واحد پولي فراهم كرده‌اند و از تغيير واحد پولي خود به عنوان يك اقدام مكمل، نهايي و ارسال يك نشانه به بازار و مردم استفاده كرده اند، به هدف خود رسيده‌اند.
در مجموع ايجاد فضاي رقابتي و عميقتر كردن بازارها؛ محدودكردن قدرت قيمتگذاري عوامل اقتصادي؛ انضباط و شفافيت در بودجه دولت و رفتار مالي دولت؛ اصلاح نظام مالياتي و كاهش وابستگي اقتصاد كشور و بودجه دولت به درآمد نفت؛ محدودكردن فعاليت‌هاي نامولد و تثبيت نسبت مبادلات مرتبط و نامرتبط با توليد ناخالص داخلي؛ ايجاد نظام مديريت اصلاح قيمت و نظارت بر تغييرات قيمت هنگام شوك درماني؛ نظارت بر اعطاي اعتبار و بازدريافت وام‌هاي معوقه و انضباط پولي، پيش شرط بسياري از اقدام‌هاي اصلاحي به شمار مي‌روند و تا زماني كه درمورد آنها فكري نشود، نمي‌توان به موفقيت هر نوع اصلاحاتي از جمله اصلاح واحد پول ملي اميدوار بود.
* عباس شاكري
استاد دانشگاه
خوب ما هم کارشناس بفرستیم ببینین اونا با این همه گرفتاری چطور توانسته اند این ثبات قیمت را حفظ کنند جه اشکال ارد ما هم یاد بگیریم.؟!