بانک مرکزی در تلاشی تازه تصمیم دارد محدودیت‌هایی را روی تراکنش‌های مالی از طریق کدهای دستوری USSD اعمال کند؛ محدودیتی که به شکل سوال‌برانگیز «شارژ سیم‌کارت‌های اعتباری» را هدف قرار داده است ولی با پرداخت قبوض از طریق این بستر مشکلی ندارد. اما با حذف کدهای دستوری برای خرید شارژ سیم‌کارت‌های اعتباری چه اتفاقی رخ می‌دهد و آیا جایگزین آفلاین دیگری وجود دارد که چندین میلیون کاربر سیم‌کارت اعتباری قادر به تهیه شارژ از طریق آن باشند؟
۲۵ میلیون سیم‌کارت در موبایل‌های غیرهوشمند و ساده فعالند
اگرچه تعداد زیادی از کاربران می‌توانند در آینده و در صورت حذف کدهای USSD، از طریق اپلیکیشن‌های مختلف روی موبایل‌های هوشمند شارژ سیم‌کارت را انجام دهند اما آمارهای دریافتی دیجیاتو از اپراتورهای موبایل حکایت از آن دارد که حدود ۲۵ میلیون سیم‌کارت در موبایل‌های غیرهوشمند و ساده فعالند؛ موبایل‌هایی که قابلیت نصب اپ را ندارند. از سوی دیگر ضریب نفود موبایل‌های هوشمند در کشور نیز حدود ۵۵ تا 60 درصد ذکر شده است.
همچنین تحقیقات دیجیاتو نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از تراکنش‌های USSD در ایران مربوط به خرید شارژ برای سیم‌کارت‌های اعتباری است. از سوی دیگر بانک مرکزی در حالی از غیر امن بودن این پروتکل سخن به میان می‌آورد که مشکلی با پرداخت قبوض از طریق USSD ندارد و در واقع بیشتر مشکل، مربوط به همان خرید شارژ از طریق موبایل است.
اجرای دستور ناگهانی بانک مرکزی برای یافتن بستر مناسب جایگزین به تعویق افتاده
در صورت حذف USSD، اپلیکیشن‌های موبایل برای خرید شارژ بهترین گزینه خواهند بود اما همانطور که ذکر شد، تعدادی میلیونی از کاربران اپراتورها، موبایل هوشمند برای نصب اپلیکیشن ندارند. از طرفی بعید به نظر می‌رسد اپلیکیشن‌های اینچنینی بتوانند از اقبال عمومی برخوردار شوند. در صورت اجرا شدن درخواست بانک مرکزی، احتمالاً بیشتر کاربران سیم‌کارت‌های اعتباری به سراغ فروشگاه‌های فیزیکی برای خرید شارژ گرایش پیدا خواهند کرد؛ فروشگاه‌هایی که معمولاً کارت‌های شارژ را با قیمتی بیشتر از ارزش واقعی‌شان به فروش می‌رسانند.
همین مشکلات و عدم وجود زیرساخت‌ها، سبب شده است تا وزارت ارتباطات با بانک مرکزی مذاکره کند و بر اساس توافقی که به دست آمده، قرار است فعلاً این پروسه با تعویق مواجه شود.
مخالفت بانک مرکزی با NFC
باید پذیرفت امروزه همچنان در تمامی نقاط کشور نمی‌توان از اینترنت خوب و با سرعت بالا بهره برد و از همین رو مشکل اصلی در حال حاضر عدم وجود یک جایگزین منتاسب آفلاین است. در اینجا می‌توان به مورد مناسبی مثل بستر NFC اشاره کرد که هنوز به جایگاه اصلی آن در کشور نرسیده است.
با وجود گذشت نزدیک به 8 سال از رونمایی فناوری NFC در سیستم‌هایی چون جیرینگ، به‌پرداخت و اخیرا در قالب سیم‌کارت، به کارگیری این تکنولوژی در ایران با اما و اگرهای زیادی روبه‌روست. شرکت‌های بزرگ این حوزه، با مخالفت‌ها و ناهمواری‌های زیادی از جمله قانون‌گذاری، مخالفت برخی مقامات دولتی و همچنین عدم اعتماد بانک‌ها به بخش خصوصی روبرو هستند.
آیا NFC به سرنوشت تلخ کیف پول الکترونیکی دچار می‌شود؟
موقعیت NFC حال حاضر در کشور شبیه سرنوشت تلخ کیف پول الکترونیکی است و بیم این وجود دارد که فرجامی مثل همان طرح پیدا کند. این احتمال نیز وجود دارد که با عدم حمایت بانک مرکزی و نبود قوانین و سازوکارها، راه‌یابی آن به کشور به فراموشی سپرده شود. مشکلاتی که فین‌تک‌ها نیز در سال‌های اخیر با بانک مرکزی و دیگر سازمان‌های دولتی داشتند نیز مهر تاییدی بر ناسازگاری بانک مرکزی با ورود IT و تکنولوژی‌های نوین به سیستم پرداختی کشور است
بستر NFC با وجود امکانات، هنوز در کشور اجرا نشده
این بستر (NFC) و سایر موارد پیشنهادی، برای جا افتادن در بین آحاد جامعه نیاز به اقدامات گوناگون و حمایت جدی نهادهای اقتصادی، قانون‌گذاران و حتی آموزش شهروندان دارد که در حال حاضر به دلیل عدم نشان دادن چراغ سبز بانک مرکزی به این سیستم، رویکرد مثبتی در آن برای سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه وجود ندارد.
حذف کدهای USSD و جایگزینی آنها با اپلیکیشن‌های بانکی و یا هر سیستم آنلاین دیگری، شاید بتواند امنیت بیشتری را فراهم بیاورد اما در شرایطی که هنوز زیرساخت‌های اینترنت در کشور برای تمامی نقاط فراهم نیست باید فکری اساسی برای جایگزینی با استفاده از تکنولوژی‌های نوین Mobile Payment کرد.
آرش پارساپور
