هنوز اشک ها و گریه های روز عقد، روح و روانش را آزار می دهد، 10 سال بیشتر نداشت که، مادری کردن برای عروسک ها و خاله بازی ها جای خود را به خانه داری داد.

خاطرات روزهای خواستگاری و عقد به جای اینکه ذوق زده اش کند، برایش عقده ناگشوده شده است.

آن روزها چقدر دوست داشت مثل همسالانش در مهمانی ها لباس عروسی بپوشد اما خیلی طول نکشید که این ذوق بچه گانه برایش بغض شد.

چقدر با التماس از مادرش خواسته بود لباس عروسی که پشت ویترین دیده بود را برایش بخرد اما مادرش هر بار گفته بود پولی برای خرید آن ندارد و حالا، هر بار که نشستن با لباس سفید سر سفره عقد یادش می آید، تنور نفرتش لهیب می کشد.

بغضش می گیرد از آن همه بی رحمی و خودخواهی، از اینکه کودکی اش به بچه داری، خانه داری و تحمل روزهایی گذشته که دائم فکر کرده چگونه روزی خود را از این مخمصه برهاند.

کارشناسان و صاحب نظران، ازدواج زودهنگام را نشانه فقر اقتصادی و توسعه نیافتگی می دانند و می گویند: این ازدواج ها آسیبی است که دودش به چشم جامعه رفته و در نهایت گریبان همه را خواهد گرفت.

برخی از آنان وادار کردن دختران کم سن به ازدواج را نوعی به کودک آزاری دانسته و بر ضرورت برخورد با مسببان آن تاکید می کنند.

خراسان شمالی جزو پنج استان نخست کشور در آمار ازدواج زودهنگام دختران است که شمار قابل توجهی از دختران آن در سن کودکی، قربانی فقر خانواده ها می شوند.

بر اساس اعلام اداره کل ثبت احوال خراسان شمالی در 9 ماهه نخست پارسال، ازدواج 900 دختر 11 تا 15 سال در این استان به ثبت رسیده است.

ازدواج زودهنگام، نشانه فقر اقتصادی
یک پژوهشگر مسائل اجتماعی در خراسان شمالی، فقر اقتصادی را از عوامل ازدواج زودهنگام دختران عنوان کرد و گفت: یکی از نشانه های فقر فرهنگی و اقتصادی، ازدواج دختران در سن پایین است و البته خراسان شمالی از استان های محروم کشور است و همواره در شاخص های مختلف در رده های آخر قرار دارد.

عزیزالله رحیمی اظهار داشت: باورها و فرهنگ مردم استان بر این است که دختر، متعلق به دیگران است از این رو دختر را زودتر شوهر می دهند تا زحمت یک نان خور از دوششان برداشته شود.

وی افزود: این امر سبب شده تا دختر در سن کم، وادار به ازدواج شود.

رحیمی، بالا بودن جمعیت خانواده ها را دیگر عامل ازدواج زودهنگام دختران دانست و گفت: در این خانواده ها، پدر از عهده مخارج برنمی آید و هزینه های بالای تامین معاش اعضای خانه، سبب می شود تا دختران را وادار به ازدواج کنند و دختران به نوعی قربانی می شوند تا فشار اقتصادی خانواده کاسته شود.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی خراسان شمالی ادامه داد: خانواده نمی تواند هزینه خوراک، پوشاک و تحصیل فرزندان را تامین کند و تلاش می کند که این فشار را کم کند.

وی درباره آسیب های ازدواج دختران در سن پایین، گفت: دختران پس از ازدواج قرار است مادر یک خانواده باشند و مادر به معنای پایه و ریشه یک بنیان است اما وقتی مادر به علت ناآگاهی و ناآشنایی های ازدواج دچار آسیب روحی می شود این نارضایی ها و ناراحتی ها را به نوعی به دیگران منتقل می کند و دود این ناهنجاری و نارضایی به چشم جامعه می رود.

رحیمی اظهار داشت: بار این اشتباه به جامعه تحمیل می شود، مادر عصبانی، ناراضی و آسیب دیده، چه در زمانی که مشکلات را تحمل می کند و چه زمانی که به عنوان زن مطلقه از ادامه زندگی مشترک منصرف می شود، زحمت و هزینه ای برای جامعه است.

این جامعه شناس تصریح کرد: یکی از راهکارها در این باره انجام اقدامات و برنامه های فرهنگی است و دختران و خانواده ها باید با مهارت های ازدواج آشنا شوند اما اقدامات در این باره کم است.

وی با بیان اینکه استانهای ایلام، سیستان و بلوچستان، کردستان و کرمانشاه درگیر مشکل ازدواج زودهنگام دختران هستند، اظهار داشت: صدا و سیما هزینه های بسیار هنگفتی برای برخی سریال ها صرف می کند اما تا کنون به مسائل اجتماعی روز کمتر پرداخته و این در حالی است که این مسائل در اولویت هستند.

رحیمی با تاکید بر اینکه قانونگذار باید اهرمی برای جلوگیری از ازدواج زودهنگام دختران در نظر بگیرد، گفت: باید پدران و مادرانی که دختران خردسال خود را وادار به ازدواج می کنند، جریمه شوند.

این استاد دانشگاه افزود: شناسایی ازدواج ها در سن پایین کار سختی نیست و حتی اگر به صورت رسمی نیز ثبت نشده باشد قابل شناسایی است و باید با مرتکبان آن برخورد شود.

وی ادامه داد: ممکن است دختری به قیمت تباه شدن جوانی و زندگی اش تا آخر عمر بسازد اما بیشتر زنانی که در سن پایین ازدواج کرده و از این امر آسیب دیده اند، منتظر فرصتی برای رهایی از آن هستند.

رحیمی افزود: آمار مردانی که به دست زنان خود کشته شده اند بیش از آمار زنانی است که به دست شوهران خود کشته شده اند و این یک پیام برای وجود خشم پنهان زنان است.

این پژوهشگر اجتماعی در استان خراسان شمالی خاطرنشان کرد: زن وقتی احساس کند به او ظلم شده به دنبال فرصتی برای انتقام می افتد و معمولا در اولین فرصت که توانایی لازم را به دست آورد نسبت به رهاندن خود اقدام می کند.

ضرورت ارتقای آشنایی با مهارت های زندگی
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان شمالی نیز در این باره گفت: یکی از مشکلات جامعه پایین بودن مهارت و آشنایی دختران ما از ازدواج است و بر این اساس فراگیری آموزش های پیش از ازدواج اجباری شده و هیچ ازدواجی بدون گذراندن آن ثبت نمی شود.

ملیحه یغمایی اظهار داشت: یکی از علل ازدواج های زودهنگام، وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانواده ها است از این رو باید برای بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی خانواده ها، برنامه ریزی شود.

وی افزود: ازدواج زود و یا دیرهنگام دختران یک آسیب است و در این باره باید تلاش کنیم تا آگاهی و آشنایی خانواده ها ارتقا یابد و ازدواج ها به هنگام باشد.

مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان شمالی خاطرنشان کرد: در برخی روستاها و محلات حاشیه شهر با اجرای طرح تاب آوری تلاش کرده ایم تا علاوه بر ارتقای آشنایی دختران با مهارت های زندگی، برای بهبود وضعیت معیشت خانواده ها هم برنامه ریزی شود.

 42 دختر دوره ابتدایی در خانه شوهر
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش خراسان شمالی نیز دراین خصوص گفت: سال تحصیلی گذشته، 42 دختر استان به علت ازدواج در دوره ابتدایی، از حضور در مدرسه بازماندند.

عصمت بدخشان اظهار داشت: 35 نفر از این دختران در بجنورد، سه نفر در جاجرم و چهار نفر در شهرستان مانه و سملقان به این سرنوشت دچار شدند.

وی افزود: بیشترین آمار ازدواج دانش آموزان از روستاهای «بیدک» و «گریوان» بجنورد و نیز مناطق حاشیه ای بجنورد گزارش شده و البته در شهرستان های جاجرم و مانه وسملقان، ازدواج دختران در روستاها بوده است.

بدخشان با بیان اینکه ازدواج زودهنگام دختران بیشتر در خانواده های بی بضاعت که مشکل مالی دارند، اتفاق افتاده، اظهار داشت: با وجود اینکه آموزش و پرورش برای تامین و تهیه کتاب و بسته های آموزشی و حتی در مواردی لباس مدرسه و پوشاک دانش آموزن اقدام می کند، اما خانواده ها به علت مشکلات مالی دختران را وادار به ازدواج می کنند.

خراسان شمالی در رده پنجم ازدواج زودهنگام دختران
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری خراسان شمالی نیز گفت: این استان به لحاظ آمار ازدواج زودهنگام دختران در رده پنجم کشور قرار دارد.

محمدتقی آریان اظهار داشت: ازدواج در سن پایین سبب می شود تا دختران به علت ضعف جسمانی در معرض مشکلات مختلف از جمله بیماری های مربوط به بارداری قرار گیرند.

وی افزود: علاوه بر آن ازدواج زودهنگام دختران با توجه به نداشتن بلوغ فکری و ناآگاهی، آنان را در معرض افسردگی و بیماری های روحی و روانی قرار می دهد.

آریان با اشاره به اینکه ثبت محضری و قانونی ازدواج برای دختران زیر 15 سال ممنوع است، ادامه داد: در بسیاری از مناطق ازدواج ها ثبت محضری نمی شود و یا در شرایطی با حکم قضایی، ثبت ازدواج انجام می شود.

وی در باره عوامل ازدواج زودهنگام دختران گفت: یکی از علت ها ، فرهنگ حاکم بر جامعه است و این نگاه که اگر دختر در سن 8 تا 13 سالگی ازدواج نکند باید با مردان مسن ازدواج کند و یا زن دوم شود، سبب می شود دختران در سن پایین راهی خانه بخت شوند.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری خراسان شمالی گفت: بعضا نیز به دختران اجازه تحصیل داده نمی شود و یا امکان تحصیل برایشان فراهم نیست و این امر زمینه ساز ازدواج آنان می شود.

وی اظهار داشت: فقر اقتصادی خانواده ها، بالا بودن جمعیت خانواده و نداشتن درآمد کافی برای تامین معیشت آنان، والدین را بر آن داشته تا دختران را زودتر شوهر دهند و از فشار اقتصادی بکاهند.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری خراسان شمالی خاطرنشان کرد: بیشترین ازدواج های زودهنگام استان در بجنورد و راز و جرگلان گزارش شده و البته این پدیده در برخی مناطق شیروان و مانه و سملقان هم وجود دارد.

استان 863 هزار نفری خراسان شمالی در شمال شرق کشور قرار دارد که حدود 44 درصد از جمعیت این استان در روستاها ساکن هستند.

37 تا 42 درصد اشتغال خراسان شمالی در حوزه کشاورزی است و این استان در بسیاری از شاخص های توسعه در رده های آخر کشور قرار دارد.