پوکی استخوان بیماری پنهان و مرموزی است که امروزه در جوامع از جمله ایران شایع تر شده است به طوری که طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 70 درصد زنان و 50 درصد مردان بالای 50 سال ایرانی دچار این بیماری هستند.
مصرف مواد حاوی کلسیم به خصوص در اوایل کودکی و رسیدن کلسیم به استخوان‌ها باعث استحکام طولانی مدت استخوان‌ها می‌شود، به خصوص مصرف کلسیم در محدوده سنی 10 تا 20 سالگی برای ساخت استخوان‌های محکم و قوی باید بیشتر مورد توجه باشد.
عدم استفاده کافی و مناسب از منابع غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D در دوران کودکی و نوجوانی باعث سوءتغذیه شده و در آینده بر وضعیت جسمانی و ذهنی فرد اثر نامطلوب می‌گذارد و باعث کاهش توانایی در انجام وظایف و نقص ساختمان اعضای بدن می‌شود که در اشخاص مسن در بیماری به نام پوکی استخوان خود را نشان می‌دهد.
مهمترین عارضه پوکی استخوان، شکستگی است، بیشترین شکستگی در این بیماری، در ناحیه مفصل ران در محل اتصال به لگن و در ستون فقرات که معمولا وزن بدن را تحمل می‌کند، رخ می‌دهد.
پزشکان بر این باورند که شکستگی در ناحیه مچ دست نیز شایع است، در ناحیه لگن در اثر زمین‌خوردگی شکستگی ایجاد می‌شود که سبب ناتوانی شدید و در مواردی حتی منجر به مرگ می‌شود.
به طوری که گزارش های کشوری نشان می دهد 50 درصد افراد مبتلا به پوکی استخوان، شکستگی ران دارند که پس از این اتفاق، 20 درصد وابسته به دیگران شده و زندگی 20 درصد دیگر به خطر می افتد.
در زنان، پس از سن یائسگی به علت توقف ترشح هورمون های زنانه و نقش مهم این هورمون ها در استحکام استخوان ها، شیوع پوکی استخوان زیادتر می شود.
* سیگار نکشید
این پزشک، مصرف سیگار را نیز عاملی مهم در بروز پوکی استخوان می داند و می گوید: دود سیگار به طور مستقیم بر تولید استخوان تاثیر می گذارد، تولید آن را کاهش می دهد، تعادل هورمونی را به هم می ریزد و باعث کاهش استخوان سازی می شود. همچنین مانع از جذب موادمغذی در بدن می شود.
این استاد دانشگاه تصریح می کند: پرکاری و کم کاری تیروئید هر دو اثر نامناسبی بر فعالیت استخوان ها دارند، برای درمان این بیماری ها داروهای هورمونی تجویز می شود که باعث پوکی استخوان می شود.
* مواد شیرین کمتر بخورید
عسگری ادامه می دهد: مصرف کافئین نیز باعث عدم جذب آهن، کلسیم و موادمعدنی مهم دیگر برای بدن می شود، مصرف خوراکی هایی مانند شکر و مواد خوراکی قنددار مانند نوشابه‌ها و شیرینی، میزان جذب کلسیم را کاهش می دهد و کاهش آن باعث پوکی استخوان می شود.
فاطمه حسینی متخصص ارتوپدی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: درد ناگهانی و شدید در ستون فقرات می‌تواند از علایم شکستگی‌های ستون فقرات باشد، ممکن است شکستگی مهره بدون درد اتفاق افتد و به صورت خمیدگی ستون فقرات و کاهش قد بیمار دیده شود، اگر چه عکس برداری با اشعه ایکس به تشخیص شکستگی کمک می‌کند، ولی برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست. پس بهتر است تمام افرادی که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند، قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرارگیرند و در صورت مبتلا بودن اقدامات پیشگیرانه اعمال شود.
* سنجش تراکم استخوان انجام دهید
وی می افزاید: بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان است، امروزه برای سنجش تراکم استخوان دستگاه‌های جدیدی ساخته شده است که می‌تواند با دقت زیاد تراکم استخوانی و نسبت آن با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه‌گیری کند.
حسینی اظهار می گوید: آزمایش سنجش تراکم استخوانی بدون درد است و تنها چند دقیقه طول می کشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و طی آن دارویی مصرف نمی‌شود. این سنجش، پزشک را قادر می‌سازد تا شدت پوکی استخوان را ارزیابی کند و در نتیجه استحکام استخوان را بسنجد.
* پیاده روی کنید
این پزشک ادامه می دهد: بهترین روش پیشگیری از پوکی استخوان و عوارض آن، رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی مناسب و دوری از عوامل کمک کننده در افزایش پوکی استخوان مانند مصرف سیگار و ارزیابی‌های لازم برای تعیین میزان تراکم استخوانی است.
حسینی تصریح می کند: تغذیه مناسب از روش‌های بسیار موثر برای پیشگیری از پوکی استخوان است و غذای افراد در همه گروه های سنی باید شامل پروتئین‌ها و املاح کافی و ویتامین‌های لازم باشد تا روند پوکی استخوان کندتر شود.
وی، بهترین منبع کلسیم و پروتئین را در شیر، پنیر، ماست و غذاهای دریایی به ویژه ماهی می داند و می گوید: کلسیم یکی از اجزای سازنده استخوان است و غذای روزانه هر فرد بالغ باید حداقل حاوی هزار تا هزار و 200 میلی‌گرم کلسیم باشد.
حسینی اضافه می کند: فرآورده‌های لبنی مانند شیر، ماست، پنیر، کشک و قره‌قوروت منابع بسیار خوب کلسیم به شمار می روند و سبزی ها با برگ سبز، کلم پیچ، شلغم، هویج، پرتقال، انگور و توت فرنگی، خرمالو، زیتون، جعفری، اسفناج، کرفس، کشمش، بادام، پسته، گردو و حبوبات نیز برای دوری از این بیماری مفید هستند.
این متخصص ارتوپدی خاطرنشان می کند: بهترین، مفیدترین و بی‌خرج‌ترین ورزش برای افراد پیاده‌روی است که نقش مهمی در رسوب کلسیم در استخوان‌ها دارند و رژیم غذایی مناسب در کودکان و نوجوانان باعث پیشگیری از این بیماری در سنین بالا می‌شود.
