ازدواج در سن پایین؛ این عبارت مشترک محافل پژوهشی، قانون‌گذار و حتی سیاسی در ماه‌های اخیر بوده است. این موضوع حتی در فضای‌مجازی نیز مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از کاربران در موافقت یا مخالفت با آن نظرپراکنی کرده‌اند؛ اما آنچه که مهم است و واقعیت دارد این است که در گوشه‌و‌کنار کشور اقوام و فرهنگ‌هایی هستند که همچنان اعتقاد دارند ازدواج باید در آغاز جوانی باشد، چراکه از نظر شرایط جسمی و فکری نیز به مرحله بلوغ رسیده‌اند.
این در حالی است که طرحی به منظور ممنوعیت ازدواج در سنین پایین تهیه شده و البته پژوهش‌ها و طرح‌هایی در برابر این موضوع مطرح شده است.
دبیر فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس از لزوم تهیه طرحی جدید با نتایج منفی کمتر برای جایگزینی طرح افزایش سن ازدواج گفته است. آقای سینا کلهر در نشست بررسی پیامدها و چالش‌های افزایش سن ازدواج که با حضور فاطمه سراج، استاد دانشگاه لبنان و دکترای جنسیت و جمعی از فعالان شبکه‌های اجتماعی برگزار شد، این خبر را داد.
سینا کلهر در توضیح طرح جدید گفت: این طرح پیشنهادی جایگزین طرح قبلی خواهد شد، که باعنوان چتر حمایتی، سه محور مهم حوزه کودکان و نوجوانان را تحت پوشش قرار می‌دهد. به گفته وی یکی از محورهای آن این است که در مناطق و روستاهایی که افراد زیر ۱۸سال ازدواج دارند، به‌جای ممانعت از ازدواج جوانان هیأتی متشکل از یک قاضی و معتمد محل یا مسجد برای تعیین سن بلوغ جنسی کودکان تشکیل شود و در صورت تشخیص اینکه فرد به بلوغ رسیده و آمادگی ازدواج را دارد، این امر صورت گیرد.
دبیر فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس در تشریح محور دوم گفته است: محور دوم چتر حمایتی نیز ارائه بسته حمایتی شامل مشاوره و حمایت مالی خواهد بود. بر این اساس بسته حمایتی به کمک خانواده‌هایی می‌آید که به دلیل محرومیت‌های اقتصادی و اجتماعی به ازدواج در سنین پایین فرزندان‌شان تن می‌دهند. در واقع با حمایت مالی و اعطای وام از این‌گونه ازدواج‌ها پیشگیری خواهد شد.
از سوی دیگر بخش دیگر این بسته حمایتی، مشاوره و آموزش مهارت‌های زندگی پیش از ازدواج است که می‌تواند در موفقیت ازدواج‌ها تأثیر بسزایی داشته باشد.
دبیر فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس به تشریح محور سوم این چتر حمایتی پرداخت و اظهار داشت: فراهم کردن مسائل آموزشی همه‌جانبه و لازم برای ازدواج از دیگر ابعاد این طرح است که می‌تواند به کمک ازدواج افراد زیر ۱۸سال بیاید تا احتمال موفقیت این ازدواج‌ها را افزایش دهد.
به گفته کلهر تمام این پیشنهادات برای افراد زیر ۱۳سالی که تمایل به ازدواج دارند نیز پیش‌بینی شده چرا که برای افراد بالای ۱۳ یا ۱۴سال مشکل خاصی برای ازدواج وجود ندارد. کلهر در پاسخ به این سوال که آیا این چتر حمایتی و طرح جایگزین از نظر فرهنگی نیز امکانی برای ترغیب خانواده‌ها به عدم ازدواج فرزندان خود دارد یا خیر توضیح داد: این اقدامات فرهنگی نیازمند همراهی نظام آموزشی و تحصیلی است.
مغایرت با کنوانسیون کودک
در بخش دیگری از این نشست خانم فاطمه سراج، استاد دانشگاه لبنان و دکترای جنسیت به بیان دیدگاه و نظرات خود در این حوزه پرداخت. به گفته وی طرح افزایش حداقل سن ازدواج حتی با مفاد کنوانسیون کودک نیز مطابقت ندارد چراکه این کنوانسیون ورودی تعیین و پیشنهاد سن ازدواج کودکان و نوجوانان را ندارد. این کنوانسیون برطبق مبانی حقوق بشری تنظیم شده که به حریت انسان‌ها تأکید دارد.
این کارشناس جنسیت همچنین گفت: تا زمانی که ولی قهری بر فرزند خود ولایت خاص داشته باشد، حاکم یا قانون که ولایت عام قلمداد می‌شود، حق ورود به موضوع ازدواج کودکان و نوجوانان را نخواهد داشت و به همین دلیل می‌توان گفت: لایحه افزایش سن ازدواج حتی بر‌خلاف روال مورد نظر کنوانسیون کودک پیش رفته است.
سراج با تأکید بر اینکه این مسأله از منظر حقوقی نیز قابل بررسی و نقد است، تأکید کرد: تا زمان حضور ولی قهری که ولایت خاص دارد، امکان حذف وی و ورود حاکم یا قانون با ولایت خاص وجود ندارد، در نتیجه با حضور پدر، قیم، ولی و سرپرست افراد زیر ۱۸سال قانون به غیر از مواردی خاص حق دخالت و تصمیم‌گیری درباره ازدواج این افراد را نخواهد داشت.
به گفته این کارشناس «طرح افزایش سن ازدواج» از لحاظ روان‌شناسی هم دارای صلاحیت مناسب نیست، چراکه بر مبنای روان‌شناسی روز دنیا افراد بالای ۹سال کودک محسوب نمی‌شوند. در این حالت چطور می‌توان با ازدواج افراد زیر ۱۸سال که از لحاظ مبانی روان‌شناسی دنیا نیز کودک به‌شمار نمی‌روند، مخالفت کرد.
وی با اشاره به موضوع مطرح شده عدم صلاحیت قانونی افراد زیر ۱۸سال که مورد تأکید موافقان این طرح است نیز اظهار داشت: برخی عدم صلاحیت قانونی افراد زیر ۱۸سال را مبنای طرح دعوای خود قرار داده‌اند و می‌گویند کسانی که در سن کمتر از ۱۸سال ازدواج می‌کنند در صورت بروز هرگونه مشکل، به‌دلیل عدم وجود صلاحیت طرح دعوا امکان مطالبه حقوق قانونی خود را ندارند.
در این باره باید توجه کرد، که ازدواج‌های سنین پایین اغلب در مناطقی از کشور رخ می‌دهد که به دلیل نوع خاص فرهنگ آمار دعوا و اختلافات پایین است و به‌تبع همان مسائل فرهنگی، بیشتر اختلافات با ورود بزرگان و والدین حل می‌شود. در واقع بسیاری از اختلافات به دادگاه و امور حقوقی کشیده نمی‌شود.
صبح نو
