باید فقه در مرزهای جدید و مختلف توسعه و تسری پیدا کند تا شاهد شکوفایی مرزهای دانشی فقهی در حوزه برای پاسخ به نیازهای جدید و در قلمروهای جدید باشیم و اگر این کار صروت نگیرد با توسعه قلمروهای جدید و نوپدید شاهد انزوای فقه گذشته خواهیم بود.
به گزارش حوزه، آیت الله اعرافی امروز در جمع مدیر، اساتید و طلاب حوزه علمیه شهرستان بناب که در مسجد رضائیه قم برگزار شد، با اشاره به ضرورت توجه به کتاب مهم نهج البلاغه به عنوان کتاب بالینی درحوزه های علمیه گفت: دلیل همنشینی طلاب با کتاب نهج البلاغه این است چون از اندیشه منظومه فکری، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و از سوی دیگر دارای محور اخلاقی متمایز باسایر کتابها و از جامعیت علمی و همراه باشور، حماسه و ادبیات بسیار متعالی است.
نگاه طلاب به کتاب نهج البلاغه تغییر کند
مدیر حوزه های علمیه ادامه داد: معتقدیم این اخلاقی که در نهج البلاغه از سوی حضرت امیر(ع)، بیان شده در ما طلاب و حوزویان می تواند بسیار اثرگذار باشد، چون دارای جذابیت ویژه است و حضرت دراین کتاب تنها به بیان نکات اخلاق بسنده نکرده است؛ بلکه شالوده کلمات مولی، همراه با اثرگذاری درعمق و جان است.این ویژگی ها باعث می شود درکنار نهج البلاغه باشیم و درسبد کتابهای مطالعاتی از آن بهره ببریم.
امام جمعه قم افزود: مسئله دیگر که باید با استفاده از کتاب نهج البلاغه درکنار اخلاق به آن توجه ویژه ای داشته باشیم، مسئله دنیا شناسی از نگاه حضرت علی(ع) است. اگر بخواهیم حرکت درست در دنیا داشته باشیم، ابتدا باید وضعیت خودمان را در دنیا بشناسیم. اگر دنیا شناسی ما درست نباشد، نمی توانیم حرکت درستی به سمت آخرت برداریم.
وی ادامه داد: این اولین شرط برای حضور در میدان رزم و جنگ و قلمروهای گسترده علمی دنیای معاصر است. باید بدانیم کجا قرارداریم، حضرت در خطبه 116 فرمودند« این جهانی که شما با آن دست و پنجه نرم می کنید، دارای ویژگیهایی چون فناء پذیر بودن است. این فناء پذیری در سطوح فردی و کلان اتفاق می افتد. هر انسان و اساسا جهانی، نقطه پایانی دارد. دنیا دار فناء در سطح فردی و کلان است و همه بشریت و جهان مادی به نقطه پایان می رسند. از اول بدانیم دنیا پایانی دارد و بقاء در آن همیشگی نخواهد بود.
مدیر حوزه های علمیه اظهار داشت: ویژگی دوم این است دنیا جای رنج وسختی است. یعنی علاوبر اینکه در زندگی به خط پایانی خواهیم رسید، در کنار این، همه زندگی در آمیخته با رنج است. این حرف چند تا معنا دارد، گاهی رنج خاص وموردی مانند مرگ و گاهی رنج بی پایان، عام و همیشگی است مانند لذت هایی که در درون آن رنج است، نشان دهنده این است خوشی ها ناپایدار است.
آیت الله اعرافی افزود: نشان دیگر این است هر انسانی آرزو های بی پایان دارد و هیچ کس در این عالم به همه آرزوهای خود نرسیده است. خوشی های آدمها، با این حرفها ابدی نخواهد بود و همه داشته های خود را وقتی مقایسه کند، می بیند چیز کمی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ویژگی سوم، این جهان جای تحولات است. هیچ لحظه این عالم ثبات ندارد، انسان، دنیا و نعمت درهر لحظه در حال تحول است. انسان زیرک به عمق خصوصیات دنیا توجه دارد و در کنار آن به ویژگی چهارم دنیا که عبرت است توجه ویژه ای می کند.
اخلاق هویت ذاتی حوزه است
مدیر حوزه های علمیه ادامه داد: طلبه موفق کسی است که هویت اخلاقی جزء ذات او باشد. صبح و شام خود را با معارف الهی و سیره اخلاقی اهل بیت(ع) همراهی کند. اگر تنها به علم اندوزی فکر کند و اخلاق را درخود تجلی ندهد، سقوط خواهد کرد.
آیت الله اعرافی در محور دوم بحث خود بیان داشت: اگر حوزه را بخواهیم به سمت قله های بلند پیش ببریم و آن معارفی که ازامام راحل ها آموخته ایم، پیاده کنیم، با حوزه مطلوب فاصله داریم و باید تلاش کنیم خود را به حوزه مطلوب برسانیم.
در مورد دستاوردهای حوزه افراط و تفریط نداشته باشیم
وی افزود: در شرایطی قرار داریم که درمورد حوزه داوری هایی وجود دارد، نباید اهل افراط و تفریط در بحث دستاوردهای حوزه باشیم.
امام جمعه قم اظهار داشت: اگر حوزه را بخواهیم مقایسه ای کنیم، باید بگویم در مقایسه با سالهای قبل و کمی بعد انقلاب، درابعاد مختلف شاخص هایی می توانیم نشان دهیم که حوزه پیشرفت کرده یا با آرمان بلند فاصله داشته است.
آیت الله اعرافی افزود: حوزه متعالی حوزه ای است که درمتن کلان بشر اثرگذار باشد و بتواندقله های بلند را به بشر نشان دهد. اما چگونه می توان اثرگذار بود.
پایه های فقهی واصول گذشتگان دست کم گرفته نشود
عضو شورای عالیحوزه های علمیه گفت: اولین محور آن، توسعه مرزهای علوم اسلامی است و علوم اسلامی از فقه، کلام و تفسیر، آن عمق گذشته را باید حفظ کند. همه ابواب فقه و اصول و تفسیر باید باهمان قوت گذشته که بوده، بماند؛ ولی باید با بکار گیری علوم جدید درآمیخته و توسعه یابد و برای تحقیق این منظور باید وقت بیشتری برای آن گذاشته شود. اگر کسی ارزش میراث کهن را بی ارزش کند، حرف نادرستی است و نمی تواند به بخش های نوین قلمرو علوم نو برسد.
امام جمعه قم ادامه داد: کسانی می توانند به علوم نوپدید و قلمرو جدید دانشی که در گذشته مانند امام راحل ها و شهید مطهری ها در آن تفکر کردند و قلم زدند، برسد که ازفقه گذشته غفلت نکند و فریب حرف های دیگران را درمورد بی اثر ماندن آن علوم نخورد و در عین حال نباید حرف های دیگران باعث شود پایه های فقهی و اصولی گذشته را دست کم بگیرد، ولی برای اثرگذاری در قلمرو علوم جدید باید آن علوم سابق مانند فقه را توسعه داد و با فکر و اندیشه مرزهای جدید وقلمروهای علوم نوپدید را شکافت.
مدیر حوزه های علمیه افزود: محور اول فقه است. باید فقه در مرزهای جدید و مختلف توسعه و تسری پیدا کند تا شاهد شکوفایی مرزهای دانشی فقهی در حوزه برای پاسخ به نیازهای جدید و در قلمروهای جدید باشیم و اگر این کار صورت نگیرد با توسعه قلمروهای جدید و نوپدید شاهد انزوای فقه گذشته خواهیم بود.
ابواب فقه به مباحث روز آمیخته و توسعه یابد
آیت الله اعرافی ادامه داد: باید همه ابواب فقه با نگاه به مباحث روز آمیخته و توسعه یابد تا شاهد تعالی حوزه های علمیه در قلمرو حوزه های دانشی و نوپدید باشیم و در شرایط فعلی این امر برای حوزه های علمیه ضرورت است. معتقدیم در همه ابواب فقه باید ده ها مسئله نو و جدید آمیخته شود و این از کاستی های حوزه است که درگذشته ایجاد نشده و این کار باید صورت بگیرد. حوزه باید در مرزهای علوم جدید توسعه یابد و باید به سمت حوزه های نو بیاید تا بتواند به مسائل جدید فقهی پاسخ دهد. اگر فقه با مرزهای جدید آمیخته نشود، مردن و انزوای آن حتمی است.
وی افزود: برای این مسئله در موضوع فقه کارهایی باید انجام داد که از جمله آن این است گاهی حجم در مسائل جدید نیاز به فصول جدید دارد مانند شرکت های جدید که دارای حقوقی هستند و اگر این ها با فقه سنتی آمیخته شود، می تواند کارایی فقه را بیشتر کند.
امام جمعه قم اظهار داشت: گام دیگر در بحث فقه این است ابواب موجود کم است نیاز به کتابهای جدیدی داریم، غیر از 50 کتاب فقهی که درشرح لمعه است نیاز داریم چارچوب کتاب فقهی تغییر کند که از جمله آن کتاب فقهی تعلیم و تربیت و حکومت است.
آیت الله اعرافی افزود: محور دیگر برای نگاه جدی به فلسفه فقه و علم اصول است که این بحث هم از امور ضروری در حوزه است و نیاز به توجه و غنای بیشتری دارد. در همه اینها کارهای در حوزه انجام شده که از جمله آن راه اندازی شورای فقهی و فقه معاصر با کرسی های متعدد در حوزه علمیه قم است. برای توسعه فقه حتی نظام رشته ای در حوزه طراحی و تصویب شد و در همین رابطه می توان به شناسایی 500 استاد در 270 رشته در قلمروهای متعدد نام برد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در حوزه مرزهای فقهی، 7 الی 8 رشته طراحی شده است و می تواند پاسخ گوی نیاز روز باشد.
امام جمعه قم ادامه داد: حوزه دیگر، توسعه مرزهای مباحث کلامی و فلسفی است. کلام قدیم نیاز به کارهای نو دارد ولی به صورت کارهای سطحی دراین رابطه نخواهیم بود.
مرزهای جدید بانگاه تمدنی وکلان توسعه یابد
مدیر حوزه های علمیه افزود: بالاتر از همه باید علوم جدیدی اندازی کنیم تا بتوانیم در علوم جدید هم نقش آفرین باشیم. اینکه بگویم در حوزه کار نشده و یا اینکه خیلی کار شده کار اشتباهی است ولی این موارد گفته شده را می توان با مقایسه با ده های گذشته کرد وبراساس معیارها و شاخص ها،مورد مقایسه قرار داد.
امام جمعه قم اظهار داشت: هم اکنون در شرایطی قرار داریم که مراکز علمی و اندیشمندان دنیا برای شناخت حوزه وانقلاب کارهای انجام داده ولی متأسفانه ما طلاب وحوزویان نسبت به حوزه وانقلاب شناخت چندانی نداریم و این ضعف است وبه همین دلیل باید مرزهای جدید با نگاه تمدنی، کلان و با ابزار نو توسعه یابد.
آیت الله اعرافی افزود: پروژه کاربست هوش مصنوعی یکی از علوم جدید است که در این بخش انجام شده و باید حوزه به این نوع علوم توجه کند.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه گفت: شما طلاب باید به زیر ساخت های علمی توجه ویژه ای داشته باشد تا بتوانید در آینده حوزه نقش آفرین باشید.
امام جمعه قم ادامه داد: علی رغم اینکه دست ما از هر امکاناتی خالی است، ولی مدیریت جدید تلاش کرده نگاه منظومه ای در حوزه داشته باشد و با همه کاستی ها در حال حاضر سند چشم انداز 1414 و برنامه 5 ساله حوزه طراحی و تدوین شده است و همه اینها دارای طرحهای زیادی است که از جمله آن طرح آمایش، درختواره دانش و کار ویژه روحانیت است.
