مجمع تشخیص مصلحت نظام با فرمان تاریخی امام خمینی که ریشه در نگرش فقهی ایشان وجایگاه عنصر مصلحت در فقه حکومتی در 17 بهمن 1366 تاسیس گردید و کمتر از دوسال در فرایند اصلاح قانون اساسی ،جایگاه این مجمع در 4 اصل قانون اساسی تبیین و 11 وظیفه برای آن مشخص گردید.
به گزارش «انتخاب»؛ تا سال 1376، به مدت ده سال ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام برعهده رییس جمهور بود اما با پایان دوره سازندگی، رهبرانقلاب طی حکمی براساس اصل 112 قانون اساسی ضمن انتصاب آیت الله هاشمی رفسنجانی بعنوان شخص حقیقی به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، ترکیب و طراحی جدیدی برای این نهاد راهبردی جمهوری اسلامی انجام دادند.
ایت الله هاشمی رفسنجانی پس از ارتحال امام خمینی تا زمان رحلت، در شش دوره ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده داشت و در این دوره 28 ساله، این مجمع به محل حل اختلافات وچالشهای مجلس، دولت و شورای نگهبان تبدیل گردیده بود.
اکنون که مجمع تشخیص مصلحت نظام دربررسی لوایح پیوستن به کنوانسیون های ضدپولشویی و مبارزه با تروریسم، دچار چالش با دولت ومجلس گردیده است، بازخوانی ناگفته های تاریخی تشکیل ساختار کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام وشیوه اداره آیت الله هاشمی رفسنجانی، خالی از فایده نیست.
در خاطرات سال 1375 آیت الله هاشمی رفسنجانی که قرار است اردیبهشت ماه آینده در نمایشگاه کتاب رونمایی گردد در این باره آمده است:
26 اسفند:
...شب میهمان رهبری بودم، از سفر خوزستان راضی اند، تصمیم نهایی را در مورد ترکیب جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام ومتن حکم جدید گرفتیم و راجع به انتخابات ریاست جمهوری بحث شد.
27 اسفند:
... حکم جدید آیت الله خامنه ای ، درباره ترکیب و وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شد که مورد تفسیر و توجه محافل سیاسی قرار گرفته است، به خاطر تعیین من در راس آن وافراد جدید.
مهندس محسن هاشمی رفسنجانی، در مقاله ای به موضوع روش مدیریتی آیت الله هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص مصلحت نظام پرداخته و نکات بدیعی درباره انتقاد پذیری ایشان را بازگو کرده است.
او با ذکر نقل قولی از دکتر مهرپور از حقوقدانان برجسته کشور و حقوقدان سابق شورای نگهبان، در مورد آیت الله هاشمی آورده است: خوشبختانه همانطور که می گویم آقای هاشمی یکی از خصوصیاتشان این بود که هم تحمل داشت و هم منطقی بود بعدها ایشان صحبت کرده بود و گفته بودند که دیگر مجمع قانونی را مستقیما وضع نمی کند و اگر مواردی مصوبه ی ابتدایی مجمع باشد که حالت قانون داشته باشد جزو مواردی است که به عنوان معضل اسلام از سوی رهبری ارجاع می شود به مجمع و از آن بابت می آییم تصمیم می گیریم که طبق بند 8 اصل 110 قانون اساسی که حل معضل اسلام که از صورت عادی قابل حل نیست و از طریق رهبری حل می شود از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام و انصافا هم در طول این سالیان من نمی دانم شاید دو، سه مورد بوده است که تحت این عنوان در زمان آقای هاشمی به مجمع و چیزی را تصویب کرده باشند و دیگر چیزی را حضورا نداشتند و ایشان به قول فرموده ی خودشان هم تا آنجایی که من پیگیری می کردم عمل کرد و حالا دیگر که در جریان کارها نیستم"
متن کامل یادداشت اختصاصی محسن هاشمی برای «انتخاب» را اینجا بخوانید.
