مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به افزایش دبی رودخانه کارون در سیلاب‌های اخیر گفت: تخلیه آب شور از مخزن سد گتوند علیا افزایش داشته و شرایط مخزن در حال حاضر بهبود یافته است.
محمد حاج رسولی‌ها یکشنبه در گفت: وگوی اختصاصی در پاسخ به سوال ایرنا درباره برنامه وزارت نیرو در مدیریت آب شور ذخیره شده در مخزن سد گتوند، افزایش تخلیه آب شور به پایین دست را در پی سیلاب‌های اخیر تایید کرد.
وی در این گفت: وگو در حاشیه جلسه وزیر نیرو در مرکز پایش سد‌های سازمان آب و برق خوزستان، اظهار داشت: با توجه به ورودی بالا به سد گتوند علیا، تخلیه آب شور از مخزن بر اساس روش تخلیه و استاندارد‌های موجود در حال انجام است، البته تخلیه به صورتی است که کیفیت در خروجی سد برهم نخورد.
حاج رسولی‌ها درباره سرنوشت «طرح علاج بخشی» سد گتوند و تعیین تکلیف مطالعات دانشگاه تهران، نیز گفت: تخلیه آب شور مخزن یا به عبارتی مدیریت مخزن، گزینه منتخب مطالعات دانشگاه تهران بوده و بر همین اساس تخلیه تدریجی در حال انجام است.
بر اساس این گزارش، مرادی مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اخیرا گفته است: سد گتوند با کنترل سیلاب‌ها در فرودین ۱۳۹۸ ناجی خوزستان شده است.
سد گتوند علیا، بلندترین سد خاکی کشور و آخرین سد روی رودخانه کارون است که در ۲۵ کیلومتری گتوند در خوزستان قرار دارد. کارشناسان می‌گویند جانمایی اشتباه این سد باعث شده که سازند نمکی گچساران در مخزن سد قرار گیرد و انحلال نمک این سازند باعث شور شدن آب مخزن و رودخانه کارون شده است. میزان نمک رسوب کرده در پشت سد گتوند، از سه میلیون تن در سال ۹۰ به ۱۰.۵ میلیون تن در سال ۹۶ رسیده است.
مطالعات علاج بخشی سد گتوند در سال ۹۴ به موسسه آب دانشگاه تهران واگذار شده و این موسسه گزارش خود را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی (کارفرمای مطالعات) ارائه داده، اما با گذشت چند سال از تصویب مطالعات، تصمیم نهایی در مورد سد گتوند اتخاذ نشده است. در این مطالعات سد گتوند به عنوان یک خطای ملی معرفی شده است.
بر اساس مطالعات دانشگاه تهران، پنج راهکار ارائه و در نهایت سه راهکار تایید شد که شامل مدیریت مخزن، انتقال آب شور به منطقه نزدیک و انتقال آب شور به منطقه دور است، اما اکنون با مستمسک قرار دادن گزینه «مدیریت مخزن» یا در واقع تخلیه آب شور به پایین دست، این کار ادامه یافته است. سازمان آب و برق خوزستان بر تخلیه آب شور از مخزن سد گتوند اصرار دارد.
*ابقای «کوهرنگ ۳» و «بهشت آباد»
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران همچنین درباره تاثیر سیلاب‌های اخیر در تصمیم گیری برای اجرای طرح‌های انتقال آب از سرشاخه رودخانه‌های خوزستان، گفت: طرح جدیدی در این زمینه نداریم و طرح‌هایی که در گذشته مصوب شده اجرا می‌شود و وقوع سیلاب تغییری در اجرای این طرح‌ها بوجود نیاورده است.
وی با بیان اینکه طرح انتقال آب کوهرنگ ۳ به قوت خود باقیست، افزود: این طرح در سال ۱۳۷۲ مصوب شده که به دلیل نبود منابع مالی به تاخیر افتاده است.
حاج رسولی‌ها در این گفت: وگو لغو مجوز طرح انتقال آب کوهرنگ ۳ از سوی سازمان حفاظت محیط زیست را رد کرد و گفت: این طرح در حال حاضر ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و اجرای آن ادامه می‌یابد.
وی همچنین اظهار داشت: طرح انتقال آب بهشت آباد هنوز در مرحله مطالعات است و اگر چه ردیف اجرایی دارد، اما هنوز در حال کار بر روی گزینه‌های آن هستند.
حاج رسولی‌ها تصریح کرد: در زمان وقوع سیلاب، مطالبی درباره مصنوعی بودن سیل منتشر می‌شد که همه این‌ها شایعه سازی است، این در حالیست که طرح‌های انتقال آب تغییری نداشته و کم یا زیاد نشده است.
تقی زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا، هفته گذشته در سفر به خوزستان گفته بود که هر کدام از طرح‌های انتقال آب از سرشاخه رودخانه‌های خوزستان که فاقد مجوز‌های زیست محیطی باشد، اجرا نخواهد شد.
تا کنون ۱۰ طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون بزرگ (کارون و دز) به فلات مرکزی اجرا شده یا در حال اجراست. هفتمین طرح انتقال آب کوهرنگ ۳، برای انتقال ۲۵۰ میلیون مترمکعب از سرشاخه‌های کارون به زاینده رود اجرا شده که پیش از تکمیل در حال بهره برداری است. مجوز این طرح در سال ۹۳ باطل شده بود که در سال ۹۶ درخواست منع توقیف عملیات اجرایی سد کوهرنگ از سوی سازمان محیط زیست به قوه قضائیه اعلام و مجوز آن تمدید شد. مجمع نمایندگان خوزستان آذر ماه ۹۷ طی نامه‌ای به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خواستار ابطال مجوز محیط زیستی پروژه کوهرنگ ۳ شدند. پیش از این سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان بازرسی کل کشور و مرکز پژوهش‌های مجلس مخالفت خود را با اجرای طرح‌های انتقال آب اعلام کرده اند.
*سد بختیاری در برنامه وزارت نیرو
حاج رسولی‌ها ساخت سد بختیاری را از ضروریات برای حفظ خوزستان توصیف کرد و گفت: عمده نگرانی ما در سیلاب‌های اخیر از رودخانه دز بود که تنها یک سد بر روی آن ساخته شده و «تک مخزنی» است، مهمتر اینکه سد دز بیش از ۶۰ سال عمر دارد و همیشه نگران پایداری این سد هستیم.
وی افزود: به برکت سد‌های زنجیره‌ای بر روی رودخانه کارون، سیلاب‌های اخیر به خوبی کنترل شده است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران تاکید کرد: به همین دلیل ساخت سد بختیاری ضرورت دارد تا در یک مقطع هم جانشین سد دز شود و هم از آب مازاد آن بتوان طرح آب شرب غدیر را تامین کرد.
وی مطالعات گذشته سد بختیاری مبنی بر اهداف رسوبگیری در این سد را رد کرد و افزود: اهداف سد در یک مقطع دوباره بررسی شده که هم جنبه تنظیمی دارد و هم به پایداری سد دز و کاهش فشار بر روی آن کمک می‌کند.
حاج رسولی‌ها در ادامه رویکرد «سازه ای» در وزارت نیرو را رد کرد و گفت: رویکرد‌های ما کاملا محیط زیستی و اجتماعی است، حفظ امنیت انسان‌ها با ساخت سدها نمی‌تواند یک رویه ضد اجتماعی باشد.
وی درباره مسائل اجتماعی سدها، اظهار داشت: بالاخره مشکلات اجتماعی گریبانگیر سدهاست، اما در مقابل مزایای فراوان سدها می‌توان مردم را توجیه کرد.
حاج رسولی‌ها با اشاره به حجم سیلاب کنترل شده در سد‌های دز و کرخه افزود: این سدها سیلاب‌های با حجم هفت هزار مترمکعب را تعدیل و به ۵۰۰ مترمکعب برثانیه کاهش داده و در صورت نبود این سدها معلوم نبود با چه فاجعه بزرگی مواجه می‌شدیم.
سد بختیاری بر روی رودخانه بختیاری از سرشاخه‌های رود دز، در استان لرستان واقع است. مرادی مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در روز‌های اخیر از ساخت سد بختیاری در مدت هفت سال خبر داده است، این در حالیست که سدسازی در خوزستان به عنوان عامل طوفان‌های گرد و خاک، با منتقدان بسیاری روبه روست.
*یک سال بارانی
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در ادامه شرایط امسال را استثنائی توصیف کرد و گفت: بارندگی‌های بی سابقه باعث شده است که تا کنون ۳۹ میلیارد مترمکعب رواناب و ورودی به سد‌های کشور داشته باشیم که میزان این رواناب‌ها در مجموع نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۰ درصد افزایش داشته و پیش بینی می‌شود که امسال میزان رواناب‌های کشور ۸۰ تا ۹۰ درصد بیشتر از گذشته باشد.
وی با بیان اینکه طبق اطلاعات هواشناسی تا پایان فروردین ماه، سه جبهه بارندگی دیگر در پیش داریم افزود: بارندگی‌های اخیر ویژگی‌های خاصی داشت که شدت بالا، مدت بالا و وسعت بالا در این بارش‌ها باعث شده رکورد‌های بی سابقه در این زمینه ثبت شود.
حاج رسولی‌ها با اشاره به ایجاد سیلاب در نتیجه افزایش رواناب ها، افزود: برخلاف تصور اشتباهی که در جامعه درباره سدها وجود دارد، سدها همه سیلاب‌ها را کنترل نمی‌کنند بلکه بخشی از آن را کنترل و بخشی را تعدیل می‌کنند و شدت سیل را کاهش می‌دهد، در حال حاضر که سد‌های کشور و خوزستان تقریبا پر است، تنها می‌شود سیلاب‌ها را تسکین داد و باید تمهیدات و اخطار‌ها و نکات ایمنی را در این زمینه رعایت کرد.
وی ساخت و ساز در مسیر سیلاب را همانند تعرض به بستر رودخانه دانست و اضافه کرد: بر اساس مطالعات و نقشه‌های پهنه بندی سیلاب، در بعضی نقاط دایک‌های خاکی احداث شده که مانع جاری شدن سیل به صورت طبیعی می‌شود و این مساله خطراتی به دنبال دارد.
حاج رسولی‌ها همچنین شائبه فشار‌ها و دخالت‌های سیاسی برای مدیریت سیلاب در خوزستان را رد کرد و گفت: تا اوایل مهر ماه پارسال، هیچکدام از پیش بینی‌ها و مدل‌های هواشناسی، ترسالی را در کشور نشان نداده بود و بارندگی‌ها نرمال و متمایل به خشک پیش بینی شده بود، اما از اوایل دی ماه پیش بینی‌ها ترسالی را نشان داد که بعد از آن مدیریت مخازن انجام شد و موضوع خوزستان به عنوان ویژه در شورای عالی آب طرح شد.
به گفته وی سه سال پیش در خوزستان سال آبی جدید را با ذخیره ۳.۵ میلیارد مترمکعب، ۲ سال پیش با ذخیره ۲.۲ میلیارد مترمکعب و امسال با ذخیره یک میلیارد مترمکعب آغاز کردیم که خالی بودن مخازن سدها به همراه مدیریت خوب باعث شد سیلاب‌ها را مدیریت کنیم.
وی تصریح کرد: در تمام جلسات مکاتبات همکاران ما موجود است که برای افزایش تدریجی خروجی سدها تلاش کردند و حتی در زمان کاهش بارندگی، کاهش خروجی نداشتیم که این مساله با خروج مستمر مقداری از آب مخزن سد کرخه به ایلام (دشت عباس) قابل تایید است.
حجت الاسلام روحانی رئیس جمهوری روز جمعه در سفر به خوزستان به منظور بررسی وضعیت سیلاب، اردکانیان وزیر نیرو را مامور کرد برای مدیریت سیلاب در خوزستان بماند. حاج رسولی‌ها نیز در روز‌های اخیر وزیر نیرو را در این سفر همراهی کرده است.
سازمان آب و برق خوزستان در روز‌های اخیر با صدور سه اطلاعیه نسبت به وقوع سیل در حوضه رودخانه‌های دز، کرخه و کارون هشدار داده و اعلام کرده سه شهر و ۵۱ روستا در حوضه کرخه، ۱۸ روستا در حوضه دز و ۱۸ روستا در حوضه کارون در معرض سیلاب هستند و دستگاه‌های اجرایی باید آمادگی تخلیه آن‌ها را داشته باشند.
در روز‌های گذشته تعدادی از روستا‌های خوزستان در بخش مرکزی اهواز و بخش شعیبیه و شوش بر اثر وقوع سیلاب تخلیه شده است.
