arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۴۹۶۳۶۲
تاریخ انتشار: ۰۱ : ۱۷ - ۲۸ مرداد ۱۳۹۸

حکایت روزنامه‌نگاری که کودتاچی شد؛ فرخ کیوانی، یکی از عوامل ایرانی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

در سال ۲۰۰۰ روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش دونالد ویلبر، همکار سیا، درباره عملیات تی پی آژاکس را با حذف برخی اسم‌ها که بعدا در معرض دید قرار گرفتند منتشر کرد. در این گزارش از دو خبرنگار ایرانی که در سازمان‌دهی عملیات بر ضد دولت دکتر محمد مصدق نقش داشتند با نام رمز «نرن» و «سیلی» یاد شده بود. بعدها روشن شد که نام واقعی این دو علی جلالی، مخبر روزنامه دیلی تلگراف، و فرخ کیوانی، خبرنگار روزنامه اطلاعات، است. اما شهبازی که مفتخر به دوستی با کیوانی بود، در مقاله «سرشاپور ریپورتر و کودتای ۲۸ مرداد ۳۲» (تاریخ انتشار پاییز ۸۱) نام‌های کیوانی و جلالی را مستعار و برای پنهان نگه داشتن نقش شاپور ریپورتر و اسدالله علم در جریان کودتا دانسته بود. در واقع وی در ادامه پروژه خود جهت کلیدی نشان دادن نقش ریپورترها و به تبع انگلیسی‌ها در برآمدن و بقای حکومت پهلوی این سخن را مطرح کرده بود. در حالی که با توجه به سخنان گازیوروسکی در کتاب «مصدق و کودتا» و حسین آبادیان در کتاب «زندگینامه سیاسی دکتر بقایی» که از روابط کیوانی با گروه بقایی و قرنی سخن گفته‌اند به نظر می‌رسد فرخ کیوانی نام مستعار نیست بلکه نام روزنامه‌نگاری فعال در جریان کودتا بوده است.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

حکایت روزنامه‌نگاری که کودتاچی شد؛ فرخ کیوانی، یکی از عوامل ایرانی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

امین آریان راد، پژوهشگر تاریخ: مدتی پیش در جریان مطالعه‌ای با نام فرخ کیوانی به عنوان یکی از اعضای کمیسیون انتشارات انجمن ایران و آمریکا در سال ۱۳۲۴ برخورد کردم. به یاد آوردم که نام وی به عنوان روزنامه‌نگار و یکی از عوامل تاثیرگذار در اجرای طرح «کودتا» بر ضد دولت دکتر محمد مصدق در مقاله مارک گازیوروسکی درباره کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ آمده بود. درباره کیوانی ِ روزنامه‌نگار جست‌وجویی انجام دادم تا به مقاله‌ای دو بخشی به نام «معمای فرخ کیوان» به قلم «جلال جهانگیرزاده» برخوردم که از زندگی کیوانی در ایران و از جمله دوستی او با عبدالله شهبازی طی سال‌های ۱۳۸۰-۱۳۸۸ به نقل از تارنمای شهبازی سخن گفته بود. به زعم جهانگیرزاده، این کیوانی همان کیوانی همکار سیا در جریان کودتا بوده است.

حکایت روزنامه‌نگاری که کودتاچی شد؛ فرخ کیوانی، یکی از عوامل ایرانی کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

چنان‌که می‌دانیم در سال ۲۰۰۰ روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش دونالد ویلبر، همکار سیا، درباره عملیات تی پی آژاکس را با حذف برخی اسم‌ها که بعدا در معرض دید قرار گرفتند منتشر کرد. در این گزارش از دو خبرنگار ایرانی که در سازمان‌دهی عملیات بر ضد دولت دکتر محمد مصدق نقش داشتند با نام رمز «نرن» و «سیلی» یاد شده بود. بعدها روشن شد که نام واقعی این دو علی جلالی، مخبر روزنامه دیلی تلگراف، و فرخ کیوانی، خبرنگار روزنامه اطلاعات، است. اما شهبازی در مقاله «سرشاپور ریپورتر و کودتای ۲۸ مرداد ۳۲» (تاریخ انتشار پاییز ۸۱) نام‌های کیوانی و جلالی را مستعار و برای پنهان نگه داشتن نقش شاپور ریپورتر و اسدالله علم در جریان کودتا دانسته بود.

در حالی که با توجه به سخنان گازیوروسکی در کتاب «مصدق و کودتا» و حسین آبادیان در کتاب «زندگینامه سیاسی دکتر بقایی» که از روابط کیوانی با گروه بقایی و قرنی سخن گفته‌اند به نظر می‌رسد فرخ کیوانی نام مستعار نیست بلکه نام روزنامه‌نگاری فعال در جریان کودتا بوده است. از اشارات خود شهبازی در یادداشت «به بهانه درگذشت فرخ کیوانی از معماران روزنامه‌نگاری نوین در ایران» که به مسافرت کیوانی به هند، دوستی‌اش با صادق هدایت و امیرعباس هویدا گرفته تا مرتضی مطهری و علامه طباطبایی و سردبیری روزنامه اطلاعات اشاره کرده، می‌توان دریافت که وی در واقع همان فرخ کیوانی عامل تاثیرگذار در کودتای ۳۲ است.

اما روشن نیست چرا شهبازی در یادداشت خود هیچ سخنی درباره رابطه با کیوانیِ عامل کودتا نگفته است.

نظرات بینندگان