سرویس تاریخ «انتخاب»: مرحوم دکتر ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه دولت موقت که پس از پیروزی انقلاب مامور تشکیل سپاه پاسداران شده بود، روز سه‌شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۵۹ در گفتگویی با روزنامه کیهان چگونگی تشکیل این نیرو را تشریح کرد. وی با اشاره به عملکرد سپاه پاسداران تا آن روز گفت: «عملکرد سپاه پاسدارن بسیار درخشان بود ولی اگر فرصت‌طلبان و انحصارگران سپاه را به حال خود می‌گذاشتند، می‌توانست بهتر از این باشد.»

بیشتر بخوانید

مشروح سخنان ابراهیم یزدی در گفتگو با کیهان را درباره تشکیل سپاه پاسداران در ادامه می‌خوانید:

بعد از پیروزی انقلاب کلیه نیروهای نظامی و انتظامی مملکت عموما یا متلاشی شده بودند و یا اصولا قابل اعتماد نبودند، فکر تاسیس نیروی مسلح مردمی که حتی قبل از انقلاب افکار را به خود مشغول کرده بود، مجددا مطرح شد. بعضی پیشنهاد تشکیل سپاهی را به نام «گارد ملی» دادند. این پیشنهاد در شورای انقلاب مطرح و از طرف شورای انقلاب این ماموریت به من که آن موقع معاون نخست‌وزیر در امور انقلاب بودم محول شد. بعد از مشورت‌هایی اولین اساس‌نامه سپاه پاسداران تنظیم و در شورای انقلاب جهت بررسی و تصمیم‌گیری مطرح شد. در این پیشنهادی که تهیه شده بود به جای «گارد ملی» که مفهوم سیاسی – نظامی دارد، عنوان «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» را پیشنهاد کردیم. این پیشنهاد که از طرف من شده و مورد قبول قرار گرفته بود، قبل از هر چیز محتوای مکتبی – سیاسی این نیرو را بیان می‌کند و ماهیت متفاوت آن را با سایر نیروهای نظامی یا انتظامی نشان می‌دهد. به این معنا که سپاه یک وظیفه محوری و اساسی دارد و آن پاسداری از انقلاب اسلامی است. کسی می‌تواند از انقلاب اسلامی پاسدارای کند که خود از حداکثر شناخت از مکتب و از انقلاب اسلامی و تقوای اسلامی برخوردار باشد. تفاوت پاسدار با نیروهای مسلح دیگر در این است که این ارگان مکتبی «عامل به احکام»، برخوردار از ایمان، صداقت، تقوی، گذشت و فداکاری است. پس از آن‌که آئین‌نامه سپاه تنظیم و به تصویب شورای انقلاب رسید، یک هیات هماهنگی مرکب از نماینده امام، نمایند دولت، نماینده وزارت کشور، نماینده وزارت دادگستری و ستاد ارتش مسئولیت ایجاد هماهنگی بین سپاه و سایر نیروها را بر عهده گرفت.

از طرف امام نیز به برادر عزیزمان آقای لاهوتی که فعالیت خود را در این زمینه از روزهای انقلاب در پادگان لاهوتی (باغشاه سابق) شروع کرده بود، به سرپرستی سپاه تعیین شد. برای انتخاب ستاد فرماندهی نیز در استان تهران شوراها و گردهمایی‌های متعددی به دعوت سپاه و با شرکت کمیته‌های محلی و حومه – که طی دوران انقلاب به وجود آمده بودند، در پادگان عباس‌آباد، که یکی از مراکز موقت سپاه بود برگزار شد و شرکت‌کنندگان از کمیته‌های مختلف تهران اعضای ستاد فرماندهی سپاه تهران را انتخاب کردند.

همچنین بلافاصله مراکز متعددی برای آموزش افراد سپاه به وجود آمد که از آن جمله می‌توان از آموز‌ش‌های مکتبی و ایدئولوژیک آموزش نظامی و رزمی، آموزش‌های امنیتی گروه‌های تحقیق و بررسی یاد کرد. اولین هیات‌های ویژه برای تاسیس سپاه در شهرستان‌ها تعیین شدند و ماموریت خود را آغاز کردند. به دلیل ماهیت مکتبی سپاه آموزش‌های عقیدتی از همان آغاز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود.

کار سپاه تاکنون بسیار موفقیت‌آمیز و چشمگیر بود اما می‌توانست خیلی بهتر و عالی‌تر از این باشد اگر چنان‌چه طالبان قدرت انحصارگران سپاه را به حال خود می‌گذاشتند. شما باید بدانید که سپاه پاسداران به عنوان یک نیروی مسلح و مکتبی متشکل از بهترین جوانان ما از یک کشش فوق‌العاده بالایی برخوردار است. کنترل چنین نیرویی برای متکاثرین قدرت‌طلب در هر مقام و پوششی همیشه وسوسه‌انگیز خواهد بود. به همین دلیل است که از ابتدای امر تمام کوشش و اصرار و فشار ما بر این بود که این نیرو در اختیار هیچ گروه و فرقه خاصی تبدیل نشود.

[درباره علت جدا شدن سپاه پاسداران از دولت] بنا به دلایلی که شاید ذکر جزئیات آن در این‌جا ممکن نباشد و در پی اعمال فشارها برای تبدیل سپاه به یک عامل قدرت در دست یک گروه که برای اینجانب غیر قابل قبول بود و زیر بار آن نرفتیم، لاجرم برای آن‌که بتوانند نظرات خود را اعمال کنند با یک «طرح قانونی» سپاه را به کلی از دولت جدا کردند و زیر نظر شورای انقلاب قرار دادند. به این ترتیب مسئولیت امر سپاه پاسدار از آن پس تاکنون از دست اینجانب خارج شده است.

آینده سپاه

آینده سپاه دو وجهه دارد: یک وجهه بسیار متلاطم و متشنج و یک وجهه بسیار درخشان و امیدوارکننده. وجهه متلاطم به این دلیل است که سپاه تنها نیروی مسلح مکتبی است که با تحرک رزمی فوق‌العاده بالا می‌تواند ضدانقلاب را در درگیری‌های اجتناب‌ناپذیر متلاشی کند و از بین ببرد؛ بنابراین چنین نیرویی لاجرم در جریان تحریکات دائم ضدانقلاب قرار خواهد داشت و ضدانقلاب خواهد کوشید که این نیرو را خنثی و متلاشی کند.

وجهه دوم آن‌که کوشش و تلاش قدرت‌طلبان برای کنترل سپاه و در اختیار گرفتن آن که این روزها ما شاهد درگیری بین این قدرت‌ها هستیم، ادامه خواهد یافت و شک نیست که این درگیری قدرت‌ها و انعکاس آن تشنجاتی را در سپاه به وجود خواهد آورد. اما وجهه درخشان سپاه این است که بدنه اصلی و اکثریت قریب به اتفاق سپاه را جوانانی با ایمان و از نظر سیاسی آگاه و باتقوی تشکیل می‌دهد، این‌ها کسانی هستند که دنبال نام و نشان نیستند. به خاطر خدا و به فرمان امام و به خاطر انقلاب زندگی خود را وقف کرده‌اند این‌چنین نیرویی قادر خواهد بود بر مشکلی که اشاره شد فائق آید و با تجاربی که بعد از انقلاب چه در زمینه‌های رزمی و سیاسی به دست آورده‌اند، می‌توانند بیش از پیش به صورت یک نیروی رزمی – مکتبی فعال در صحنه انقلاب و برای انقلاب اسلامی خدمت کنند و این آینده درخشانی است که من برای سپاه می‌بینم. [...]