روزنامه اینترنتی فراز نوشت: این روزها آن قدر سطح انتظارمان را از حوزه تولیدات فرهنگی چون فیلم و سریال پایین آورده ایم که اکران نصف و نیمه کمتر از ۱۰ فیلم به جای ٢۰ فیلم در سینما و پخش تنها یک سریال از شبکه نمایش خانگی هم راضی مان نگاه می دارد. انگار نه انگار که تا همین چند ماه پیش، بیش از سه روز در هفته در قرق سریال های شبکه نمایش خانگی بود اما حال تنها یک سریال رو به اتمام باقی مانده و آینده ای نامعلوم…! می خواهیم این مسائل را به کرونا و عواقب آن مربوط بدانیم که البته بیراه هم نرفته ایم اما نمی توان از تشکیلات نامعلوم شبکه نمایش خانگی هم غافل شد؛ تشکیلاتی که نه مدیران آن مشخص اند و نه مناسبات اداری و قانونی آن. بیش از شش ماه از اختلاف میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما بر سر صدور مجوز ساخت و نمایش محصولات نمایش خانگی می گذرد، بیش از شش ماه است که این شبکه ، خروجی مشخصی برای ساخت ندارد و مسئولان شبکه نمایش خانگی و سازمان سینمای کماکان منفعل اند و هنوز این اختلاف به نتیجه نرسیده است. به همین دلیل نه سرنوشت سریال های بعدی شبکه نمایش خانگی چون «قورباغه» به درستی مشخص است و نه آینده کارگردانان هایی که می خواهند در این شبکه فعالیت کنند و نمی دانند برای دریافت مجوز با کدام نهاد یا سازمان طرف هستند!
اخبار ضد و نقیض از پروژه های در حال ساخت
اخیرا و درحالی که شبکه نمایش خانگی رفته رفته داشت پررونق می‌شد و مخاطبانی را پوشش می‌داد که نه اهل سینما رفتن و نه تماشای برنامه‌های رسانه‌ملی بودند، خبری مبنی بر واگذاری حق صدور مجوز برای ساخت سریال در شبکه نمایش خانگی به صدا و سیما منتشر شش؛ اتفاقی که ثمره‌اش احتمالا همان محدودیت‌ها و یکسان‌سازی تولیدات دو بخش متفاوت و در نتیجه کاستن جذابیت سریال‌ها می‌شود که در تلویزیون نیز با آن روبه‌رو هستیم؛
محدودیت‌هایی که باعث شده بسیاری از بازیگران و کارگردانان مطرح در طی سال‌های اخیر هیچگاه در قاب تلویزیون حاضر نشوند، حال یا خودشان نخواسته‌اند یا رسانه‌ملی تصویر آن‌ها را ممنوع کرده‌است. به باور بسیاری از اهالی سینما، این تصمیم بخش بیشتری از مردم را به سمت تماشای فیلم و سریال‌های خارجی سوق می‌دهد. از این‌رو شبکه نمایش‌خانگی با کاهش مخاطب روبه‌رو می‌شود و بسیاری از سینماگران نیز از حضور در این عرصه منصرف خواهند شد. این درحالی است که شبکه نمایش خانگی می‌توانست در اوضاع اقتصادی فعلی کمکی برای فعالان سینمایی باشد. از سوی دیگر با این تصمیم سرنوشت فیلم‌هایی که در مرحله تولید و پیش‌تولید هستند در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته‌است. عده‌ای از تهیه‌کنندگان و سینماگران مانند هومن کبیری تهیهکننده سریال «گیسو» معتقدند که، چون پروانه ساخت را پیش از اعمال قانون جدید دریافت کرده‌اند مشکلی برایشان پیش نمی‌آید.
عده‌ای نیز مانند کیومرث پوراحمد که فیلم‌نامه‌ای برای پخش در شبکه نمایش‌خانگی در دست دارند و هنوز پروانه ساخت برای آن نگرفته‌اند اعلام کرده اند که در صورت قطعی شدن صدور مجوز سریال‌ها از سوی صدا و سیما از ساخت اثرشان انصراف می‌دهند. با این حال همچنان ساخت برخی سریال‌ها در شبکه نمایش‌خانگی ادامه دارد و حتی دو فیلم‌ساز از گرفتن توافق اصولی از وزارت ارشاد برای ساخت سریال‌هایشان خبر داده‌اند. گویی هرکسی قصد داشته اثری برای این شبکه بسازد، تلاشش را می‌کند تا پیش از اجرایی شدن این قانون سریالش را به سرانجام برساند. شاید به این ترتیب سرنوشتش به صدا و سیما که معیارهایش در ساخت اثر بسیار متفاوت از آثاری است که در سینما و شبکه نمایش‌خانگی توزیع می‌شود، گره نخورد. در ادامه به آثاری اشاره خواهیم کرد که قرار بود برای سال جاری آماده شوند اما سرنوشت آن ها نامعلوم است.
«خون خورده» اقتباسی از رمان یزدانی خرم
از نمونه های شاخص این آثار می توان به «خون خورده» که اقتباسی از رمان یزدانی خرم است اشاره کرد که علی سرابی، کارگردان و بازیگرِ نام‌آشنای تئاتر کارگردانی آن را به عهده دارد و تهیهکننده آن نیز علی سرتیپی است. در خبری که در روز‌های پایانی اسفند سال گذشته درباره ساخت سریال علی سرابی منتشر شد نیز گفته شده بود که حق ساخت این رمان از نشر چشمه خریداری شده و نوشتن فیلم‌نامه آن به دست تیمی به سرپرستی یزدانی‌خُرّم از هفته آینده آغاز خواهد شد. بنابر توضیح تهیهکننده، تولید اثر نیز از نیمه سال ۱۳۹۹ آغاز می‌شود.
ساخت کمدی به نام «ناجور»
همایون اسعدیان کارگردان فیلم‌های سینمایی «بوسیدن روی ماه»، «طلا و مس» و «یک روز بخصوص» و همچنین سریال‌هایی، چون «راه بی‌پایان»، «بچه‌های خیابان» و «لحظه گرگ و میش» نیز تصمیم داشت با یک مجموعه طنز به نام «ناجور» به شبکه نمایش خانگی بیاید. گفته شده بابک کایدان نیز این روزها درحال نگارش فیلم‌نامه این مجموعه است. این سریال هفتمین تجربه کایدان در ژانر کمدی محسوب می‌شود. ایرج محمدی که پیش از این نیز سریال «مانکن» را در شبکه نمایش خانگی تهیه و تولید کرده، برای دومین بار به سمت ساخت سریالی در این رسانه رفته است. از این سریال نیز هنوز جزئیات بیشتری منتشر نشده‌است.
«سیاوش»، سریالی با عوامل مشهدی
«سیاوش» سریالی است که چندی پیش پروانه ساخت آن به تهیه‌کنندگی مهدی یاری و کارگردانی و نویسندگی نیما اقلیما صادر شد و درحالی که مراحل فیلم‌برداری این فیلم پیگیری می‌شد خبری درباره تغییر کارگردان سریال «سیاوش» منتشر شد. گویا سروش محمدزاده سینماگر مشهدی و کارگردان فیلم‌سینمایی «چهارشنبه» جایگزین نیما اقلیما شده و مدتی است که او کارگردانی «سیاوش» را برعهده گرفته‌است. براساس خبر منتشر شده در فیلم‌نیوز، مراحل فیلم‌برداری این سریال این روزها با حضور بازیگرانی، چون رضا کیانیان، بازیگر مشهدی، امیر جعفری و میلاد کی‌مرام، ادامه دارد. همچنین نیکی کریمی قرار بود به این پروژه اضافه شود که از حضور در «سیاوش» انصراف داد. لازم به ذکر است، هنوز جزئیاتی از داستان این سریال منتشر نشده است.
ناصرالدین شاه و همسرش «جیران»
اما مهم ترین نمونه این لیست، «جیران»، تازه ترین اثر حسن فتحی است. فتحی که با ساخت «شهرزاد» نقش مؤثری در جذب مخاطب برای شبکه نمایش‌خانگی داشت، دومین سریالش را برای این مدیوم می‌سازد. این مجموعه مجوز ساختش را سال گذشته از ارشاد دریافت کرد و به نظر می رسد از این لحاظ به مشکلی برنخورد. این روزها نیز کار‌های پیش تولید این سریال انجام می‌شود و به زودی وارد مرحله تولید خواهد شد. داستان «جیران» را احسان جوانمرد که پیش از این فیلم‌نامه «بانوی عمارت» را نوشته بود به نگارش درآورده است. داستانی واقعی که درباره یکی از زنان ناصرالدین شاه به نام «جیران» است. چندی پیش سینمادیلی در خبری مدعی شده‌بود که نقش «جیران» برعهده پریناز ایزدیار و نقش ناصرالدین‌شاه بر عهده بهرام رادان خواهد بود. همچنین شبنم مقدمی، بابک حمیدیان و رعنا آزادی‌ور دیگر بازیگران این مجموعه هستند. باید دید با آغاز مراحل تولید سریال، حضور این بازیگران تأیید می‌شود یا نه.
«مریخی‌ها» اثری از جوان و قاسم‌خانی
رامبد جوان قرار است در تازه‌ترین فعالیت هنری‌اش اولین سریال ویژه نمایش خانگی خود را جلوی دوربین ببرد، به گزارش خبرگزاری برنا در این سریال ۵ خواننده مطرح کشور به عنوان بازیگران اصلی نقش‌آفرینی خواهند کرد. همچنین در خبر‌ها آمده که این سریال با دریافت موافقت اصولی در مرحله نگارش قرار دارد. گویا ایرانسل سرمایه‌گذار سریال رامبد جوان است. پیمان قاسم خانی نیز که هم‌اکنون فیلم سینمایی «خوب، بد، جلف ۲: ارتش سری» را به‌عنوان کارگردان روی پرده سینما‌های کشور دارد و قرار است به‌زودی سریالی با نام «مریخی‌ها» را برای شبکه نمایش خانگی جلوی دوربین ببرد. سریالی که هفت ماه فیلم‌برداری آن زمان می‌برد و تهیه آن نیز برعهده محسن چگینی خواهد بود. گویا «مریخی‌ها» نیز نام موقت اولین سریال پیمان قاسم‌خانی است.
«قبله عالم»، روایتی طنز از دوران قاجار
«قبله عالم» سریالی طنز برآمده از اتفاق‌های تاریخی دوران ناصرالدین شاه قاجار است که حامد محمدی کارگردانی آن را برعهده دارد. محمدی که تجربه نویسندگی و کارگردانی فیلم‌های سینمایی از جمله «اکسیدان»، «چهارانگشت» و نویسندگی فیلم‌های «طلا و مس» و «حوض نقاشی» را در کارنامه دارد، با «قبله عالم» حضور در شبکه نمایش خانگی را تجربه خواهد کرد. «قبله عالم» براساس طرحی از خود حامد محمدی قرار است با درون‌مایه طنز رخداد‌های تاریخی دوران ناصرالدین شاه را به جامعه امروز پیوند بزند. با توجه به این که پیش تولید سریال «قبله عالم» نیز مانند بسیاری از پروژه‌ها به علت شیوع کرونا متوقف و ادامه آن به زمان پس از کرونا موکول شد، هنوز جزئیات دیگری درباره این سریال منتشر نشده‌است.
در انتظار «خاتون»
تینا پاکروان نیز به تازگی برای سریال «خاتون» پروانه ساخت گرفته است تا اولین کارگردان زنی باشد که در مدیوم شبکه نمایش‌خانگی سریال می‌سازد. «خاتون» این روزها در مرحله پیش تولید و انتخاب بازیگر قرار دارد و پاکروان علاوه بر کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی این مجموعه را عهده‌دار است. همچنین چندی پیش باشگاه خبرنگاران‌جوان از قطعی شدن نقش‌آفرینی مهران مدیری، مزدک میرعابدینی و نگار جواهریان در «خاتون» خبر داده بود. لازم به یادآوری‌است که آخرین اثر پاکروان، فیلم سینمایی «لس‌آنجلس تهران» بود که نتوانست نظر مخاطبان و منتقدان را جلب کند.
«جسد‌های شیشه‌ای» سریال می‌شود
سال گذشته برخی از خبرگزاری‌ها از ساخت سریالی به کارگردانی مسعود کیمیایی برای شبکه نمایش‌خانگی خبر دادند. سریالی براساس رمان «جسد‌های شیشه‌ای» که نوشته خود مسعود کیمیایی است. این کتاب سال ۸۰ به چاپ رسیده و تا امروز ۲۶ بار تجدید چاپ شده است. هنوز مشخص نیست سریال جدید کیمیایی براساس چه زمانی و در کجا کار خودش را شروع کند، اما به گفته‌های محمدرضا نادری مجری پروژه، با پایان یافتن نگارش فیلم‌نامه «جسد‌های شیشه‌ای» بلافاصله پیش تولید آن شروع خواهد شد. نگارش فیلم‌نامه این سریال را میترا عرفانی و پیمان شیرخانی و به سرپرستی مسعود کیمیایی انجام می‌دهند. پیش‌تر نیز اعلام شده‌بود تا پایان بهار امسال نوشتن فیلم‌نامه پایان می‌یابد، اما هنوز خبری رسمی از این موضوع منتشر نشده‌است. لازم به‌ذکر است پروژه سریال «جسد‌های شیشه‌ای» به‌تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی و هومن کبیری ساخته خواهد شد.
منوچهر هادی این‌بار با «گیسو» می‌آید
فصل دوم سریال پرطرف‌دار «عاشقانه» به کارگردانی منوچهر هادی که سال ۱۳۹۶ منتشر شد این روزها در مرحله انتخاب بازیگر و پیش‌تولید قرار داد. نام این سریال «گیسو» است و ملودرامی معمایی-جنایی با رویکرد‌های اجتماعی از جمله پول‌شویی دارد و اکثریت بازیگران آن همان بازیگران فصل اول سریال عاشقانه هستند. تا به امروز نیز حضور محمدرضاگلزار، ساره بیات، حسین یاری و هومن سیدی در این مجموعه قطعی شده‌است. طبق ادعای هومن کبیری، تهیهکننده «گیسو» با توجه به آن که رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شرایط جدید روند تولید قرار بود «گیسو» مهر امسال توزیع شود، اما این سریال که اتفاقا مجوز خود را سال گذشته دریافت کرده بود و مشکلی برای پخش ندارد هنوز منتشر نشده است.
پرش «قورباغه» برای شبکه نمایش‌خانگی
«قورباغه» به کارگردانی هومن سیدی مراحل تولیدش از تمامی سریال‌هایی که ساختشان برای شبکه نمایش‌خانگی قطعی شده، جلوتر است. فیلم‌برداری این سریال که اوایل سال گذشته شروع و از اسفند ۹۸ به دلیل شیوع کرونا متوقف شده‌بود، مدتی پیش با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سر گرفته شد و به پایان رسید. با پایان یافتن فیلم‌برداری نیز تدوین سریال شانزده قسمتی «قورباغه» به صورت فشرده ادامه دارد تا به زودی اولین تجربه سیدی در شبکه نمایش‌خانگی در اختیار مخاطبان قرار گیرد. نویدمحمدزاده و صابر ابر از جمله بازیگران اصلی «قورباغه» هستند. گفته شده این سریال آبان ٩٩ منتشر خواهد شد.
سریالی از «آمستردام»
سریال «آمستردام» به کارگردانی مسعود قراگوزلو نیز برای شبکه نمایش‌خانگی ساخته می‌شود. سریالی که نامش یادآور سریال «آمستردام جدید» از محصولات شبکه ان. بی. سی است، ولی به لحاظ مضمونی این دو سریال هیچ ربطی به یگدیگر ندارند. براساس خبر منتشر شده در سایت سینمانیوز، ریحانه پارسا که بازی در سریال «پدر» و فیلم سینمایی «خوب بد جلف ٢؛ ارتش سری» را در کارنامه دارد یکی از بازیگران اصلی این مجموعه است. او با نسیم ادبی و هنگامه قاضیانی در «آمستردام» هم‌بازی می‌شود. آرش ظلی‌پور مجری تلویزیون نیز دیگر بازیگر «آمستردام» بود که چندی پیش با انتشار پستی از حضور در این سریال انصراف داد. به گفته او تصویربرداری «آمستردام» با شروع کرونا متوقف شده و قرار بوده با برداشته شدن محدودیت‌ها دوباره فیلم‌برداری آن آغاز شود، اما به دلیل برخی مشکلات از جمله نداشتن پروانه ساخت، کار به عقب افتاده‌است. او همچنین به این نکته اشاره کرده که با دریافت پروانه ساخت، فیلم‌نامه دچار تغییرات زیادی شده و قرار است با پیش‌تولید دوباره تصویربرداری این سریال که احتمالا به «رخ» تغییر نام خواهد داد، ادامه پیدا کند.
ناظر کیست؟
سریال های نام برده قرار بود خروجی سال جاری باشند. اما اخبار مرتبط با آن ها تنها به همان سطرهای قدیمی جا مانده درخبرگزاری های سینمایی محدود می شود. در این میان مدیران این شبکه، نهادهای مرتبط در سازمان سینمایی و وزارت ارشاد نیز از پاسخ به هر گونه سوالی خودداری می کنند در این میان مدیر و مسئول این شبکه هم چندان مشخص نیست! پیش تر نظارت بر محتوای VODها کاملا بر عهده وزارت ارشاد بود و حال اختلافاتی سر آن صورت گرفته است. در واقع در سازمان سینمایی بخشی به نام «دفتر شبکه نمایش خانگی، مستند و کوتاه» وجود دارد. این دفتر زیر نظر یک مدیر کل اداره می‌شود که مسئولیتش تا پیش از نوروز ۹۸، بر عهده حسین پارسایی بود. با رفتن حسین پارسایی، مصطفی سماوات به عنوان سرپرست «دفتر شبکه نمایش خانگی، مستند و کوتاه» انتخاب شد، می دانیم که عنوان سرپرست، معمولا یک مسئولیت موقت است تا انتخاب و معرفی مدیر کل بعدی. در این میان سماوات نیز از پاسخ به سوالات ما مبنی بر چرایی افول تولیدات در شبکه نمایش خانگی و سرانجام سکانداران این شبکه شانه خالی می کند و می گوید یک سال است مسئولیتی ندارد! با این حساب دفترشبکه نمایش خانگی نه سرپرست دارد نه مدیر! سماوات تنها مارا به مسعود نجفی، روابط عمومی این شبکه ارجاع می دهد؛ روابط عمومی که او نیز پاسخی برای سوالات ما ندارد! در این میان باید اضافه کرد که سماوات مدرک کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی دارد و کارمند رسمی سازمان سینمایی است و از نیمه دوم سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۴ به استثنای یک دوره ۳۰ماهه (شهریور ۹۱ تا فروردین ۹۴)، معاون دفتر اداره کل نمایش خانگی نیز بوده است پس ازساز و کار این شبکه چندان هم بی اطلاع نیست. او پیش از این نیز یک بار در سال ۹۴ به دنبال تغییرات در سازمان سینمایی به سرپرستی شبکه نمایش خانگی منصوب شده بود.
صدور مجوز از سوی ارشاد و صدا و سیما متوقف شده است!
می دانیم در ساخت یک فیلم حدود صد تا دویست نفر مشغول کار شده و امرار معاش می‌کنند. توقف تولیدات در گام اول موجب بیکاری این افراد می شود. با تمام این تفاصیل، جلوی مجوزهای سریال نمایش خانگی را گرفته شده یعنی هر دو نهاد صداوسیما و وزارت ارشاد به خاطر اختلاف‌ها و رسیدن به یک ساز و کار؛ روند اعطای مجوز را متوقف کرده‌اند. این موضوع چند ماه است که صنعت نمایش خانگی را فلج کرده و سرمایه‌های بخش خصوصی که به سختی قانع به تولید شدند، در حال تلف شدن است. به بیان دیگر مواضع سازمان صداوسیما در این مورد و اختلافات میان وزارت ارشاد و رسانه ملی این روزها یک خروجی بیشتر نداشته؛ تعطیلی شورای صدور پروانه ساخت ویدئویی در سازمان سینمایی. اتفاقی که این روزها باعث تعطیلی بسیاری از پروژه‌های نمایش خانگی و هدر رفت سرمایه‌ها در این بخش و بیکاری بسیاری از سینماگران و هنرمندان شده است.
قانون چه می گوید ؟
وزارت ارشاد طبقه مصوبه سال ۱٣٧۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی، صراحتا مامور به رفع ممنوعیت از فعالیت‌های ویدئویی است و نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. رفع ممنوعیت یعنی هر مانعی که موجب توقف فعالیت‌های ویدئویی می‌شود مسئول رفع آن وزارت ارشاد است. در شکل فعلی هم وقتی مشکلی میان وزارت ارشاد و تلویزیون است، دولت باید نسبت به رفع موانع تلاش کند و با پیگیری موضوع اجازه رکود به این صنعت پرهزینه را ندهد. از طرفی شورای پروانه نمایش ویدئویی الان شش ماهی است که تشکیل نمی‌شود و این تشکیل نشدن شورا باعث ایجاد فساد و رانت شده است. در این میان با استناد به گفتگوی مهدی کوهیان (تهیهکننده و عضو انجمن صنفی شرکت‌ها و موسسات فیلمسازی ایران – آیفیک) با ایلنا، کسانی که از قبل مطلع بودند این توقف ایجاد می‌شود مجوزهایی را دریافت کردند که امروز آن را با قیمت‌های بسیار بالا می‌فروشند. بعضی از این افراد پروانه‌های ساخت چندگانه دارند. یعنی مثلا برای ساخت چهار سریال پروانه ساخت دارند که به راحتی آن‌ها را می‌فروشند!
در پایان باید گفت که صنعت نمایش خانگی، فرصتی بود که می توانست حتی در شرایط سخت و پیچیده تحریم یکی از مولدهای اقتصادی باشد که ارزآوری برای کشور ایجاد کند اما هنوز درگیر قدرت طلبی مدیران است؛ به بیان دیگر این فرصت که به راحتی از دست رفته و تلف می شود در کشورهای همسایه مانند ترکیه به بهترین نحو استفاده و به آن پر و بال هم داده می شود ؛ نمونه بارز آن نرخ بالای تولید سریال در این کشور است که به کل بازار منطقه و جهان را در دست گرفتند و ما با دارا بودن پتانسیل های بالا کماکان اندرخم یک کوچه ایم…!
