دکتر سید محمد حسینی: افزایش عبور و مرور دریایی توسط کشتی های تجاری، ناوهای جنگی و زیردریایی ها و به دنبال آن گسترش دفع فضولات و ریختن منابع آلاینده به دریاها در قرن اخیر، از جمله مسایلی است که گریبانگیر دریاهاست. وجود این مسایل و افزایش روزافزون آنها، باعث تخریب هر چه بیشتر اکوسیستم های دریایی شده است.
خلیج فارس یک دریای نیمه بسته است که متاسفانه در دهه های اخیر به دلیل حضور و افزایش ناموجه کشتی ها و زیردریایی های نظامی کشورهای فرامنطقه‌ای در خلیج فارس و عبور و مرور کشتیهای حامل مواد نفتی به شدت مورد آسیب های زیست محیطی قرار گرفته است. یکی از حقوق دولت های ساحلی خلیج فارس در دریای سرزمینی خود پیشگیری از وقوع آلودگی¬های محیط زیست در دریا توسط شناورهای دولتهای خارجی است.
جمهوری اسلامی ایران هم به عنوان یک کشور حساس به آلودگی دریایی به ویژه در خلیج فارس و دریای عمان، متناسب با مقررات حقوق بین الملل دریاها و همچنین قوانین داخلی خود روز دوشنبه 15 دی ماه اقدام به توقیف یک نفتکش با پرچم کره جنوبی با نام « HANKUK CHEMI» به دلیل نقض پیاپی مقررات بین المللی و داخلی منع آلودگی دریاها کرده است که رسیدگی به این تخلف در صلاحیت مقامات قضایی ایران است. این توقیف مطابق مقررات بیان شده فوق، جزء حقوق حاکمیتی ایران در خلیج فارس به حساب می آید.
در عین حال قریب به دو سال است که دولت کره جنوبی از پرداخت بدهی نفتی خود به ایران ( حدود 8 میلیارد دلار) به بهانه تحریم های نامشروع آمریکا علیه ایران خودداری ورزیده است و در حقیقت کره جنوبی تعهدات قراردادی خویش در قبال ایران را نقض نموده است.
براساس حقوق بین الملل ، دولت جمهوری اسلامی ایران این حق را دارا است که جهت واداشتن دولت کره جنوبی به انجام تعهداتش ( متوقف ساختن نقض تعهدات) علیه دولت کره جنوبی دست به اقدامات متقابل زند. اما نکته حقوقی که در این خصوص نباید از نظر دور بماند آن است توقیف کشتی کره جنوبی جز حقوق دولت ایران براساس مقررات حقوق بین الملل دریاها و حقوق بین الملل محیط زیست است و به هیچ وجه اقدام متقابل علیه دولت کره جنوبی به حساب نمی آید. بلکه این حق هنوز برای جمهوری اسلامی ایران برای اتخاذ اقدامات متقابل علیه دولت کره جنوبی جهت وادار ساختن این دولت به انجام تعهدات قراردادی خویش و پرداخت بدهی نفتی خود به ایران وجود دارد و برای جمهوری اسلامی ایران این حق هنوز محفوظ است. دولت کره جنوبی نه تنها در خصوص آلودگی دریایی بلکه به دلیل عدم انجام تعهدات قراردادی در قبال ایران، مسئولیت بین المللی دارد.
دکتر سید محمد حسینی، دکتری حقوق بین الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه گناباد
