مواد شیمیایی در حال حاضر بر همه ابعاد زندگی ما از تولید مواد غذایی گرفته تا حمل و نقل و تولید انرژی تأثیرگذار هستند و به ما در حل بسیاری از مشکلات آینده ، از جمله تولید انرژی پایدار و غذا ، تأمین آب آشامیدنی سالم و ارتقا سلامت انسان و محیط زیست کمک خواهند کرد. این نیازهای گسترده باعث می شود که واردات و صادرات مواد شیمیایی و آزمایشگاهی یک تجارت پررونق در سراسر دنیا و نیز ایران باشد.
مواد شیمیایی در حال حاضر نقش اساسی در تأمین غذای انسان دارند. مواد نگهدارنده، تقویت کننده های طعم و نگهدارنده ها همگی به صنعت غذا و دارو کمک می کنند. صنعت غذا به این دلیل رونق می گیرد که مواد نگهدارنده نه تنها به حفظ کیفیت غذا کمک می کند، بلکه کمک می کند تا مواد غذایی را به مناطق مختلف جهان صادر کنیم. با توجه به این پیشرفت ها، ما می توانیم از میوه ها ، محصولات غذایی کنسرو شده و محصولات غذایی آماده در سراسر جهان لذت ببریم که بطور غیر مستقیم وابسته به واردات مواد شیمیایی و صادرات مواد شیمیایی برای ترکیبات ذکر شده هستند.
اکنون برای تولید مکمل ها و داروها همه کشورها به واردات مواد شیمیایی گرید دارویی نیازمند هستند. به عنوان مثال تولید اسید اسکوربیک یا همان ویتامین C که امروزه بیش از هر وقت دیگری افراد برای تقویت سیستم ایمنی بدن از آن استفاده می کنند نیازمند مواد اولیه ای است که باید آنها را ساخت یا وارد کرد.
تولید اسید اسکوربیک نیازمند ذرت یا گندمی است که باید آن را با فرآیندهای شیمیایی به گلوکز و سپس سوربیتول تبدیل کرد. تولید این مکمل همچنین نیازمند کاتالیزور نیکل و همچنین هیدروکلریک اسید است. بنابراین برای تولید اسید اسکوربیک ابتدا باید مواد اولیه آن را تأمین کرد.
در حال حاضر بیش از 80٪ ظرفیت جهانی اسید اسکوربیک (ویتامین C) در چین متمرکز شده است ، زیرا تولید کنندگان محلی از فرآیندهای تخمیر کارآمد برای تولید سوربیتول استفاده می کنند و تولید کنندگان بین المللی جذب محیط کم هزینه و با مقررات کمتر سختگیرانه آن می شوند. ظرفیت مازاد جهانی قابل توجه و فشار ناشی از قیمت واردات مواد شیمیایی اولیه تنها یک کارخانه را در اسکاتلند برای تولید اسید اسکوربیک باقی گذاشته است و ظرفیت تولید آن را به قابل توجهی در قاره آمریکا تحت تأثیر قرار داده است.
علاوه بر نگرانی های عمومی در زمینه تأمین مواد شیمیایی اولیه، این وضعیت تولید کنندگان محصولاتی را که از ویتامین C استفاده می کنند را به تصمیمات قیمت گذاری و تغییرات نظارتی (به عنوان مثال استانداردهای زیست محیطی) یک کشور خاص وابسته می کند. با نگاهی دقیق به بازار عرضه چین مشخص می شود که علاوه اینکه در بین چهار تولید کننده اصلی ویتامین C قرار دارد ( بیش از 50٪ از تولید جهانی) ، 30٪ باقیمانده سهم تولید جهانی در بخش های کوچک تر تقسیم شده و گزینه های متنوع سازی منابع را کاهش داده است.
به همین ترتیب ، برخی از پیش سازهای دارویی نیز به شدت در مناطق خاصی متمرکز شده اند. به عنوان مثال ، بیش از 90 درصد ظرفیت جهانی یک پیش ماده اصلی آنتی بیوتیک های پنی سیلین ، 6-APA ، نیز در چین واقع شده است.
صنایع شیمیایی اکنون برای تبدیل مواد اولیه به کالاهایی که ما در زندگی روزمره از آنها استفاده می کنیم، بسیار حائز اهمیت هستند. برای ما بسیار مهم است که اهمیت این صنعت که تمام جنبه های زندگی مانند کشاورزی ، محیط زیست ، غذا ، بهداشت و درمان ، دکوراسیون و حمل و نقل و غیره را تحت تأثیر قرار داده است ، درک کنیم. همچنین در صنایع بازیافت برای جلوگیری از استفاده از محصولات بکر به طور قابل توجهی از این صنعت استفاده می شود.
بازیافت مواد شیمیایی :
چرخه بازیافت مواد شیمیایی نیز می تواند یک تجارت مهم برای واردات مواد شیمیایی کمتر باشد و می تواند استفاده از مواد شیمیایی اولیه را کاهش دهد. واردات مواد شیمیایی بازیافت شده و یا صادرات آنها برای تولید کالاهای جدید نیز با هزینه کمتر نسبت به مواد اولیه بکر در حال حاضر یک تجارت پررونق در زمینه مواد شیمیایی است.
گرچه انواع بیشماری از ترکیبات شیمیایی در اطراف ما وجود دارد، اما همه این پیچیدگی ها از حدود 100 عنصر شیمیایی تشکیل شده است. نام برخی از این عناصر تقریباً برای همه آشنا است. در واقع عناصری مانند هیدروژن ، کلر ، نقره و مس بخشی از دانش روزمره ما هستند.
همه مواد شیمیایی که می بینید از این عناصر اساسی تشکیل شده است. شگفتی شیمی این است که وقتی این ذرات اساسی با هم ترکیب می شوند، چیزی جدید و منحصر به فرد می سازند. عنصر سدیم را در نظر بگیرید که یک فلز نرم و نقره ای است که با آب واکنش شدیدی نشان می دهد و گاز هیدروژن و گرمای کافی برای منفجر شدن هیدروژن را تولید می کند. یا کلر که در دمای اتاق یک گاز سبز رنگ و ماده ای بسیار سوزاننده و خفه کننده است. ولی هنگام ترکیب سدیم و کلر چه چیزی ایجاد می شود؟ شاید باورش برایتان سخت باشد که چیزی جز کلرید سدیم یا نمک سفره تولید نمی شود. نمک سفره در آب منفجر نمی شود و ما را خفه نمی کند بلکه یک افزودنی رایج برای غذاهایی است که هر روز می خوریم.
بازار مواد شیمیایی :
بازار مواد شیمیایی شامل فروش مواد شیمیایی توسط نهادهایی (سازمان ها ، بازرگانان و شرکت های خاص) است که مواد شیمیایی را بر اساس تبدیل مواد اولیه آلی و غیر آلی توسط یک فرآیند شیمیایی تولید می کنند. صنایع شیمیایی اکنون با فرآوری مواد اولیه ای مانند نفت انواع محصولات شیمیایی تولید می کنند.
آسیا و اقیانوسیه بزرگترین بازار جهانی مواد شیمیایی جهان هستند و 49٪ بازار را در سال 2020 به خود اختصاص دادند. آمریکای شمالی نیز دومین منطقه بزرگ با 17٪ بازار جهانی مواد شیمیایی در سال 2020 بود. در بین کشورهای دنیا آفریقا کوچکترین منطقه بازار جهانی مواد شیمیایی در سال 2020 بود.
بازار مواد شیمیایی بسیار گسترده است و از جوهر چاپ، لوازم بهداشتی مانند صابون و ترکیبات پاک کننده چسب، رنگ و پوشش، سموم دفع آفات و سایر مواد شیمیایی کشاورزی تا لاستیک مصنوعی و الیاف، مواد پلاستیکی ، رنگ و رنگدانه مصنوعی ، گاز صنعتی و محصولات پتروشیمی را شامل می شود.
علاوه بر، این فناوریهای پیچیده ای که به تولید مواد غذایی مدرن می پردازد اکنون به شدت وابسته به واردات مواد شیمیایی هستند. از علوم خاک گرفته تا آنالیز مواد غذایی و از آزمایش ایمنی گرفته تا بسته بندی و نگهداری مواد غذایی بطور گسترده نیازمند مواد شیمیایی هستند. به عنوان مثال اگر یخچال نبود، سیستم های توزیع مواد غذایی ما محدود می شدند و ذخیره سازی نیز کوتاه مدت بود. اولین سیستم های خنک کننده در سال 1874 ساخته شد. آنها از دی متیل اتر استفاده می کردند اما طولی نکشید که سیستم های مبتنی بر آمونیاک که امروزه نیز در یخچال های صنعتی استفاده می شوند ، معرفی شدند.
شرکت های شیمیایی در حال حاضر به طور فزاینده ای فرایندهای پایدار و سازگار با محیط زیست را برای از بین بردن تأثیر منفی تولید مواد شیمیایی بر محیط زیست در پیش می گیرند. تکامل در فناوری و علوم شیمیایی شرکت های شیمیایی را قادر ساخته تا از سوخت های جایگزین برای تولید محصولات شیمیایی استفاده کنند. مثلاً آنها از دی اکسید کربن موجود در جو برای تولید سوخت ، محصولات صنعتی و سایر مواد استفاده می کنند. جذابیت این تکنولوژی ها برای حفظ سلامت محیط زیست به رونق بازار واردات و صادرات مواد شیمیایی دامن زده است.
علاوه بر این مراقبت های بهداشتی مدرن مبتنی بر بسیاری از موفقیت هایی است که با استفاده از مواد شیمیایی فراهم آمده است. اینها شامل تولید داروهای جدید، ابزارها و تجهیزات تشخیصی بهتر مانند دستگاه های اشعه ایکس ، تصویربرداری MRI ، آزمایشات سرطان و کیت های بارداری هستند. ساخت این دستگاه ها و صادرات آنها نیز به طور غیر مستقیم به مواد شیمیایی وابسته است که در حال حاضر به دلیل استفاده گسترده می تواند یک تجارت پررونق باشد.
بازار پررونق مواد شیمیایی در دوران همه گیری کرونا :
حتی در دوران همه گیری بیماری کرونا که بسیاری از کسب و کارها تحت تأثیر قرار گرفت بازار مواد شیمیایی جهت تولید مواد شوینده ، ضد عفونی کننده و ماسک بسیار پر رونق بود. در واقع در دسترس بودن جهانی برخی ترکیبات شیمیایی در این شرایط پاسخگویی مؤثر و مقاومت پایدار بازار مواد شیمیایی را در برابر شرایط شوکه کننده نشان می دهد.
بسیاری از کشورها در دوران شیوع اولیه کرونا نیازمند واردات مواد شیمیایی اولیه بودند. در این شرایط بحرانی بازار واردات و صادرات مواد شیمیایی با یک سیستم تجارت کاربردی، افزایش همکاری در بین بخش ها و انعطاف پذیری بیشتر کسب و کارها برای تأمین مواد شیمیایی اولیه از شیوع بیشتر این بیماری در سطح جهان جلوگیری کرد.
در حالی که جهان همچنان با پیچیدگی های همه گیری کرونا دست و پنجه نرم می کند روزانه میلیون ها تن از عناصر سازنده مراقبت های شخصی ، بسته بندی ایمن و مواد شیمیایی مورد نیاز در داروسازی در سراسر جهان مبادله می شوند. بنابراین می توان نتیجه گرفت حتی شیوع بیماری های همه گیر نیز نمی تواند بر واردات و صادرات مواد شیمیایی تأثیر منفی بگذارد.
اکنون با اطمینان می توانیم بگوییم بهبود سلامت جهانی ، اقتصادی یا اجتماعی بدون دسترسی به مواد شیمیایی ضروری برای تولید ماسک های محافظ ، ضد عفونی کننده ها و داروها در سطح جهان امکان پذیر نخواهد بود. واردات و صادرات مواد شیمیایی به این منظور اکنون یک تجارت پر رونق است و بسیاری از کشورها بر روی آن سرمایه گذاری کرده اند.
البته در حال حاضر در برخی زمینه ها افزایش هزینه های مواد اولیه منجر به هزینه های بالاتر تولید و در نتیجه کاهش سرمایه گذاری ها برای تحقیق و توسعه محصولات جدید شده است. علاوه بر این ، شرکت ها به دلیل رقابت شدید در بازار ، سرمایه گذاری زیادی برای بازاریابی محصولات خود انجام می دهند. افزایش نرخ حمل بار ، راه آهن ، فله خشک و حمل و نقل هوایی نیز بر بازار صادرات و واردات مواد شیمیایی تأثیر منفی گذاشته است.
البته بازار مواد شیمیایی همواره تحت تأثیر عوامل مختلف قرار دارد. به عنوان مثال در سال 2019 بانک مرکزی اروپا برای تشویق به اخذ وام جهت واردات مواد شیمیایی نرخ بهره بانکی را کاهش داد. نرخ های پایین بهره جریان پول را برای سرمایه گذاری افزایش می دهد. این امر به شرکت های مواد شیمیایی این امکان را می دهد که برای بهبود فرآیند واردات مواد شیمیایی پول قرض بگیرند، بنابراین می تواند تأثیر مثبتی بر بازار مواد شیمیایی داشته باشد.
بطور کلی از تولید مواد قوی تر برای ساخت و ساز در مقیاس بزرگ ، تا انواع محصولات آرایشی و بهداشتی که هر روز استفاده می کنیم همگی وابسته به مواد شیمیایی هستند که باید آنها را ساخت یا از طریق واردات تأمین کرد. بنابراین می توان با واردات و صادرات مواد شیمیایی به اقتصاد جامعه و وضعیت رفاهی هر کشوری کمک کرد زیرا بدون وجود مواد شیمیایی اولیه بسیاری از صنایع از کار خواهند افتاد.
از آنجاییکه اکثر کشورها فاقد توانایی برآورده سازی تولید و تقاضا برای تأمین مواد شیمیایی هستند متنوع سازی زنجیره واردات و صادرت مواد شیمیایی به معنای یافتن منابع تأمین کننده جایگزین و کارآمد و ایجاد انعطاف پذیری بالاتر است. بدین ترتیب ایجاد زنجیره های تأمین مطمئن برای مقاومت در برابر شوک ها و همچنین کارآیی کافی برای تأمین مواد شیمیایی در جهان با قیمت مناسب یک ضرورت است.
در واقع همه بخش های اقتصادی به یک سیستم تجارت جهانی کاربردی احتیاج دارند ، یک سیستم تجاری که از تأمین مواد شیمیایی اصلی پشتیبانی کند. از آنجا که تصمیمات تجاری و سرمایه گذاری هر روز سیاسی تر می شود بسیاری از زنجیره های تأمین نیز منطقه ای تر شده اند. بنابراین برای اطمینان از دسترسی به مواد شیمیایی در هر زمان، چارچوب های همکاری بین المللی که از یک سیستم باز ، منصفانه و مبتنی بر قوانین مشخص پیروی کند، برای همه ذینفعان در همه کشورهای دنیا مورد نیاز است.
